Asset 14

Ontmoetingen op papier IV

Acht weken lang, iedere zondag een verhaal van Joost Baars, geïllustreerd door Nina Maissouradze. Al meer dan vijftien jaar werkt Joost in boekwinkels. De verhalen die hij tijdens zijn werk oppikt zijn haast even mooi als de boeken die hij verkoopt.

U wilt een boek met ballen

Een van de lastigste dingen waar ik mee te maken krijg als boekverkoper is de neiging van mensen om de literatuur in te delen in mannen- en vrouwenboeken. Ik heb een broertje dood aan dat onderscheid, het doet zowel het betreffende boek als de beoogde lezer, die beiden over meer eigenschappen beschikken dan alleen hun geslacht, onrecht. En als verkoper moet je – hoewel je natuurlijk altijd je eigen mening kan laten blijken – uiteindelijk toch mee in het narratief van je klant.

Wat is een vrouwenboek? Boven alles een boek dat geschreven is door een vrouw, of waarvan de hoofdpersoon een vrouw is. Vrouwen vinden het over het algemeen geen probleem boeken van of over mannen te lezen, maar omgekeerd is dat voor veel mannen vaak een brug te ver. Waarom dat is, maakte Joep van Ruiten, redacteur kunst & cultuur bij de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden pijnlijk duidelijk met zijn reactie op de even sympathieke als nodige actie #leesvrouwen2015 van die kranten. Van Ruiten schreef: “Wat wil een mens eten nadat hij een jaar lang aardappelen heeft gegeten? Nog meer aardappelen?”

Ofwel: hoeveel verschillen er ook tussen vrouwelijke auteurs onderling mogen bestaan, ze zijn bovenal allemaal hetzelfde. Omdat ze vrouw zijn. Misschien is die opvatting er de reden voor dat er sinds 1980 maar zes vrouwelijke boekenweekgeschenkschrijvers zijn geweest (en deze eeuw nog maar één!).

Een vrouwenboek is oppervlakkig en gaat het over liefde, gevoelens, trivialiteiten of shoppen. Mannenboeken zijn – te oordelen naar de hier volgende conversatie tussen twee mannelijke klanten – dik, hebben kwaliteit en gaan over harde feiten. Kortom: een vrouwenboek is gezellig, met een mannenboek kun je vooral indruk maken.

"Mijn boek is dikker dan de jouwe."
"O ja?"
"Ja, en het heeft ook meer woorden."
"Echt? Kijk eens wat ik heb."
"Oh, die van jou is ook wel dik, ja."
"Ja, en volgens mij heel goed. Het vorige boek van deze schrijver was dat wel."
"Ja maar mijn boek is toch dikker. En het is non-fictie."

Let ook op dat laatste. Non-fictie is beter, mannelijker, dan fictie. Verbeelding, dat doe je maar in je vrije tijd, en vrije tijd hebben vrouwen het meeste, als de kinderen naar school zijn bijvoorbeeld.


Illustratie: Nina Maissouradze

Dat zijn de clichés. Wat interessant is, is dat sommige mensen wel de categorieën overnemen, maar aan die categorieën toch weer een heel eigen invulling geven.

"Ik zoek een cadeautje. Heeft u een boek waar echt iedereen het over heeft, dat veel wordt verkocht, kortom waar momenteel heel veel waardering voor is?"
"Deze bijvoorbeeld?" Ik laat Butcher's Crossing van John Williams zien. Op de voorkant staat de kop van een buffel.
"Nee, dat is een slecht idee. Het is voor een vrouw, en vrouwen lezen niet graag over buffels."

Een vrouwenboek gaat niet over buffels. Check.

"Ik heb advies nodig. Is dit boek een goed cadeau voor een man of een vrouw?"
"Ik zou zeggen een man."
"Echt? Maar de man in het boek gaat dood. Je zou zeggen dat dát meer iets is voor een vrouw."

Gaan er mannen dood, dan heb je te maken met een vrouwenboek. Check.

Zo is het alsof de gender-normering van literatuur ineens kan omslaan naar een soort militant feminisme. Maar liever maak ik iets mee waardoor de categorieën waarmee we zijn opgescheept in een klap volkomen onhoudbaar worden. Dat gebeurde toen een voetballer de winkel binnen kwam. Een heel beroemde voetballer, een persoonlijke held uit het Gouden Oranje van 1988. Voetballers lezen niet, zo luidt het volgens mij niet onware cliché. Je ziet ze hoogstens wel eens boekjes voor hun kinderen kopen. Of ze zeggen De ontvoering van Freddy Heineken van Peter R. de Vries leuk te vinden. Toen deze voetballer mij om een tip vroeg, liep ik dus al richting de true crime. Maar hij zei: “Ik houd van goed geschreven, niet te sentimentele Oost-Europese literatuur die over de liefde gaat.”

Hoeveel mensen hebben de favoriete voetballer uit hun jeugd dat tegen zich horen zeggen? Ik herhaal het nog even: “Ik houd van goed geschreven, niet te sentimentele Oost-Europese literatuur die over de liefde gaat.” Dat was zijn voorzet. Ik kopte raak met Een korte geschiedenis van de eeuwige liefde van Szilárd Rubin.

--
Joost Baars is dichter, essayist en boekverkoper. Nina Maissouradze is illustrator.

Mail

Nina Maissouradze tekent mensen. Grote en kleine mensen, mensen in truien en mensen in hun nakie, mensen met een dubbelleven en mensen met een tikje. Ze tekent steelse blikken, roddels, intriges en verlangens. Haar mensen herken je meteen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer