Een brokje kots? Een matras met bloedvlekken? Laura kan er geen genoeg van krijgen." /> Een brokje kots? Een matras met bloedvlekken? Laura kan er geen genoeg van krijgen." />
Asset 14

Fantastische viezigheidjes

Een naakte pop zonder armpjes, verdwaald in een plantsoen. Je kunt doorlopen, het niet eens opmerken misschien. Laura niet, ze blijft staan, blijft kijken, en fantaseert. Elke onvolkomenheid die je passeert, al het raars en smerigs waardoor je vluchtig op- of omkijkt: het is voer voor een verhaal.

Langs de ruit van het bushokje zakt een brok pompoenachtig kots naar beneden. Je zou het kruipen kunnen noemen. In een reflex knijp ik mijn ogen dicht, schud even mijn hoofd en kijk in één zwaai door nog eens. Een haast vierkante brok.

Nog geen twintig meter verder is een matras tegen de muur gevouwen. Rond de plaats van het hoofdkussen heeft zich een emmergrote bloedvlek over het textiel verspreid. Het zou een plotselinge geboorte kunnen zijn op de rand van het bed, maar evengoed een ingehakte schedel. Een leeggelopen hoofd. De gedachte aan dat laatste flitst als eerste door mij heen. Gebiologeerd neem ik de roestachtige vlek in mij op en probeer de gutsrichting te ontdekken. Waarom kijk ik hier naar?

Het is als kijken naar de neerslag van een auto-ongeluk, waarbij de morbide fascinatie voor ontwrichte details het soms wint van afschuw en fatsoensnormen. Door het onalledaagse schouwspel is nieuwsgierigheid lastig te bedwingen: er is geen sprake van gewenning, of habituatie – een van de meest eenvoudige vormen van leren die bij vrijwel alle organismen is aangetoond. Bij de zeeslak uit zich dat bijvoorbeeld in de afnemende reflex om zijn voelsprieten terug te trekken wanneer het daar continu tikjes op krijgt. Het beestje denkt er na verloop van tijd het zijne van. Ook bij de mens gaat het ongeveer zo. Maar bij prikkels die we niet geregeld krijgen aangeboden zoals – voor de meesten van ons dan toch – kots, een ontbindend dierenlijk of een kettingbotsing, gaan onze voelsprieten juist uit. We kijken.

Beeld: Slinkachu

Turen in een haardvuur

Midas Dekkers muntte in het boek De vergankelijkheid de term ‘ruïnegevoel’. Hulde voor dit prachtige woord. In de context van zijn boek slaat het op kijken naar verval, maar het kan door de vergelijkbare mengeling van fascinatie en nieuwsgierigheid ook opgaan voor het kijken naar vuiligheid. Dit ruïnegevoel is "opvallend duidelijk te lokaliseren in de buikstreek en heeft dezelfde heilzame uitwerking als turen in een haardvuur of luisteren naar het klotsen van golfjes".

In het geval van uitwerpselen en ledematen levert het misschien geen heilzaam gevoel in de buikstreek op, maar dat van het haardvuur klopt weer wel. Ook hier komt een mechanisme in werking dat het wegkijken vertraagt. Het soms zelfs helemaal belemmert; we blijven kijken naar dat vuur, naar de resten van dat ongeluk.

Dat de aandacht wordt getrokken door morsige zaken zou je ook instinct kunnen noemen. In de loop van millennia ontwikkeld om de vijand (in het geval van kots bacterieel gevaar) zo vlug mogelijk te lokaliseren. Een oerreactie dus, of reflexmatige opmerkzaamheid. Maar toch is het ook nog iets anders.

Een plas braaksel die je – bijvoorbeeld – op een fietstochtje langs de rivier tegenkomt, prikkelt de fantasie. Ik kan er weinig aan doen, maar wil er graag een verhaal bij weten. Mijn verlengde versie van het ruïnegevoel: was het een kleine kotser met wagenziekte? Ligt hier de ochtendmisselijkheid van een vrouw die onder de douche ook al had gespuugd, of misschien de minder voedzame maaginhoud van een feestganger op weg naar huis? En was zijn feestje wel geslaagd?

Het zijn trouwens niet alleen smerige zaken waar ik (al dan niet bewust) te lang naar kijk; het kan alles zijn wat in de kieren van de ordening is achtergebleven. Neergelegd. Of dat nou kots is, een moordmatras of een gigantische teddybeer met wollen trui in de bosjes, want die zag ik ook.

Beeld: Slinkachu

Ter grootte van een vingerkootje

Je zou er waanzinnig van kunnen worden: overal ligt of staat wel iets om aandacht te schreeuwen. Kinderschoentjes, met de veters aan de Blauwbrug geknoopt. Een steelpan met aangekoekte randen in een weiland. Een pasfoto op de stukgelopen vloer van een kroeg. Een cassettebandje, een opengeritste weekendtas, een doorgezakte rolstoel, een ceintuur in de berm: overal zijn verhaaltjes neergesmeten.

De Britse street-art kunstenaar Slinkachu speelt met dit idee, maar dan omgekeerd. Hij laat op ogenschijnlijk willekeurige, maar zorgvuldig uitgekozen locaties mensen achter. Geen vage sporen van verhalen, maar de verhalen zelf.

Tussen de bemoste gleuven van straatstenen kijkt een man in pak uit over de kade. Plezierjachten. Dreams of packing it all in.

Oog in oog met een levensgrote hommel heft een vader zijn pistool naar het beest. They're not pets, Susan.

Een vrouw met een gebogen nek en dikke kuiten. Haar jas hangt over haar arm en een boodschappentas trekt haar rechterschouder naar beneden. One day he will notice me.

Uren kunnen ze er staan, dagen misschien wel, zonder ook maar door iemand opgemerkt te worden. Ze zijn dan ook zo groot als een vingerkootje.

Slinkachu's decor voor zijn project Little people is de megastad vol rotzooi waar vervreemding, leed, beloften en extase wild om zich heen maaien. Meedoen, anders lig je eronder. Het leven tussen glas, staal, baksteen en beton verpulvert met gemak een zacht mens. Daarom spugen zij er soms over, laten ze kruimels achter op hun pad. Daarom ensceneren zij er poppetjes, schaal 1 op 87. Vouwen er hun matrassen tegenaan. Of, fantaseren ze verhalen bij dat alles. Want anders zou het ook maar wat zijn, allemaal.

Mail

Laura van der Haar is archeoloog en schrijver.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer