Dit zijn vrije vertalingen van heimweegedichten van de romantische dichters Robert Southey (1774 – 1843), Samuel Taylor Coleridge (1772 – 1834) en William Wordsworth (1770 – 1850). Samen vormen zij The Lake Poets, dichters die opgroeiden in het Lake District, Noord-Engeland. Ze brachten hun levens op kostscholen en op reizen door en werden alle drie hun leven lang geplaagd door heimwee.
De heimwee is in het eerste gedicht letterlijk vertaald. Heimwee uit het tweede gedicht is omgedraaid naar fernweh (‘verte-pijn’, heimwee naar een plek waar je nog nooit geweest bent). De heimwee van het derde gedicht is verplaatst naar de setting van de vertaler.
I
Heimwee: het origineel
Vertaald fragment uit Proem - The Poet’s Pilgrimage to Waterloo - Robert Southey (1816).
Southey schreef zowel pro- als anti-oorlogsgedichten. Zijn grootste pro-oorlogsgedicht gaat over de Slag bij Waterloo. Het voorwoord gaat echter over de heimwee van de soldaat.
O zonnigst uur, als naar mijn hunkerend huis
ten langen leste het geluid weerkeert
van wielen, iemand roept ‘Ze zijn weer thuis!’
Het scherpste ziet het oog wat het begeert
Geen geluk dat hier aan tippen zal:
dit welkom is het welkomste van al.
II
Heimwee: fernweh
Vrij vertaald van Homesick, written in Germany - Samuel Taylor Coleridge (1800, Annual Anthology, Project Gutenberg).
Colerigde had heimwee en fernweh, een verlangen naar het onbekende. Hij droomde van rondreizen, emigreren en wilde een commune stichten in Pennsylvania. Maar door heimwee keerde hij telkens weer terug naar het Lake District.
Wie zich elke werkdag wegen
door de mensenmassa baant,
die zoekt het bos waar hij zich weer
de eerste mens op aarde waant
Wie op zijn bankje in het park
verlangt naar nog een verdere reis:
sluit dan de ogen, hoor de roep
van vogels uit het paradijs
Toch blijft altijd mijn lievelingstocht,
hoe ver ik ook het land doorkruis,
- de knapzak neer, de laatste bocht -
de terugreis naar mijn eigen huis
O heimwee is de wreedste pijn
die me verteert met elke steek
Mokum, blaas mij het medicijn:
de wind uit mijn geboortestreek!
III
Heimwee: de vertaler
Vrij vertaald fragment uit Prelude (oudste manuscript, versie MS JJ, 1799) - William Wordsworth.
De Prelude is een autobiografisch, episch gedicht van William Wordsworth over zijn ontwikkeling tot dichter. Er bestaan zeventien revisies. Dit is een fragment uit de oudste, nog onvertaalde versie, over heimwee en de rivieren waar hij opgroeide.
Zo maakte jij,
O Amstel, kruisend door het stadse land
waar ik geboren ben, o mooie stroom,
steeds oeverloos muziek in dag en droom
en met kalme cadansen tover jij
de starheid van de mensen zachter, meer
dan wiegenlied voor mijn gedachten, bron,
tussen bars beton waar mensen wonen,
van kennis, diepe ernst en van de rust
die Natuur door alles heen laat spoken.
Marthe van Bronkhorst (zij/haar) is schrijver, theatermaker en psycholoog en studeerde aan de VU Amsterdam en Harvard Medical School. Ze schreef voor onder meer Theater Ins Blau, Sonnevanck, Over het IJ festival, Kluger Hans, Meander, De Revisor en werkt aan een roman over duikers bij uitgeverij De Geus.
Andrea Koll is kunstenaar, schrijver en docent in Amsterdam. Ze beschouwt haar eigen werk vaak als een visueel onderzoek waarbij ze houtskool, collage en taal gebruikt. Daarmee onderzoekt ze verschillende thema's. Op dit moment is ze gefascineerd door liminaliteit, vooral wat het betekent je in een fysieke en mentale tussenruimte te bevinden.
