Asset 14

Ontmoetingen op papier IV

Acht weken lang, iedere zondag een verhaal van Joost Baars, geïllustreerd door Nina Maissouradze. Al meer dan vijftien jaar werkt Joost in boekwinkels. De verhalen die hij tijdens zijn werk oppikt zijn haast even mooi als de boeken die hij verkoopt.

U wilt een boek met ballen

Een van de lastigste dingen waar ik mee te maken krijg als boekverkoper is de neiging van mensen om de literatuur in te delen in mannen- en vrouwenboeken. Ik heb een broertje dood aan dat onderscheid, het doet zowel het betreffende boek als de beoogde lezer, die beiden over meer eigenschappen beschikken dan alleen hun geslacht, onrecht. En als verkoper moet je – hoewel je natuurlijk altijd je eigen mening kan laten blijken – uiteindelijk toch mee in het narratief van je klant.

Wat is een vrouwenboek? Boven alles een boek dat geschreven is door een vrouw, of waarvan de hoofdpersoon een vrouw is. Vrouwen vinden het over het algemeen geen probleem boeken van of over mannen te lezen, maar omgekeerd is dat voor veel mannen vaak een brug te ver. Waarom dat is, maakte Joep van Ruiten, redacteur kunst & cultuur bij de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden pijnlijk duidelijk met zijn reactie op de even sympathieke als nodige actie #leesvrouwen2015 van die kranten. Van Ruiten schreef: “Wat wil een mens eten nadat hij een jaar lang aardappelen heeft gegeten? Nog meer aardappelen?”

Ofwel: hoeveel verschillen er ook tussen vrouwelijke auteurs onderling mogen bestaan, ze zijn bovenal allemaal hetzelfde. Omdat ze vrouw zijn. Misschien is die opvatting er de reden voor dat er sinds 1980 maar zes vrouwelijke boekenweekgeschenkschrijvers zijn geweest (en deze eeuw nog maar één!).

Een vrouwenboek is oppervlakkig en gaat het over liefde, gevoelens, trivialiteiten of shoppen. Mannenboeken zijn – te oordelen naar de hier volgende conversatie tussen twee mannelijke klanten – dik, hebben kwaliteit en gaan over harde feiten. Kortom: een vrouwenboek is gezellig, met een mannenboek kun je vooral indruk maken.

"Mijn boek is dikker dan de jouwe."
"O ja?"
"Ja, en het heeft ook meer woorden."
"Echt? Kijk eens wat ik heb."
"Oh, die van jou is ook wel dik, ja."
"Ja, en volgens mij heel goed. Het vorige boek van deze schrijver was dat wel."
"Ja maar mijn boek is toch dikker. En het is non-fictie."

Let ook op dat laatste. Non-fictie is beter, mannelijker, dan fictie. Verbeelding, dat doe je maar in je vrije tijd, en vrije tijd hebben vrouwen het meeste, als de kinderen naar school zijn bijvoorbeeld.


Illustratie: Nina Maissouradze

Dat zijn de clichés. Wat interessant is, is dat sommige mensen wel de categorieën overnemen, maar aan die categorieën toch weer een heel eigen invulling geven.

"Ik zoek een cadeautje. Heeft u een boek waar echt iedereen het over heeft, dat veel wordt verkocht, kortom waar momenteel heel veel waardering voor is?"
"Deze bijvoorbeeld?" Ik laat Butcher's Crossing van John Williams zien. Op de voorkant staat de kop van een buffel.
"Nee, dat is een slecht idee. Het is voor een vrouw, en vrouwen lezen niet graag over buffels."

Een vrouwenboek gaat niet over buffels. Check.

"Ik heb advies nodig. Is dit boek een goed cadeau voor een man of een vrouw?"
"Ik zou zeggen een man."
"Echt? Maar de man in het boek gaat dood. Je zou zeggen dat dát meer iets is voor een vrouw."

Gaan er mannen dood, dan heb je te maken met een vrouwenboek. Check.

Zo is het alsof de gender-normering van literatuur ineens kan omslaan naar een soort militant feminisme. Maar liever maak ik iets mee waardoor de categorieën waarmee we zijn opgescheept in een klap volkomen onhoudbaar worden. Dat gebeurde toen een voetballer de winkel binnen kwam. Een heel beroemde voetballer, een persoonlijke held uit het Gouden Oranje van 1988. Voetballers lezen niet, zo luidt het volgens mij niet onware cliché. Je ziet ze hoogstens wel eens boekjes voor hun kinderen kopen. Of ze zeggen De ontvoering van Freddy Heineken van Peter R. de Vries leuk te vinden. Toen deze voetballer mij om een tip vroeg, liep ik dus al richting de true crime. Maar hij zei: “Ik houd van goed geschreven, niet te sentimentele Oost-Europese literatuur die over de liefde gaat.”

Hoeveel mensen hebben de favoriete voetballer uit hun jeugd dat tegen zich horen zeggen? Ik herhaal het nog even: “Ik houd van goed geschreven, niet te sentimentele Oost-Europese literatuur die over de liefde gaat.” Dat was zijn voorzet. Ik kopte raak met Een korte geschiedenis van de eeuwige liefde van Szilárd Rubin.

--
Joost Baars is dichter, essayist en boekverkoper. Nina Maissouradze is illustrator.

Mail

Nina Maissouradze tekent mensen. Grote en kleine mensen, mensen in truien en mensen in hun nakie, mensen met een dubbelleven en mensen met een tikje. Ze tekent steelse blikken, roddels, intriges en verlangens. Haar mensen herken je meteen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer