"Pensa molto, parla poco."
Ooit vond ik deze Italiaanse spreuk, in elegant handschrift geschreven op een briefkaart, liggend op tafel. Een vriend was blijven logeren en had dit voor me achtergelaten. Ik pakte hem op, en draaide hem om. Op de voorkant een lachend echtpaar in een cabrio. De foto was oud, zwart-wit. De man, zijn haar wat in de war, keek weg van de camera. De vrouw, met wenkbrauwen als getekende halvemaantjes, leunde zachtjes tegen haar geliefde aan. Ik draaide de kaart weer om. Edith Piaf en Yves Montand, onder de hemel van Parijs.

Het gezegde achterop de kaart verwees naar een van mijn escapades die op dat moment gaande was. Ik wist niet wat ik met mezelf of met de situatie aanmoest, en in mijn wanhoop had ik een buitenstaander geconsulteerd. Ik had mijn geheim verklapt. En tot de dag van vandaag weet (naar mijn herinnering) verder niemand van deze affaire, behalve natuurlijk de minnaar in kwestie. Mijn consultant dacht er het zijne van, en zijn advies was duidelijk. Ik zweeg, hing de briefkaart aan de muur, en bracht de verhouding tot een geruisloos eind, zonder hartebreuk en zonder een tumultueuze openbaring.

In werkelijkheid is er een derde versvoet verbonden aan het gezegde: "scrive meno", waarmee het geheel zich als volgt laat vertalen: "Denk veel, spreek weinig, schrijf minder." Of de schrijver van de postkaart opzettelijk dit gedeelte had weggelaten, daarmee het gezegde in acht nemend, blijft in het midden. Maar in mijn heugenis zijn het de eerste twee die er toe doen.

Waarschijnlijk bevat iedere taal wel een equivalent van "Spreken is zilver, zwijgen is goud". In Zweden zeggen ze "Bättre tiga än illa tala" - Het is beter te zwijgen dan slecht te spreken. In Duitsland luidt het gezegde "Reden kommt von Natur, Schweigen von Verstunde", de oude Romeinen zeiden "Audi, vide, tace, si tu vis vivere in pace" – Hoor, zie en zwijg, als je in vrede wilt leven - en over het Engelse "Don’t ask don’t tell" zullen we vandaag de dag maar wijselijk niet spreken.

Het is niet voor niets dat al deze adagia reppen over het belang van de verzegelde lippen. Het hebben van geheimen en daarmee het behoud van privacy is een belangrijk onderdeel van ons mensenleven. Het geeft ons een gevoel van macht, en een gedeeld geheim geeft een gevoel van saamhorigheid. Niet lang geleden hield Ine Poppe in het NRC een pleidooi voor geheimen. Ze schreef over communicatie en sociale media op het internet, en hoe men stukje bij beetje meer over zichzelf los laat door middel van het creëren van een online personage. We twitteren over onze locatie, en schrijven in onze statusupdates over onze bezigheden. We plaatsen foto’s van het dagelijks leven, daarbij die ene met die onderkin weglatend. Poppe pleit, terecht, voor het behoud van een bepaalde mate van geheimhouding, en tegen het continu manifesteren van alles wat er in ons leven geschiedt.

Maar het behouden van een geheim is moeilijker dan gedacht. De impact die je woorden op de luisteraar kunnen hebben met het verklappen van iets wat beter niet aan het licht kan komen is groot, en de sensatie de boodschapper te zijn evenzo. Jij bent degene die het zo lang heeft verzwegen, en de uitverkorene (mits geen reporter van de Privé) mag zich in de handen wrijven met dit exclusieve nieuwtje. Een geheim moet vaak verpakt worden in een leugen, en zo begint de vicieuze cirkel. Een goed geheim bewaren is dan ook niet voor ieder van ons weggelegd.

Het geheim zit hem in een paar dingen. Het is natuurlijk belangrijk goed te kunnen zwijgen, en als het er op aankomt, een creatieve leugen te kunnen verzinnen. Deze leugen zul je te allen tijde moeten kunnen verdedigen, dus een goed geheugen en de kracht om te kunnen gaan met alcohol of drugsmisbruik is essentieel. Nooit je bronnen vrijgeven, en niet bezwijken onder druk van buitenaf. Het zwijgrecht is nota bene in de wet vastgelegd. Het prijsgeven van een geheim is meestal pijnlijk voor minstens één van de betrokkenen, dus bezint eer ge hier aan begint.

Desalniettemin: de voldoening van het kunnen verzwijgen van clandestiene zaken is stukken groter dan de 'quick fix' van het rondbazuinen van andermans aangelegenheden. En wat als het je eigen geheim betreft? Bedenk dan: niets leuker dan lachen in eigen vuist. Schaam je nergens voor, maar houdt mysterie in stand. Onze grootmoeders wisten het al, een air van geheimzinnigheid werkt in ons voordeel. Niet iedereen hoeft te weten wat we uitspoken als we denken dat niemand ons ziet. Niet iedereen hoeft te weten hoe we er uit zien als we opstaan. Lang voordat Photoshop en Facebook er aan te pas komen, weten wij ons door middel van een keur aan producten, van beugels tot haarverf en make-up, van scheermes tot kledingstuk, een imago aan te meten. Geheimen zijn overal.

Mensen komen graag bij mij met hun meest geheime openbaringen. Het is denk ik een combinatie van mijn eigen openheid over het hebben van heimelijke liaisons en een sterk gevoel van vertrouwen, maar je kan het zo gek niet verzinnen of ik ben er van op de hoogte gesteld. Lang voor het bekend werd wist ik van jouw seksuele voorkeur, je kleptomane neigingen, je gewoonte om anekdotes tot in het onredelijke aan te dikken. Ik wist al dat je in het geniep bent getrouwd, ik weet waarom je een uur weg was tijdens het feest, ik was al tijden op de hoogte van je driehoeksverhouding. Ik weet wat je vriendin echt van je vindt, en ik weet dat je eigenlijk niet van die muziek houdt. Ik weet dat je beter niet de nacht hier door had kunnen brengen, en ik weet dat we er toch vaak aan zullen denken. Maar maak je geen zorgen, je geheim is veilig. Pensa molto, parla poco, regrette rien.

___________
Aanstaande vrijdag 29 oktober vindt de tweede editie van Late Night Café plaats in het Concertgebouw te Amsterdam. In relatie tot het thema van deze avond, "Het Geheim", kon niemand beter dan onze eigen column-diva Mees reflecteren op het aloude gezegde "Spreken is zilver, zwijgen is goud."

Share

Tweet

Mail

App

Ava Mees List