lingua franca van deze tijd is."" /> lingua franca van deze tijd is."" />
Asset 14

Ontmoetingen op papier VI

Acht weken lang, iedere zondag een verhaal van Joost Baars, geïllustreerd door Nina Maissouradze. Al meer dan vijftien jaar werkt Joost in boekwinkels. De verhalen die hij tijdens zijn werk oppikt zijn haast even mooi als de boeken die hij verkoopt.

U wilt de lingua anglica

“Heeft u ook een Nederlandse vertaling van de King James Bible?”
“Die bestaat niet. De King James Bible is de benaming voor een bepaalde vertaling van de Bijbel in het Engels.”
“Ja, dat weet ik, maar daar wil ik dus de Nederlandse vertaling van.”

Wie werkt in een boekhandel, ondervindt wat het betekent dat Engels de lingua franca van deze tijd is. Er is in een boekwinkel een verlangen naar Engels dat verder gaat dan slechts het verlangen een boek te lezen in “de originele taal”.

Natuurlijk, dat is een reden voor veel mensen om een boek in het Engels te lezen. Om het in goed Nederlands te verklaren: poetry is what is lost in translation. Men heeft het idee: als ik het boek in de originele taal lees, kom ik dichter bij wat de auteur bedoelt. Dat is enerzijds natuurlijk zo, al komt een tekst in het Nederlands volgens mij weer dichter bij het lezers-ik, dat spreekt, denkt en droomt in het Nederlands. Om die reden lees ik juist als het om literatuur gaat graag een goede vertaling.

Veel mensen willen trouwens ook droge, economische of wetenschappelijke studies – boeken waar vermoedelijk weinig poëzie in de taal zit – liever niet in de vertaling lezen. Het is dan vaak of het een soort prestigekwestie is: ik kan dat heus wel.

Maar de liefde voor het Engels gaat nog veel verder. Engels is ook de taal van de wereld (niet van de regio), de taal van het belangrijke (niet van het overbodige), de taal van de roem (niet van de onzichtbaarheid) en de taal van de macht (niet van de machteloosheid). Engels is dus een manier om onderdeel te zijn van de wereld die ertoe doet.

Iemand zei ooit: "Het was een gewone katholieke vrouw, dus ik denk niet dat zij een Engelstalig boek bedoelde." Iemand die gewoon is, een archaïsch geloof aanhangt en ook nog vrouw is. Nee, zo iemand leest vast geen boeken in het Engels.


Illustratie: Nina Maissouradze

Engels is het respect dat je een Grote Belangrijke schrijver kunt toebedelen. Zelfs als hij niets met het Engels te maken heeft. 'Heeft u ook boeken van Paul Beagle?' – vragen van die variatie krijg ik regelmatig. Ooit kwam er een studente naar me toe met de vraag: 'Heeft u ook Mèdèm Bow-vary van Gustaf Flawbird?' Ze sprak het op z'n Engels uit, terwijl ze zelf Nederlands was.

U denkt misschien: heeft ze dan geen respect voor Gustave Flaubert? Maar dat is het niet, het is juist dat ze enorm respect heeft voor die schrijver. Zoveel dat ze denkt: die moet wel Engelstalig zijn. Er zijn veel Nederlanders die de boeken van Haruki Murakami (Japanner), Jo Nesbø (Noor) en zelfs Herman Koch (Nederlander) liever in het Engels lezen. Ze zeggen dan dat het Nederlands “gewoon veel minder goed klinkt”. Dat heeft volgens mij onder andere met dat respect te maken.

Maar ik denk ook dat het te maken heeft met dat lezers-ik dat ik eerder noemde. Lezen is geen objectieve bezigheid waarbij de lezer een vaststaande waarheid uit een tekst moet zien te halen. Lezen is ten diepste subjectief, een ontmoeting tussen een tekst en een lezer. Een specifieke lezer, een mens, een persoon. Lezen is dus, als je het goed doet, een bezigheid waarvan je zichtbaar wordt voor jezelf, waarvan je jezelf wordt. Lezen maakt je specifiek, lezen maakt je een ik. Maar veel mensen willen in deze tijd juist het omgekeerde. Want met een specifiek ik hangen specifieke verlangens, dromen, emoties, overtuigingen en dus verantwoordelijkheden samen. Die willen veel mensen niet. Ze willen liever onzichtbaar worden, niet bestaan, en opgaan in het algemeen van de lingua anglica.

Wie het Engels niet machtig is, en dus nooit kan opgaan in dat algemeen, kan wanhopig worden.

“Als er in Nederland een Bijbelvertaling verschijnt, dan is het een vertaling van de brontekst, dus niet uit het Engels. Je hebt wel, bijvoorbeeld, de Statenvertaling. Dat is een van de oudste vertalingen, en komt als zodanig misschien het dichtst bij de King James Bible, hoewel het een heel ander soort vertaling is.”
“Ja precies. Maar mijn Engels is niet zo goed, en daarom zou ik graag een Nederlandse vertaling hebben.”

--
Joost Baars is dichter, essayist en boekverkoper.
Nina Maissouradze is illustrator.

Mail

Nina Maissouradze tekent mensen. Grote en kleine mensen, mensen in truien en mensen in hun nakie, mensen met een dubbelleven en mensen met een tikje. Ze tekent steelse blikken, roddels, intriges en verlangens. Haar mensen herken je meteen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer