Een brokje kots? Een matras met bloedvlekken? Laura kan er geen genoeg van krijgen." /> Een brokje kots? Een matras met bloedvlekken? Laura kan er geen genoeg van krijgen." />
Asset 14

Fantastische viezigheidjes

Een naakte pop zonder armpjes, verdwaald in een plantsoen. Je kunt doorlopen, het niet eens opmerken misschien. Laura niet, ze blijft staan, blijft kijken, en fantaseert. Elke onvolkomenheid die je passeert, al het raars en smerigs waardoor je vluchtig op- of omkijkt: het is voer voor een verhaal.

Langs de ruit van het bushokje zakt een brok pompoenachtig kots naar beneden. Je zou het kruipen kunnen noemen. In een reflex knijp ik mijn ogen dicht, schud even mijn hoofd en kijk in één zwaai door nog eens. Een haast vierkante brok.

Nog geen twintig meter verder is een matras tegen de muur gevouwen. Rond de plaats van het hoofdkussen heeft zich een emmergrote bloedvlek over het textiel verspreid. Het zou een plotselinge geboorte kunnen zijn op de rand van het bed, maar evengoed een ingehakte schedel. Een leeggelopen hoofd. De gedachte aan dat laatste flitst als eerste door mij heen. Gebiologeerd neem ik de roestachtige vlek in mij op en probeer de gutsrichting te ontdekken. Waarom kijk ik hier naar?

Het is als kijken naar de neerslag van een auto-ongeluk, waarbij de morbide fascinatie voor ontwrichte details het soms wint van afschuw en fatsoensnormen. Door het onalledaagse schouwspel is nieuwsgierigheid lastig te bedwingen: er is geen sprake van gewenning, of habituatie – een van de meest eenvoudige vormen van leren die bij vrijwel alle organismen is aangetoond. Bij de zeeslak uit zich dat bijvoorbeeld in de afnemende reflex om zijn voelsprieten terug te trekken wanneer het daar continu tikjes op krijgt. Het beestje denkt er na verloop van tijd het zijne van. Ook bij de mens gaat het ongeveer zo. Maar bij prikkels die we niet geregeld krijgen aangeboden zoals – voor de meesten van ons dan toch – kots, een ontbindend dierenlijk of een kettingbotsing, gaan onze voelsprieten juist uit. We kijken.

Beeld: Slinkachu

Turen in een haardvuur

Midas Dekkers muntte in het boek De vergankelijkheid de term ‘ruïnegevoel’. Hulde voor dit prachtige woord. In de context van zijn boek slaat het op kijken naar verval, maar het kan door de vergelijkbare mengeling van fascinatie en nieuwsgierigheid ook opgaan voor het kijken naar vuiligheid. Dit ruïnegevoel is "opvallend duidelijk te lokaliseren in de buikstreek en heeft dezelfde heilzame uitwerking als turen in een haardvuur of luisteren naar het klotsen van golfjes".

In het geval van uitwerpselen en ledematen levert het misschien geen heilzaam gevoel in de buikstreek op, maar dat van het haardvuur klopt weer wel. Ook hier komt een mechanisme in werking dat het wegkijken vertraagt. Het soms zelfs helemaal belemmert; we blijven kijken naar dat vuur, naar de resten van dat ongeluk.

Dat de aandacht wordt getrokken door morsige zaken zou je ook instinct kunnen noemen. In de loop van millennia ontwikkeld om de vijand (in het geval van kots bacterieel gevaar) zo vlug mogelijk te lokaliseren. Een oerreactie dus, of reflexmatige opmerkzaamheid. Maar toch is het ook nog iets anders.

Een plas braaksel die je – bijvoorbeeld – op een fietstochtje langs de rivier tegenkomt, prikkelt de fantasie. Ik kan er weinig aan doen, maar wil er graag een verhaal bij weten. Mijn verlengde versie van het ruïnegevoel: was het een kleine kotser met wagenziekte? Ligt hier de ochtendmisselijkheid van een vrouw die onder de douche ook al had gespuugd, of misschien de minder voedzame maaginhoud van een feestganger op weg naar huis? En was zijn feestje wel geslaagd?

Het zijn trouwens niet alleen smerige zaken waar ik (al dan niet bewust) te lang naar kijk; het kan alles zijn wat in de kieren van de ordening is achtergebleven. Neergelegd. Of dat nou kots is, een moordmatras of een gigantische teddybeer met wollen trui in de bosjes, want die zag ik ook.

Beeld: Slinkachu

Ter grootte van een vingerkootje

Je zou er waanzinnig van kunnen worden: overal ligt of staat wel iets om aandacht te schreeuwen. Kinderschoentjes, met de veters aan de Blauwbrug geknoopt. Een steelpan met aangekoekte randen in een weiland. Een pasfoto op de stukgelopen vloer van een kroeg. Een cassettebandje, een opengeritste weekendtas, een doorgezakte rolstoel, een ceintuur in de berm: overal zijn verhaaltjes neergesmeten.

De Britse street-art kunstenaar Slinkachu speelt met dit idee, maar dan omgekeerd. Hij laat op ogenschijnlijk willekeurige, maar zorgvuldig uitgekozen locaties mensen achter. Geen vage sporen van verhalen, maar de verhalen zelf.

Tussen de bemoste gleuven van straatstenen kijkt een man in pak uit over de kade. Plezierjachten. Dreams of packing it all in.

Oog in oog met een levensgrote hommel heft een vader zijn pistool naar het beest. They're not pets, Susan.

Een vrouw met een gebogen nek en dikke kuiten. Haar jas hangt over haar arm en een boodschappentas trekt haar rechterschouder naar beneden. One day he will notice me.

Uren kunnen ze er staan, dagen misschien wel, zonder ook maar door iemand opgemerkt te worden. Ze zijn dan ook zo groot als een vingerkootje.

Slinkachu's decor voor zijn project Little people is de megastad vol rotzooi waar vervreemding, leed, beloften en extase wild om zich heen maaien. Meedoen, anders lig je eronder. Het leven tussen glas, staal, baksteen en beton verpulvert met gemak een zacht mens. Daarom spugen zij er soms over, laten ze kruimels achter op hun pad. Daarom ensceneren zij er poppetjes, schaal 1 op 87. Vouwen er hun matrassen tegenaan. Of, fantaseren ze verhalen bij dat alles. Want anders zou het ook maar wat zijn, allemaal.

Mail

Laura van der Haar is archeoloog en schrijver.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer