Uit The Social Network blijkt dat regisseur David Fincher en scenarist Aaron Sorkin voor elkaar gemaakt zijn." /> Uit The Social Network blijkt dat regisseur David Fincher en scenarist Aaron Sorkin voor elkaar gemaakt zijn." />
Asset 14

Megalomaan, geniaal, arrogant, onzeker

Beeld: The Social Network

The Social Network is een kroniek van de ontstaansgeschiedenis van Facebook en een karakterstudie van haar bedenker Mark Zuckerberg. De film werd geregisseerd door David Fincher, maar is evengoed het geesteskind van scenarist Aaron Sorkin. Een blik op The Social Network en Sorkins eerdere werk.

Natuurlijk, The Social Network is vooral de nieuwe film van David Fincher, voormalig reclame- en clipmaker en dankzij doorbraakfilm Fight Club (1999) en het recente Zodiac (2007) tegenwoordig een van de meest indrukwekkende regisseurs die Hollywood rijk is. De warrige en conflictrijke ontstaansgeschiedenis van Facebook die de film toont, heeft onvermijdelijke parallelen met Fight Club: ook hier draait het om impliciet seksisitische mannenclubjes. Alleen is het geweld niet fysiek maar digitaal.

Maar de film heeft evengoed verbanden met het werk van zijn twee andere belangrijkste makers. Ten eerste schrijver Ben Mezrich, auteur van het boek 'The Accidental Billionaires' waarop de film werd gebaseerd. Mezrich specialiseert zich voor zijn non-fictie boeken in dit soort verhalen over groepjes branieschoppende genieën die een systeem weten te ondermijnen en uitmelken alvorens ze aan hun succes ten onder gaan. Het bekendste daarvan is nog altijd het eerste dat hij schreef: Bringing Down the House, over een groep wiskundestudenten van MIT die een blackjack-systeem ontwikkelden waarmee ze casino's leegtrokken – onlangs verfilmd als het iets te gladde 21 (Robert Luketix, 2008). Facebook heeft bovendien zijn oorsprong in de studentenwereld van de prestigieuze Harvard-universiteit, waar Mezrich magna cum laude afstudeerde in de sociale wetenschappen.

Sorkins series

Maar belangrijker nog dan Mezrich' invloed is die van de scenarist die zijn boek naar een filmscript vertaalde: Aaron Sorkin. Deze was eerder verantwoordelijk voor de scenario's van A Few Good Men (Rob Reiner, 1992), The American President (Rob Reiner, 1995) en Charlie Wilson's War (Mike Nichols, 2007). Maar hij vergaarde zijn roem vooral als auteur van de gerenommeerde tv-serie The West Wing. Hij was bedenker en uitvoerend producent van de reeks die zich achter de schermen in het Witte Huis afspeelt, en schreef bovendien (mee aan) alle achtentachtig afleveringen van de eerste vier seizoenen – voordat hij samen met vaste regisseur Thomas Schlamme opstapte wegens een ruzie met productiestudio Warner Brothers. Het heeft er alle schijn van dat Sorkin zelf een even geniale en maniakale workaholic is als zijn favoriete personages.

The West Wing werd afgelopen april hier nog getipt door hard//hoofd-redacteur Elon Heymans. Hij was toen net door de zeven seizoenen van de inderdaad fenomenale tv-serie heen, en schreef zijn stuk in de roes van de wilde euforie die de overwinning op 'het monster' schijnbaar bij hem had opgewekt. Ik zat toen ik dat stuk las middenin seizoen zes, en kon niet anders dan beamen dat The West Wing één van de beste Amerikaanse tv-series ooit is. Een soort utopische tegenhanger van de reflecties op de Amerikaanse droom die in The Wire (De Beste Televisieserie Aller Tijden) zijn dystopische weerslag vond.

Beeld: The West Wing

Toen ook ikzelf een week of wat later door de volledige serie heen was, deelde ik Heymans' roes echter absoluut niet. Integendeel: ik voelde een West Wing-vormig gat in mijn bestaan als tv-kijker. Gelukkig vond ik toen Studio 60 on the Sunset Strip, de serie die Sorkin daarna maakte. In het Amerikaanse tv-seizoen 2006-2007 werden de 22 afleveringen uitgezonden van deze reeks, die draait om de perikelen achter de schermen van een Saturday Night Live-achtig sketch comedy programma. De setting is anders, maar de toon is ontzéttend West Wing: vol gravitas wordt door een ijzersterke ensemblecast gesteggeld in de wandelgangen, met name over grote thema's als geloof versus vrije meningsuiting en commercie versus kunst, in razendsnelle dialogen als pingpongwedstrijdjes met drie ballen. En stiekem komt ook de oorlog in Irak, een centraal onderwerp van The West Wing, gewoon weer even voorbij.

Waar de show-in-de-show echter onder leiding van kersvers makersduo Matt Albee (Matthew Perry) en Danny Tripp (Bradley Whitford) een succesverhaal wordt, bleef de show-buiten-de-show-in-de-show achter. De kijkcijfers van Studio 60 waren te laag, en al na één seizoen trok zender NBC er de stekker uit. Een geluk bij een ongeluk: het gaf Sorkin de ruimte zijn filmcarrière nieuw leven in te blazen. Stap één is nu The Social Network, dat zoals het er nu voor staat volgend jaar zal worden gevolgd door basketbalfilm Moneyball en in 2012 door musical Follies.

Sorkin meets Fincher

Dat de auteur door The Social Network werd aangetrokken is niet verwonderlijk: wonderkind Mark Zuckerberg (Jesse Eisenberg), de spil van de film, is een typisch Sorkin-personage. De medeoprichter en programmeur van Facebook is megalomaan, arrogant, hyperintelligent en sociaal onbeholpen. Vul voor programmeren 'politiek' in en je hebt Josh Lyman (opnieuw Bradley Whitford) uit The West Wing; maak er 'comedy' van en daar is Studio 60's Matt Albee. Net als elders in Sorkins werk is voor vrouwen geen rol van betekenis weggelegd, behalve dan dat zij de veroorzakers zijn van al het mannelijk gedrag. The Social Network maakt aannemelijk dat Zuckerberg Facebook ontwikkelde omdat zijn vriendin Erica hem dumpte. Maar als twee Facebook-groupies tijdens een bedrijfsvergadering waar de taken worden verdeeld aan Zuckerberg vragen of zij ook iets kunnen doen is de reactie een simpel: “nee.”

Het is veelzeggend dat The Social Network uiteindelijk toch vooral een film van regisseur David Fincher wordt, zonder dat de Sorkins dialogen daaronder lijden. Sterker nog: niet eerder kwam Sorkins stijl op het witte doek zo goed tot zijn recht. Sorkin en Fincher zijn aan elkaar gewaagd. Ze zijn beiden obsessief: Sorkin duldt geen coscenaristen en Fincher staat er om bekend van de meest onbeduidende shots tientallen takes te draaien, totdat hij precies heeft wat hij wil. Ze staan beiden bekend als klootzakken, vooral tegenover acteurs nietsontziend in hun streven naar perfectie. En ze blijven beiden ondanks dat alles toch aan het werk, omdat ze geniaal zijn en resultaten halen. Het is de perfecte combinatie: ook David Fincher zou zo een door Aaron Sorkin geschreven personage kunnen zijn.

Mail

Joost

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer