Asset 14

Ontmoetingen op papier V

Acht weken lang, iedere zondag een verhaal van Joost Baars, geïllustreerd door Nina Maissouradze. Al meer dan vijftien jaar werkt Joost in boekwinkels. De verhalen die hij tijdens zijn werk oppikt zijn haast even mooi als de boeken die hij verkoopt.

U wilt uw leven (niet) veranderen

“Kunt u mij een boek aanraden dat uw leven veranderd heeft?”

Eén keer kreeg ik die vraag. Een erg mooie vraag. En een moeilijke. Want al vraag ik klanten vaak het hemd van het lijf, omgekeerd wil ik zelf niet per se alles prijsgeven. En hoe vaak verandert je leven nu echt? Hoe vaak kán je leven veranderen? En als je leven verandert, wanneer krijg je dat dan door? En verandert het boek dat het leven veranderd heeft van de een, op dezelfde manier het leven van de ander?

Ik raadde de jongen die de vraag stelde het verzameld werk van dichter en criticus Jeroen Mettes aan, dat toen net uit was. Dat heeft mijn leven niet veranderd. Maar, dacht ik, het heeft de potentie om het te doen, als het in de juiste handen valt.

Boeken verkopen kan een filosofisch vak zijn. Ik krijg vaak de vraag of ik iets weet voor iemand met wie het niet zo goed gaat, iemand die ziek is, iemand die in de put zit, iemand die net gescheiden is, iemand wiens partner of ouder net is overleden. Altijd weer denk ik: ha, hier is de literatuur voor gemaakt. Maar 90% van de klanten met zo'n verzoek, zegt daar bij: “Wel iets luchtigs en vrolijks hoor, hij/zij heeft al genoeg op zijn/haar bordje.”

Memo voor iedereen die mij in mijn toekomstige ellende een hart onder de riem wil steken met een boek: bespaar mij de luchtige kutliteratuur, de verzamelingen oubollige en volslagen onbruikbare wijsheden, de relativerende humorboeken en de positief denkende zelfhulpboeken die u doorgaans cadeau doet aan andere onfortuinlijken. Als ik in de ellende zit, wil ik de ellende niet toedekken, niet onschadelijk maken, niet veranderen in een ‘leerproces’. Ik wil haar in de ogen kijken, beleven en er tegelijkertijd serieus op reflecteren. Dat kan met goede literatuur.

Ja, ik wil een boek dat mijn leven kan veranderen. Juist dan. En niet een boek dat mijn leven kan toedekken.

Illustratie: Nina Maissouradze

Voor een veel te vroeg stervende collega heb ik ooit bij een copyshop Bert Schierbeeks al lang niet meer leverbare, hartverscheurende doodsbundel De Deur staan kopiëren. Zij wilde die bundel uit alle macht lezen. Zou die bundel haar leven veranderd hebben? Ik kan het haar niet meer vragen. Maar ergens kan ik me bijna niet voorstellen van niet. Of liever: ik wil erin geloven dat hij dat heeft gedaan. Omdat het ongetwijfeld de inzet was bij het lezen. En omdat die inzet geëerd moet worden.

Er kwam ooit een oude vrouw naar me toe. Ze zei: “Heeft u misschien een boek van een Pool? Ik ben er nu wel aan toe om een keer een boek van een Pool te lezen.”
Dit was tijdens het gedoe over het ‘Polen-meldpunt’, dus ik dacht van doen te hebben met een PVV-stemmer. De vrouw zei ook: “Ik heb zo'n ontzettende hekel aan Polen! Echt, ik vind ze VERSCHRIKKELIJK!”
Ik stond met mijn mond vol tanden. Moest ik tegen haar in gaan? En hoe dan wel? Iets in de schaamteloosheid van haar ontboezeming deed me vermoeden dat het anders zat dan ik dacht.
“Ziet u,” zei ze, “mijn man heeft Auschwitz overleefd. En toen hij bevrijd werd en het kamp uit kwam, zeiden alle Polen dat ze nog nooit van het kamp gehoord hadden. Ze wilden helemaal niets van de verschrikking weten. Sindsdien haten we Polen.”
Even viel ze stil. Toen boog ze zich naar me toe en zei zachtjes: “Mijn man wordt vast boos als ik met een boek van een Pool thuiskom. Maar ik wil het nu toch wel een keer proberen.”
Ik vertelde haar van de gedichten van Tadeusz Różewicz. De poëzie die hij na de oorlog schreef, ging precies over de woede van haar en haar man. Różewicz schreef om de totale destructie van iedere vorm van menselijkheid in de Shoah zo diep mogelijk onder ogen te zien. Verpletterende poëzie, kaal, hard, en zonder enige franje, opsmuk of verzachting.
Ze aarzelde. Ze aarzelde lang. Maar ze ging overstag. Ik bestelde de Nederlandse vertaling van Karol Lesman, verschenen bij uitgeverij De Geus, en twee dagen later kwam ze het ophalen. Enkele weken later zag ik haar weer. Ze nam me apart en fluisterde bijna beschaamd, alsof het een bekentenis was: “Ik vond het prachtig.”

--
Joost Baars is dichter, essayist en boekverkoper.
Nina Maissouradze is illustrator.

Mail

Nina Maissouradze tekent mensen. Grote en kleine mensen, mensen in truien en mensen in hun nakie, mensen met een dubbelleven en mensen met een tikje. Ze tekent steelse blikken, roddels, intriges en verlangens. Haar mensen herken je meteen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer