Asset 14

Absurditeit is de kracht van The Nose or Conspiracy of Mavericks

Absurditeit is de kracht van The Nose or Conspiracy of Mavericks

Ella Kuijpers keek de animatiefilm ‘The Nose or Conspiracy of Mavericks’ (2019) van regisseur Andrey Khrzhanovsky. Een prachtig geanimeerde film die teruggrijpt op historische verhalen, verpakt in een dubbele raamvertelling. De film kan aan talloze interpretaties worden onderworpen, maar straalt juist in zijn absurditeit, aldus Ella.

Als The Nose or Conspiracy of Mavericks begint, twijfel je of je de juiste film voor je hebt. Hij begint namelijk in liveaction, maar na een paar minuten zie je de regisseur als een vliegtuigpassagier voorbijkomen en dan weet je dat je goed zit. De animatie start pas daarna, als je in een film duikt die een aantal passagiers tijdens een vliegreis bekijkt.

Ook die film is een raamvertelling, opgedeeld in drie korte verhalen die de regisseur dromen noemt. De animatiefilm toont publiek in een theaterzaal dat verschillende voorstellingen bekijkt, die elkaar willekeurig op lijken te volgen. Zij kijken in de eerste droom naar een vertaling van het verhaal De neus (1835) van de Russische schrijver Nikolaj Gogol. De tweede droom contextualiseert het verhaal over toneelschrijver Mikhail Bulgakov, die Stalin een brief stuurt nadat zijn werk door staatscensuur geen podium meer kan krijgen. De derde droom gaat over de ontvangst van Sjostakovitsj’ opera Lady Macbeth of the Mtsensk District, een film die in Sovjettijd sterk werd bekritiseerd.

Velen hebben zich al op dit verhaal losgelaten, op zoek naar de achterliggende boodschap.

In de film speelt De neus toch wel de hoofdrol. Velen hebben zich al op dit verhaal losgelaten, op zoek naar de achterliggende boodschap. Het gaat namelijk over een man die plots zijn neus verliest. Deze neus wordt later zelf een karakter dat eigenhandig en parmantig in uniform door de stad loopt, wat een absurde situatie creëert. De opmerking van de schrijver aan het eind van het verhaal, doet echter vermoeden dat alle interpretaties van het verhaal verspilde moeite zijn. Gogol stelt “Het vreemdste, het alleronbegrijpelijkste is wel hoe schrijvers in godsnaam zulke onderwerpen kunnen kiezen. Ik moet eerlijk bekennen dat dit mijn verstand te boven gaat” en “Ik weet niet wat ik ervan denken moet…”

Ook schijnbaar willekeurige verhalen zonder samenhang of duidelijk plot kunnen je culturele lusten bevredigen, zo blijkt in The Nose or Conspiracy of Mavericks. Dat gebeurt zeker als humor om de hoek komt kijken. Een wandelende neus, Stalin die zijn politieke medestanders vraagt niet flauw te vallen, telkens als zij onder zijn aandacht bezwijken en een patience spelende krantredacteur in Sovjettijd, spreken genoeg tot de verbeelding.

Het einde van de film is een serieus pleidooi voor de kracht van deze absurde, maar vermakelijke verhalen. Daarin zie je wat er gebeurt als er geen ruimte is voor kunst en vrijheid van denken. De onderdrukte positie van Russische kunstenaars van de avant-garde en intellectuelen in de Sovjettijd is het ultieme voorbeeld van een gebrek aan verbeeldingskracht, door Khrzhanovsky scherp in beeld gebracht.

Ik kies er daarom voor om de kracht van de film juist te zien in de plotloze vorm, de dubbele raamvertelling en de vermakelijke interpretaties van de afzonderlijke verhalen, in plaats van te zoeken naar een diepere betekenis van die verhalen of dromen. Want juist Khrzhanovsky’s humor en absurdisme tonen de kracht van zijn verbeelding.

‘The Nose or Conspiracy of Mavericks’ is binnenkort (online) te zien tijdens Kaboom Animation Film Festival van 31 maart t/m 5 april.

Mail

Ella Kuijpers voelt zich Rotterdamse, windt zich op en schrijft, houdt van zingen en cultuurfinanciering.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

:'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

Juul Kruse bekijkt de Zomergasten-aflevering van Sana Valiulina, waarin zij bovenal probeert hoop te houden en overeind te blijven tegen de achtergrond van immer grimmig Rusland. Lees meer

Een excuus in een klein restaurant

Een excuus in een klein restaurant

Ettie schreef een brief aan Jochum, die hem ontroerde. Hij besloot een brief terug te sturen over excuses, ouders en wat het betekent om zowel een cis-man én queer te zijn. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer