Asset 14

Aandeel Dutch Design gezakt?

De financiële crisis is op zijn hoogtepunt, Manhattan staat onder water en in Afrika krijgen steeds meer mensen last van overgewicht. In Eindhoven was er eind oktober weer een Dutch Design Week. Hoe staat het met het aandeel Dutch Design te midden van al het natuurgeweld en het socio-economische tumult?

Net als de financiële crisis is de kwestie Dutch Design ook onder te verdelen in een heersende orde tegenover revolutionairen. Wallstreet tegenover Occupy. Het topje tegenover de ijsberg. Wat het topje betreft kent Design al jaren een aantal steeds terugkerende kopstukken die nog stammen uit de tijd dat het geld niet op kon en dat een volle portemonnee nog geruild kon worden tegen lege esthetiek. Zij die de markt van het grote geld eerder hebben aangeboord kunnen zich nog even blijven vastklampen aan hun mecenassen, maar voor de startende ontwerper is het momenteel op een houtje bijten.

Geen toeval dus dat je op de Design Academy Graduation Show geen goud ziet blinken. Her en der proberen onzekere designertjes zich nog te verschuilen achter mooimakerij, maar de slimste kinderen van de klas storten zich op onderzoek naar de toekomst. Dat uit zich in steeds meer wetenschappelijke en praktische ontwerpen. Hoe overleef ik een ramp? Hoe kunnen we beter omgaan met onze grondstoffen en de natuur? Wat moeten we met ons overschot aan rotzooi? Kunnen we dingen misschien beter samen oplossen? Het heeft misschien een hippie-achtige ondertoon, maar we kunnen niet langer om deze onderwerpen heen. De wijze waarop het onderzoek wordt gedaan heeft ook zeker geen vrijblijvende peace and love-attitude: geen halfbakken projectjes maar volwaardige ideeën en producten.

Wat doe je bijvoorbeeld als je lekker door de stad banjert en er breekt zomaar een dijk door? Dan klamp je je vast aan het eerste het beste stuk straatmeubilair, dat naast een gezellig zitbankje ook een stevig vlot blijkt te zijn. Een idee van Asnate Bockis. Met bijpassende drijvende zitzakken waarin een heuse kiel van koolzaad zit verwerkt. Als het water dan weer wat gezakt is en je woonplaats officieel tot rampgebied is verklaard, heb je behoefte aan hulp. Hikaru Imamura stopte alles wat je nodig hebt in een stalen vat, dat je simpel om kunt bouwen tot een fornuis. Beide ideeën zijn onder andere genomineerd voor een ‘Keep an Eye Grant’.

Ook is er dit jaar veel aandacht voor het sociale netwerk en welvaartsziektes. Het project ‘Aan tafel’ van Tobias Jansen richt zich op een probleemoplossend netwerk van mensen die bij elkaar komen tijdens een reizend diner. Mickael Boulay ontwierp een vriendelijke en stressverlagende manier om de bloedsuikerspiegel bij diabetespatiënten te meten. Boulay ontving hiervoor een Keep an Eye Grant en de Renee Smeets Prijs.

Allen lijken er op gebrand om onze door rampen geteisterde samenleving te repareren. Zelfs aan een mentale omslag is gedacht. Het ‘Meccano 2.0’ project van Tomm Velthuis is het oude vertrouwde Meccano, maar dan met onhandige onderdelen. Onderdelen die misschien niet leiden tot de meest efficiënte machines maar wel de meest wonderbaarlijke. Machines gebouwd met onmogelijke onderdelen stralen een visie uit die je niet moet afdoen als loze esthetiek, maar die je kunt zien als een nieuwe, of misschien wel opnieuw ontdekte manier van denken en opvoeden.

Tegenover al dit mooie nieuwe gedachtegoed staat de gevestigde orde. Een groep van designers die elkaar in een polonaise schouderklopjes geven en overladen met prijzen die naar jong talent zouden moeten gaan. Ook in Eindhoven voltrekt dit ritueel zich. Vooruit, zo af en toe gaat er vanuit de DDA ook een prijsje naar de goede richting, maar de selectie finalisten die een week geleden in Eindhoven was te zien stelde voor het grootste deel teleur.

Hier een paar voorbeelden van ontwerpen die daar niet hadden moeten staan en ook weinig van doen hebben met de missie die de DDA zichzelf stelt: “De DDA wil een platform zijn waarin de ontwikkelingen op het gebied van vormgeving worden weerspiegeld en podium krijgen. Een tendens die steeds duidelijker zichtbaar wordt is dat ontwerpers in hun werk steeds meer bezig zijn om oplossingen te vinden voor sociale, maatschappelijke en economische problemen. Denk aan onderwerpen als mobiliteit, vergrijzing, energie, health, zorg, integratie, klimaat, well-being, sociale interactie, nadruk op paradigmaverandering, etc.” Van al deze mooie woorden vinden we bitter weinig terug in de selectie van finalisten.

Met stip op nummer één; de ‘C-Explorer’. Een mini-onderzeeboot geschikt voor vier passagiers en een kapitein. Reden voor selectie: “Door de profilering en het kleurgebruik geeft het ontwerp een gevoel van veiligheid. Het is een uitstekend, functioneel en goed vormgegeven product voorzien van geavanceerde technologie.” Geavanceerde technologie waar de wereld op dit moment weinig aan heeft en die ook niet perse nodig is aangezien de selectiecommissie haar gevoel van veiligheid voor een groot deel laat afhangen van de kleur van de verflaag op het duikbootje. Blijkbaar zit de wereld op dit moment met smart te wachten op een dure gele onderzeeër die plaats biedt aan een gemiddeld gezin.

Op nummer twee: ‘Masks’ van Bertjan Pot. Hij kwam er alweer een kleine twee jaar geleden achter dat hij kekke maskers kon maken van aan elkaar geregen touw. Met deze techniek wilde hij eigenlijk kleden maken, maar maskers bleken leuker. Niet dat ik iets tegen heb op een experimentje hier en daar - dat juich ik van harte toe. Maar een nominatie voor deze ‘creatief-met-kurk’-uitspatting gaat me wat te ver.

Op nummer drie: ‘Colour Porcelain’ van Scholten & Baijings. Zij maakten een servies. Meer kan ik er eigenlijk niet over vertellen. De selectiecommissie wel: “Het ontwerpersduo is in staat om een herkenbaar kleurenpalet, gebaseerd op een gedegen kleuranalyse van historische, Japanse topstukken, op een frisse manier toe te passen. Het serviesgoed beschikt over een mooie vormentaal. Er zijn verrassende keuzes gemaakt met betrekking tot de vormen, waardoor een soort vanzelfsprekendheid ontstaat.” Kortom, zij maakten een servies. En een servies maken met leuke kleurtjes en vormpjes is geen design. Leuke kleurtjes en vormpjes noemen we ‘styling’. En het zijn niet de Dutch Styling Awards. Dus nogmaals: zij maakten gewoon een servies.

Als we kijken naar wat de oude garde van designers naar voren schuift in deze barre tijden lijken we op een regelrecht bankroet af te varen, ook omdat steeds minder subsidies worden verleend. Wie zit er nog te wachten op een leuk serviesje of een hippe sofa waar exorbitante bedragen voor moeten worden neergeteld, terwijl nieuw talent steeds moeilijker aan subsidie kan komen? De Dutch Design Awards zou een nieuwe manier van vormgeven moeten promoten en een debat creëren over de functie en het nut van design.

Gelukkig zie ik na de onvermijdelijke koersval die er het komende jaar aan zit te komen ook een lichte plus voor het aandeel Dutch Design. Uit de vele nieuwe samenwerkingsverbanden als Sectie C, Collaboration O en het alweer wat oudere Dutch Invertuals blijkt dat getalenteerde afgestudeerden hun krachten bundelen en blijven zoeken naar manieren van ontwerpen die ertoe doen. Ik stel daarom voor dat de Dutch Design Awards een voorbeeld neemt aan de Rotterdam Designprijs die dit jaar iedereen verraste door een brede selectie van projecten te nomineren en een discussie aanzwengelde over wat relevant ontwerp anno 2012 is. Design is allang geen mooimakerij meer, maar een heuse manier om ons uit allerlei soorten crises te kunnen redden.

Tekst en beeld: Michael Kluver. Disclaimer: Michael Kluver is vormgever, in alles geïnteresseerd, heeft nergens verstand van maar overal een mening over.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer