Asset 14

Ontmoetingen op papier III

Acht weken lang, iedere zondag een verhaal van Joost Baars, geïllustreerd door Nina Maissouradze. Al meer dan vijftien jaar werkt Joost in boekwinkels. De verhalen die hij tijdens zijn werk oppikt zijn haast even mooi als de boeken die hij verkoopt.

U haat poëzie

Toen ik De Optocht, de laatste dichtbundel van Toon Tellegen als cadeau inpakte voor een klant, zei deze: "Ik vind dit zó mooi, ik heb het nu al aan zes mensen cadeau gedaan. Maar ik heb er nog weinig respons op gekregen."
Ik zei: "Het is ook een vrij pittig boek. Mensen denken altijd dat Tellegen lieve toegankelijke verhaaltjes schrijft, maar dat is niet zo, en De Optocht is natuurlijk ook één grote litanie van steeds hetzelfde. En het is heel duister."
"Ja, dat klopt. Ik denk dat je gewoon een knop om moet zetten. Je moet in een roes komen en dan in één ruk lezen. Het is net muziek, net Phillip Glass. En de taal is ook zó mooi!"
Nadat de klant de winkel verlaten had, kwam er een andere klant naar me toen, die onze conversatie gehoord had. "Nu ben ik nieuwsgierig geworden. Over wat voor boek ging dat? Een roman? Een detective?"
"Nee, een dichtbundel."
"O. Oké." De klant rolde met de ogen en verliet de winkel.

Een van de voorname taken van een boekverkoper is de klant vanuit eigen leeservaring te adviseren. Voor een poëzielezende boekverkoper als ik is dat evident een probleem. Poëzie is het gros van wat ik lees. En dat wil niemand lezen, al prijs ik het nog zo aan.

"Mama, wat zijn gedichten?" vroeg in de winkel ooit een jongetje aan zijn moeder. "Een gedicht is iets dat meestal rijmt", antwoordde ze. Toen ze daarna haar zoon een gedichtje voorlas, liep hij halverwege ongeïnteresseerd ergens anders naartoe.

Bestaat er een kunstvorm die in onze cultuur meer gehaat wordt dan de poëzie?

Misschien zijn daarom  de meeste pogingen om poëzie te populariseren erop gericht om die haat te overwinnen. Dat leidt soms tot merkwaardige taferelen. Ik bracht drie uur door op de openingsavond van het Amsterdams Poëziefestival, en hoorde daar welgeteld 11 gedichten. De rest van de tijd – veruit het grootste gedeelte van de tijd – werd gevuld met op zich niet onverdienstelijke kunstenaars in de disciplines rock 'n' roll, moderne klassieke muziek, tapdansen, drag, trompetimprovisatie. De gedachte moet zijn geweest: zelfs mensen die bereid zijn €17,50 neer te leggen voor een avond met de titel “Poëziefestival” houden het niet vol om langer dan heel eventjes naar poëzie te luisteren.

Illustratie: Nina Maissouradze

En misschien klopt dat ook echt. Het opmerkelijke van poëzie is dat het, ondanks de haat, toch een soort statusverhogend effect heeft. Zelfs mensen die het niet willen lezen, willen ermee worden geassocieerd.

“Is dat al, dat je dat gratis gedichtenbundeltje krijgt?”
“Het Poëziegeschenk. Ja, dat is nu. Dat bundeltje krijg je gratis als je gedurende de Poëzieweek in de boekhandel €12,50 aan poëzie besteedt.
"Oh... dus je krijgt het boekje niet bij een atlas?"
"Nee, helaas."
"Hm. Jammer. Ik heb niet zoveel met poëzie. Dus waarom zou ik een bundel kopen?"

Je kunt je afvragen of prediken voor ongeïnteresseerde parochie de poëzie écht verder helpt. Het enige effect dat je kunt sorteren is het bevestigen van het statusverhogende effect van poëzie. Je laat de mensen nog eens voelen dat ze het niet begrijpen, dat het te hoog gegrepen voor hen is, en dat bevestig je nog eens door al na 11 gedichten een band aan te kondigen met de woorden “Zo, nu hebben we wel genoeg poëzie gehoord”. Bovendien maak je de mensen die in poëzie geïnteresseerd zijn om ándere redenen dan om haar statusverhogende effect, op die manier onzichtbaar. Je stoot ze zelfs af.

Het probleem is dat de meeste mensen die in de poëzie werkzaam zijn, niet geloven dat dat soort mensen bestaan. 'Alle poëzielezers zijn dichter' is niet voor niets een veelgehoord cliché in die wereld.

Een vrouwelijke klant die een dichtbundel zocht, zei: "Sommige gedichten zijn heel erg geconstrueerd. Andere zijn juist intuïtief. Ik zoek een dichter die heel intuïtieve gedichten schrijft." Ik reikte haar een paar bundels aan, van Kira Wuck, Ingmar Heytze, Krijn Peter Hesselink, u snapt het wel. Die legde ze terzijde, en na lang snuffelen in de poëziekast kwam ze op de proppen met  Donorwoorden van Sybren Polet – een dichter die juist te boek staat als een schrijver van moeilijke, erg bedachte poëzie – na de bundel uitvoerig te hebben doorgespit.

Ooit kwam een man die voor de winkel waar ik in dienst was aan het riool werkte in zijn smerige werkkloffie naar binnen met de vraag waar de poëzie stond. Ik vroeg hem of hij een tip nodig had. Hij zei: “Nee hoor, ik kom gewoon even kijken.” Hij kocht een bundel van Frederik Lucien de Laere, een dichter die hij niet kende.

Ik zou kunnen doorgaan. Ze bestaan.

--
Joost Baars is dichter, essayist en boekverkoper. Nina Maissouradze is illustrator.

Mail

Nina Maissouradze tekent mensen. Grote en kleine mensen, mensen in truien en mensen in hun nakie, mensen met een dubbelleven en mensen met een tikje. Ze tekent steelse blikken, roddels, intriges en verlangens. Haar mensen herken je meteen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Twee dagen

Twee dagen

Rocher Koendjbiharie belicht de verschillende paden die we tijdens de aankomende verkiezingen in kunnen slaan. Kiest Nederland opnieuw voor rechts, en strompelen we verder richting democratisch en moreel verval? Of kiest Nederland toch voor een samenleving waarin we omkijken naar elkaar? 'Alleen fascisten zien antifascisme als een bedreiging.' Lees meer

Vergeten vrouwen 1

Vergeten vrouwen

In dit essay schrijft Anne Louïse van den Dool over vrouwelijke kunstenaars die meer dan ooit in de schijnwerpers staan. Niet alleen hedendaagse makers, maar ook opvallend veel vrouwen die rond 1900 actief waren in de kunstwereld trekken veel aandacht. Met solotentoonstellingen over Suze Robertson, Coba Ritsema en Jo Koster laten musea zien waarom juist deze kunstenaars alsnog een plek in de canon verdienen. Lees meer

De verdwenen kosmonaut

De verdwenen kosmonaut

Duizenden kilometers van de kosmonaut vandaan zit Igor, uitkijkend over de stad, terwijl hij luistert naar de ruis op de tv, naar de beukende eurodance plaat die nog naklinkt in zijn oren en naar een stem die hem probeert te overtuigen terug te komen. In De verdwenen kosmonaut van Thijs van der Heijden raakt een... Lees meer

Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer