Asset 14

Fantoompijn

Fantoompijn Evangeline Habarurema

Alle dingen gaan voorbij, de mooiste, maar ook de pijnlijkste dingen. Een troostvolle tip voor iedereen die verliest en rouwt, en het officiële Hard//hoofd-debuut van schrijver en illustrator Evangeline Agape.

Als matroesjka-poppetjes die ’s nachts stiekem in elkaar waren geschoven. Op een dag paste het niet meer: samen, in elkaar bedoel ik. We hadden het niet gemerkt.

Ik pak het woordenboek. Het zegt me dat heimwee een verlangen is, een mengeling van verlies, gemis, afstand en liefde. Alsof je niet iemand kunt missen waar je bij staat. Alsof mijn handen niet voelen als die van een vreemde. Alsof ik niet denk: als ik mijn ogen dicht doe zijn alle handen in wezen hetzelfde en hoe je, als je het maar vaak genoeg herhaalt, van alles gaat geloven.

Sommige mensen moeten leven met een hand minder, of een been. En toch kunnen ze het gevoel hebben alsof het verwijderde ledemaat nog pijn doet, alsof het nog aan het lichaam vast zit. Fantoompijn heet dat. De oorzaak van het lijden is weg, maar in je hoofd ‘echoot’ de pijn nog na. Op allerlei manieren missen we wat we niet meer hebben, ook als het zo beter is.

Zittend tegenover elkaar, jongleerden we met synoniemen voor het woord ‘ex’. Ik denk aan alle dingen die beginnen met ex: examen, excuses, exclusief. Ik denk: alle dingen gaan voorbij, als het maar lang genoeg duurt.

Ik zet het woordenboek terug in zijn kast en vraag me af: welk mens had als eerste fantoompijn? Bij wie echode de pijn als eerste na?

Wat dacht die persoon toen? Misschien waren ze met zijn tweeën. Misschien ontstonden zo het eerste tot nu toe bekende kunstwerk, de Venus van Tan-Tan. Het is 6 centimeter lang en lijkt op een menselijke figuur. Misschien stond het op een stenen nachtkastje, om naar te kijken voor het slapen: de liefde van je leven, toen.

Op Google tik ik in ‘blijft er ooit iets hetzelfde?’ en ‘welke dieren blijven voor altijd bij elkaar?’ Vooral vogels blijken een leven lang trouw.

Zwanen blijven heel hun leven bij elkaar. Als er eentje overlijdt, rouwt de ander. Ik had nooit gedacht dat ik zou huilen om een artikel over een zwaan. ‘De zwaan die achterbleef ging in beelden de wereld over. Hij zocht zijn partner overal. Liep op reflecties in vuilnisbakken af, in de hoop haar terug te vinden.’

‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu.’ Het oudst bekende zinnetje van onze Nederlandse taal: 'Hebben alle vogels nesten begonnen behalve ik en jij?' Zonder jou voelt mijn nest groter. Dat is alles.

Er is geen vaste remedie voor fantoompijn. Niet in je hart, niet in je nest en niet in je hoofd. Behalve wat de maker van de Venus van Tan-Tan eeuwen geleden waarschijnlijk ook ontdekt heeft: het missen komt in golven, soms in de vorm van een tsunami. Je leert zwemmen. Je kijkt naar de watervogels, je merkt op: meedrijven met de stroom is makkelijker. En: alle dingen gaan voorbij, als het maar lang genoeg duurt.

Mail

Evangeline Agape (@kriebelsessies) is illustrator en sociaal werker. Haar passies zijn kunst, kinderen, de kerk en karamel zeezout chocolade. Daarnaast vind je haar waarschijnlijk ergens op de trein tussen Utrecht en Antwerpen.

Evangeline Agape (@kriebelsessies) is illustrator en sociaal werker. Haar passies zijn kunst, kinderen, de kerk en karamel zeezout chocolade. Daarnaast vind je haar waarschijnlijk ergens op de trein tussen Utrecht en Antwerpen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer