Illustratie: Joost Stokhof

De samenwerking met andere artiesten moet het publiek duidelijk maken wie ze zijn. " />

Illustratie: Joost Stokhof

De samenwerking met andere artiesten moet het publiek duidelijk maken wie ze zijn. " />
Asset 14

Het verhaal van dEUS

Artiesten vertellen een verhaal. Een oeuvre is meer dan een toevallige verzameling van albums, clips en live optredens. De Belgische band dEUS bestaat al twintig jaar en is zo een goed voorbeeld van een popformatie die een ingewikkeld imago in stand te houden heeft. Sinds hun comeback in 2005 heeft de band voornamelijk door middel van symbolische gastbijdrages een ingewikkeld spel met het verleden gespeeld.

Het gebeurt vaak: muziekbands die een bekende stem laten meezingen op hun nieuwe album. Zo'n backing vocal is echter zelden duidelijk te horen. Van een volwaardige samenwerking of een waar duet is meestal geen sprake. Waarom gebeurt het dan? Dat het enkel om marketing gaat, om meer plaatjes verkopen, is te makkelijk gedacht. Al is het alleen maar omdat commerciële en artistieke motieven in de popmuziek altijd innig verstrengeld zijn.

De laatste drie albums van de Belgische band dEUS leren dat zo’n gastbijdrage vooral de 'startext', het bredere verhaal van de band, bekrachtigt. Cultuurwetenschapper Richard Dyer introduceerde deze sleutelterm in zijn beroemde analyses van filmsterren. Dyer ‘leest’ het gehele spectrum van publieke verschijningen (het werk zelf, het optreden in de pers, de aankleding, de foto’s etc.) en formuleert een of enkele centrale thema’s of kernwaarden. Een geslaagd artiest creëert een coherent beeld voor de buitenwereld. Dat kan een veelzijdig en gelaagd image zijn, zolang die herkenbare kernwaarden maar gewaarborgd blijven. Als gedragingen, beslissingen, uitingen en nieuw werk met die startext corresponderen, worden complexiteiten, veranderingen en zelfs bepaalde tegenstellingen, als logisch geaccepteerd. Het verhaal van de gastbijdrage is daarom vaak belangrijker dan de muzikale bijdrage zelf.

Verandering als startext

dEUS betoont zich op zijn laatste drie platen groot fan van de muzikale cameo. De cameo’s zijn een manier om de onzekere positie te verstevigen en de band nieuw aanzien te verschaffen. Sinds de band in 2005 een herleving kende, twijfelt dEUS tussen twee imago's: moet het karakter uit de jaren negentig behouden en bevestigd worden, of dit oude imago radicaal afgeschud worden om zich een nieuw imago aan te kunnen meten? In de jaren negentig was dEUS een anarchistisch, artistiekerige club outsiders waarvan de bezetting voortdurend wisselde. Intussen is de huidige bezetting een kleine zes á zeven jaar intact en draait de band in toenemende mate om zanger en frontman Tom Barman. De 'arty' experimenteerdrift en autonome zelfverzekerdheid (de bandnaam is veelzeggend) uit de beginjaren staan echter nog altijd centraal in het beeld dat de meeste mensen van de band hebben. Verandering was de kenmerkende constante: elk album klonk anders, de band wisselde om de haverklap van samenstelling, optredens waren of steengoed of beschamend slecht, ruzies en conflicten waren niet van de lucht. Omdat een groot deel van dEUS' reputatie gebaseerd is op deze roerige jaren voor de millenniumwisseling moet de verbinding daarmee voortdurend bevestigd worden: de 'nieuwe' dEUS van de afgelopen zeven jaar moet laten zien dat het wel degelijk dezelfde band is. Puur en alleen de aanwezigheid van Barman volstaat dan niet.

Op het comebackalbum Pocket Revolution uit 2005 werd gekozen voor de meest voor de hand liggende optie: oudgediende en dEUS-lid van het eerste uur Stefen Kamil Carlens werd opgetrommeld om twee tracks achtergrondvocalen te zingen. Dat deze alleen voor de zeer aandachtige luisteraar hoorbaar en herkenbaar zijn, is niet ter zake: de terugkeer van de in 1996 uit de band gestapte bassist legde na vijf jaar afwezigheid de verbintenis met de succesvolle bezetting uit de beginjaren. (Een soortgelijk gebaar maakten ook The Foo Fighters – de band van oud-Nirvana-drummer Dave Grohl – door op hun laatste album, toevallig twintig jaar na het verschijnen van Nirvana’s kassucces Nevermind, Nirvana-bassist Krist Novoselic een nummer.)

Op het volgende album, Vantage Point (2008), zocht de dEUS het iets verder van huis. Doordat er geen spraakmakende bezettingswisselingen en tumultueuze opnameperiodes zoals in het verleden hadden plaatsgevonden, moest op een andere manier de vernieuwingsdrang en experimenteerzucht van de band voor het publiek bevestigd worden. Met bijdragen van Elbow’s Guy Garvey en Karin Dreijer van The Knife - twee acts die succesvol werden in de periode dat dEUS inactief was – presenteerde dEUS zich op Vantage Point als oudgediende die de aansluiting met recente ontwikkelingen niet gemist heeft en zowel in een avant-gardistische elektronica-act (The Knife) als in een melancholische britpop-band (Elbow) gelijkgestemden vindt.

Op het recent verschenen Keep You Close staan de bijdragen van Greg Dulli – frontman van de populaire jaren tachtig en negentig band The Afghan Whigs – symbool voor de corrigerende beweging die Keep You Close is ten opzichte van Vantage Point: terug naar de basis. Het album moet de wellicht toch iets te ferm ingezette nieuwerwetse macho-koers van de voorganger corrigeren. Waar Garvey en Dreijer aansluiting moesten zoeken met een nieuw publiek, is Dulli bekend bij de oude dEUS-fans. De keuze voor een gewaardeerd generatiegenoot bevestigt dEUS’ status als oudgediende en het beeld van een band die, wars van trends, al twintig jaar muziek maakt en een status heeft bereikt waar ook een Amerikaanse rockster zich graag mee verbindt voor enkele gastvocalen. En daarmee is de subtekst ook: The Afghan Wighs zijn niet meer echt actief, dEUS wel.

Illustratie: Joost Stokhof

De strik om het oeuvre van dEUS

Muzikaal gezien had ‘The Vanishing of Maria Schneider’ van Vantage Point moeiteloos zonder Guy Garvey kunnen bestaan en je maakt mij niet wijs dat de bijdragen van Greg Dulli op Keep You Close niet door dEUS’ eigen gitarist Mauro Pawlowski vertolkt hadden kunnen worden. Garvey en Dulli droegen compositorisch niets bij en de nummers dragen op geen enkele manier hun stempel.

Filosoof Michel Foucault schrijft in zijn essay 'Wat Is Een Auteur?' dat een auteur voornamelijk een functie is, een naam die duidelijk maakt dat een verzameling werken een bepaalde eenheid vormt, ondanks de verschillen en tegenstrijdigheden die soms net zo in het oog springen als de overeenkomsten. Die 'auteursfunctie' trekt een strik om de mogelijke betekenissen en waarden die aan het werk kunnen worden gehangen. De gastbijdragen op de afgelopen drie dEUS-platen dienen geen muzikale doelen, maar helpen de strik strakker te trekken: de ene auteur verstevigt de andere, de startext van de ene auteur bekrachtigt de startext van de ander. Het is als de aanbeveling op de achterkant van een roman door een schrijver waar men graag mee wordt geassocieerd of de aanbevelingsbrief van een invloedrijke relatie bij een sollicitatiebrief. Niet meer en niet minder.

Mail

Melle Kromhout

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer