Nooit zie ik leerlingen zo ingespannen lezen als tijdens een toetsweek. Met gefronste wenkbrauwen en markers in de aanslag zitten ze achter hun tafels. Dit is het moment waar het om draait, het moment waarvoor ze geoefend hebben: de toets.
Een meisje zucht als ik haar antwoordblad inneem. ‘Ik snapte echt niks van die vragen.’
‘Gelukkig,’ zeg ik, ’want je leert niet alleen voor de toets, maar ook voor jezelf.’
Ze kijkt me glazig aan. Dat kan ik haar niet kwalijk nemen: het is een blik die ik zelf ook regelmatig de wereld in heb gestuurd.
‘Leren voor jezelf’ was een uitspraak die ik vaak tegenkwam, zowel op de middelbare school als op de universiteit. Je bereidde je immers voor op ‘een leven lang leren’. Dat vond ik niet direct aantrekkelijk klinken – ik associeerde leren vooral met toetsen en tentamens. Je kon het goed doen, en dan haalde je een goed cijfer. Goed leren deed ik toch vooral vanwege het cijfer dat eraan vast zat. En daarnaast had ik er voor mezelf nooit echt iets aan gehad. Al mijn scheikundekennis is in de afgelopen tien jaar volledig verdampt. Zelfs tijdens het kijken van Breaking Bad ging het grootste gedeelte van de uitleg langs me heen. Wat is dan het nut van leren voor jezelf?
Dat is een slechte vraag. In het onderwijs ontkom je blijkbaar niet aan rendementsdenken. Als het gaat om leren, denken we vooral aan (toekomstig) nut: je moet er iets mee kunnen. Maar je kennis vergroten, iets leren wat je eerder nog niet wist - die dingen zijn ook intrinsiek waardevol. Het is makkelijk om te vergeten als je in een schoolsysteem zit, maar leren is eigenlijk heel leuk. Iets begrijpen wat je eerder niet begreep geeft voldoening.
Een manier waarop ik dat (her)ontdekte was door het kijken van video-essays. Het eerste essay dat ik aanklikte was Mad Men: Joan Holloway, A Subversive Venus van The Take. Hierin werd op een intelligente manier over een van mijn favoriete shows gepraat. En hoewel ik heus wel oplet tijdens het kijken van Mad Men, had ik door het video-essay toch iets nieuws ontdekt – een nieuwe manier van kijken. Inmiddels heb ik vrijwel alle essays van The Take gekeken, en telkens leerde ik iets. Zo leek de film Pretty Woman me nooit echt interessant als onderzoeksobject – tot deze video.
Als je me toen had gevraagd of ik ook een veertig minuten durend video-essay over de tekenfilm De Klokkenluider van de Notre Dame zou kijken (de helft van de lengte van de Disneyfilm zelf) had ik vermoedelijk mijn hoofd geschud. Toch is dat precies wat ik dit weekend heb gedaan. De video’s van Lindsay Ellis zijn een beetje alsof je je favoriete docent in huis haalt: iemand naar wie je, door passie voor en kennis van het vak, eindeloos kan luisteren. En dus heb ik de afgelopen weken drie uur lang video’s gekeken over The Lord of the Rings (en waarom die verfilming zo goed is) en The Hobbit (en waarom die verfilming zo slecht is). Ik denk niet dat dat snel enig praktisch nut gaat hebben, en toch voel ik me verrijkt.
Mochten The Lord of the Rings of Disneyfilms niet je ding zijn, dan zijn er genoeg alternatieven die je vrolijk én iets slimmer achterlaten. Zoals de vele cursussen van Crash Course, de besprekingen van Pop Culture Detective of de video’s van Cracked.
Een leven lang leren – ik geloof dat ik die slogan inmiddels wel begrijp. En dat is op zichzelf natuurlijk pure winst.
Beeld: Wendy Weaver
