lingua franca van deze tijd is."" /> lingua franca van deze tijd is."" />
Asset 14

Ontmoetingen op papier VI

Acht weken lang, iedere zondag een verhaal van Joost Baars, geïllustreerd door Nina Maissouradze. Al meer dan vijftien jaar werkt Joost in boekwinkels. De verhalen die hij tijdens zijn werk oppikt zijn haast even mooi als de boeken die hij verkoopt.

U wilt de lingua anglica

“Heeft u ook een Nederlandse vertaling van de King James Bible?”
“Die bestaat niet. De King James Bible is de benaming voor een bepaalde vertaling van de Bijbel in het Engels.”
“Ja, dat weet ik, maar daar wil ik dus de Nederlandse vertaling van.”

Wie werkt in een boekhandel, ondervindt wat het betekent dat Engels de lingua franca van deze tijd is. Er is in een boekwinkel een verlangen naar Engels dat verder gaat dan slechts het verlangen een boek te lezen in “de originele taal”.

Natuurlijk, dat is een reden voor veel mensen om een boek in het Engels te lezen. Om het in goed Nederlands te verklaren: poetry is what is lost in translation. Men heeft het idee: als ik het boek in de originele taal lees, kom ik dichter bij wat de auteur bedoelt. Dat is enerzijds natuurlijk zo, al komt een tekst in het Nederlands volgens mij weer dichter bij het lezers-ik, dat spreekt, denkt en droomt in het Nederlands. Om die reden lees ik juist als het om literatuur gaat graag een goede vertaling.

Veel mensen willen trouwens ook droge, economische of wetenschappelijke studies – boeken waar vermoedelijk weinig poëzie in de taal zit – liever niet in de vertaling lezen. Het is dan vaak of het een soort prestigekwestie is: ik kan dat heus wel.

Maar de liefde voor het Engels gaat nog veel verder. Engels is ook de taal van de wereld (niet van de regio), de taal van het belangrijke (niet van het overbodige), de taal van de roem (niet van de onzichtbaarheid) en de taal van de macht (niet van de machteloosheid). Engels is dus een manier om onderdeel te zijn van de wereld die ertoe doet.

Iemand zei ooit: "Het was een gewone katholieke vrouw, dus ik denk niet dat zij een Engelstalig boek bedoelde." Iemand die gewoon is, een archaïsch geloof aanhangt en ook nog vrouw is. Nee, zo iemand leest vast geen boeken in het Engels.


Illustratie: Nina Maissouradze

Engels is het respect dat je een Grote Belangrijke schrijver kunt toebedelen. Zelfs als hij niets met het Engels te maken heeft. 'Heeft u ook boeken van Paul Beagle?' – vragen van die variatie krijg ik regelmatig. Ooit kwam er een studente naar me toe met de vraag: 'Heeft u ook Mèdèm Bow-vary van Gustaf Flawbird?' Ze sprak het op z'n Engels uit, terwijl ze zelf Nederlands was.

U denkt misschien: heeft ze dan geen respect voor Gustave Flaubert? Maar dat is het niet, het is juist dat ze enorm respect heeft voor die schrijver. Zoveel dat ze denkt: die moet wel Engelstalig zijn. Er zijn veel Nederlanders die de boeken van Haruki Murakami (Japanner), Jo Nesbø (Noor) en zelfs Herman Koch (Nederlander) liever in het Engels lezen. Ze zeggen dan dat het Nederlands “gewoon veel minder goed klinkt”. Dat heeft volgens mij onder andere met dat respect te maken.

Maar ik denk ook dat het te maken heeft met dat lezers-ik dat ik eerder noemde. Lezen is geen objectieve bezigheid waarbij de lezer een vaststaande waarheid uit een tekst moet zien te halen. Lezen is ten diepste subjectief, een ontmoeting tussen een tekst en een lezer. Een specifieke lezer, een mens, een persoon. Lezen is dus, als je het goed doet, een bezigheid waarvan je zichtbaar wordt voor jezelf, waarvan je jezelf wordt. Lezen maakt je specifiek, lezen maakt je een ik. Maar veel mensen willen in deze tijd juist het omgekeerde. Want met een specifiek ik hangen specifieke verlangens, dromen, emoties, overtuigingen en dus verantwoordelijkheden samen. Die willen veel mensen niet. Ze willen liever onzichtbaar worden, niet bestaan, en opgaan in het algemeen van de lingua anglica.

Wie het Engels niet machtig is, en dus nooit kan opgaan in dat algemeen, kan wanhopig worden.

“Als er in Nederland een Bijbelvertaling verschijnt, dan is het een vertaling van de brontekst, dus niet uit het Engels. Je hebt wel, bijvoorbeeld, de Statenvertaling. Dat is een van de oudste vertalingen, en komt als zodanig misschien het dichtst bij de King James Bible, hoewel het een heel ander soort vertaling is.”
“Ja precies. Maar mijn Engels is niet zo goed, en daarom zou ik graag een Nederlandse vertaling hebben.”

--
Joost Baars is dichter, essayist en boekverkoper.
Nina Maissouradze is illustrator.

Mail

Nina Maissouradze tekent mensen. Grote en kleine mensen, mensen in truien en mensen in hun nakie, mensen met een dubbelleven en mensen met een tikje. Ze tekent steelse blikken, roddels, intriges en verlangens. Haar mensen herken je meteen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer