Twee weken na de overwinning van de Conservatives bij de Britse parlements-verkiezingen werd deze week een ingrijpend economisch programma gepresenteerd dat weinigen zal verbazen. Niet langer gehinderd door de redelijke middenwegzoekende kracht van de Liberal Democrats waarmee ze hiervoor in een coalitie zat, kan de partij nu naar hartenlust haar neoliberale agenda uitvoeren: grootschalige privatisering van de publieke sector en miljarden bezuinigen op wat daar nog van overblijft. Winter is coming.

Het is crisis en er moet nu eenmaal bezuinigd worden. Maar er is meer aan de hand. Of eigenlijk, er is iets anders aan de hand. Economen, van gematigd tot radicaal, stellen dit soort crisisbeleid al langer aan de kaak (zie hier een zeer kijkenswaardig clipje waar Paul Krugman twee Britse conservatieven hierover flink de les leest). De huidige financiële crisis is een crisis van onvoldoende vraag. Bezuinigingen op de publieke sector zullen daar waarschijnlijk geen verandering in brengen; een neerwaartse spiraal lijkt een meer voor de hand liggende uitkomst. Zelfs het IMF, nou niet bepaald een club van radicale socialisten, vindt het allemaal wat ver gaan en bekritiseerde de Europese bezuinigingsdrift.

Waar we nu in Europa mee te maken hebben zijn dus niet zozeer pijnlijke doch noodzakelijke maatregelen om een crisis te bestrijden, maar een ideologisch programma dat met de crisis als alles verklarend excuus versneld wordt uitgerold. Het voorstaat een gekortwiekte publieke sector, deregulering van de economie en privaat initiatief in plaats van collectieve regelingen. Met andere woorden: een klassieke nachtwakersstaat. Deze liberale ideologie ziet de samenleving het liefst als een verzameling competitieve individuen die met elkaar in contact treden door middel van een commerciële markt. Studenten als onderwijsafnemers, patiënten als zorgvragers, burgers als consumenten, kortom alle voorzieningen, diensten en sociale contacten als verhandelbare producten. ‘There is no such thing as society. There are individual men and women, and there are families,’ vatte in 1987 Camerons voorganger Margaret Thatcher het al samen. In de centra van de macht lijkt dit gedachtegoed ondertussen gemeengoed te zijn geworden en het bezuiningsspook dat nu door Europa waart is er een direct uitvloeisel van.

Later vandaag komt David Cameron de Noordzee over voor een bezoek aan Mark Rutte. Aan de thee zullen beide premiers zich ongetwijfeld verkneukelen over de vlotte verwezenlijking van hun neoliberale natte dromen. Dromen waarin de samenleving gerund wordt als een bedrijf. Waarin de spoorwegen, opgejaagd door marktprikkels, hoge prijzen vragen. Waarin studeren geen intrinsieke waarde heeft, maar vooral gezien moet worden als een investering in jezelf, met alle kosten van dien. Waarin grote zorgverzekeraars hun handen vrij hebben om risicoprognoses en kosten-batenanalyses door te voeren in de gezondheidszorg. Waarin – treffender had ik het zelf niet kunnen verzinnen – je in plaats van naar de publieke bibliotheek naar Marktplaats.nl moet voor een boek.

Ieder voor zich in de boksring van de vrije markt. Brace yourselves...