Asset 14

Meneer Belletjes

Tijdens een wonderlijke treinreis ontmoet Tiemen Hiemstra Meneer Belletjes, die zo zijn eigen theorie heeft over de "vader van de atoombom" J. Robert Oppenheimer. “Trinity. Hiroshima. Nagasaki. Bom. Bom. Bom." In hard//hoofd-kijkt bespreekt Tiemen een videofragment van Oppenheimer met een vuurtong.

Meneer Belletjes: zo stelde hij zich voor; of dat zijn echte naam is weet ik nog steeds niet. Ooit, een lente langgeleden, was hij naast mij komen zitten op de trein van Assen naar Groningen. Op het eerste gezicht leek hij mij een doodgewone man die doodgewoon op de vrije stoel naast mij had plaatsgenomen zoals dat wel vaker in een trein gebeurt. Fleecetrui, bril, sokken in sandalen. Natuurlijk was er de lichte ergernis die je altijd bekruipt als iemand je monopolie op een tweezitsbank doorbreekt en je dwingt om je tas op schoot te nemen, maar verder had ik nog geen enkel vermoeden van de verlichte paranoia die zo tekenend was voor meneer Belletjes. Hij keek wat vaak op zijn horloge, dat was alles.

Het werkelijke vermoeden begon vijf minuten later toen de trein midden in de Drentse weilanden tot stilstand kwam en de conductrice omriep dat we voor een rood sein stonden. Meneer Belletjes begon onbedaarlijk hard te lachen. “Rood!” riep hij verrukt, “Rood!” Mensen keken kwalijk in zijn richting – de NS is niet iets waarmee je mag lachen, op de NS mag je enkel schelden. Hij boog zich naar mij toe en fluisterde: “Kijk, al die gezichten, ook rood!” Eerst vond ik dat niet bepaald aangenaam, het manische gefluister van een vreemde man in mijn oor, maar toen ik al die gezichten zag, toen ik zag dat hij gelijk had, kon ik het niet helpen en begon ik ook te lachen. Aangestoken, mag ik wel zeggen. Hij legde uit dat God elke dag stipt om 16:57 uur een kleur aan hem openbaarde en vandaag was dat onverbiddelijk en overduidelijk ‘Rood!’.

De trein kwam weer op gang en nu het ijs was gebroken zag meneer Belletjes zijn kans schoon om gauw nog enkele theologische inzichten met mij te delen. Wild gesticulerend alsof hij een voltallig orkest zat te dirigeren vertelde hij mij over Oppenheimer. “De pappa van de atoombom.” Volgens meneer Belletjes had Jezus de aarde allang voor een tweede keer bezocht, in de gedaante van Oppenheimer. Voorzichtig polste ik hoe het in dat geval zat met de Dag des Oordeels. Had God ons aardse bestaan dan niet allang op moeten heffen? Domme vraag. “Denk eens na,” zei hij glunderend van eigen gelijk, “denk gewoon eens na.” Ik dacht na, maar begreep niet waar hij naartoe wilde. “De atoombom!” riep hij zodat iedereen in de wagon weer omkeek, “Trinity. Hiroshima. Nagasaki. Bom. Bom. Bom. En dat was nog maar het allerkleinste beginnetje. Oppenheimer heeft in naam van zijn vader, de Vader, onherroepelijk de Apocalyps over ons uitgeroepen.” Hij knorde. “We hebben genoeg atoomwapens bij elkaar gesprokkeld om onze planeet veertien keer op te blazen. Poef. Onafwendbaar. Bom. Bom. Bom.” Hij keek naar buiten alsof de bommen daar werkelijk vielen en klakte herhaaldelijk met zijn tong. “Het kost tijd. Uiteraard kost het tijd. God had ook meer dan één dag nodig om de aarde in elkaar te knutselen. En iets afbreken is heus niet zo’n pretje als het lijkt.” In zijn ogen leek zich een vreemd soort gloed op te houden. “Onthechting doet au.”

We kwamen aan op Groningen Centraal. Met een wat ongemakkelijke handdruk namen we afscheid. Als ik hem niet geloofde moest ik maar eens langs komen. Hij kon zijn theorie bewijzen met een televisiefragment waarin Oppenheimer toegeeft dat hij “de Dood is” en waarin een vuurtong in beeld komt. Hij gaf mij een visitekaartje met zijn naam en adres. Op de achterkant stond de eerste zin uit het boek Prediker. 'IJl en ijdel, zegt Prediker, ijl en ijdel. Alles is ijl en ijdel.’ Toen ik opkeek, was meneer Belletjes al in de mensenmassa verdwenen.

Aanvankelijk beschouwde ik het als een wonderlijke ontmoeting met een wonderlijk figuur waar ik nooit meer iets mee te maken zou hebben. Ik kan niet ontkennen dat ik zelfs enigszins opgelucht was toen ik ongedeerd van het station naar huis liep. Maar dat visitekaartje bleef maar in mijn portemonnee zitten. Weken, maanden. ‘IJl en ijdel. Alles is ijl en ijdel.’ Overal waar ik kwam zag ik meneer Belletjes. Op straat in het voorbijgaan, op tv in het publiek van 1-tegen-100, als vuilnisman. Was het angst? Was het fascinatie? Ik had werkelijk geen idee. Op een zweterige zomerdag, nadat ik zelfs de conciërge op mijn school had aangezien voor meneer Belletjes, besloot ik dat er niets anders op zat en belde ik hem op. Hij was zeer vereerd en verrast dat ik me hem nog herinnerde en we maakten een afspraak om samen bij hem thuis naar het betreffende tv-fragment met de vuurtong te kijken.

Hij leek veranderd. Hij lachte nog wel, maar eerder gelaten dan verlicht. Hij schonk mij een blauwe IKEA-beker met cola in en verzocht mij op de bank plaats te nemen. De woonkamer stond vrijwel leeg. Een kast, een tv met videospeler en in de hoek een Gispenstoel onder een plastic zeil. De vloer leek pas gelakt. Hij schoof de gordijnen dicht (“opdat de vuurtong goed zichtbaar is”), stopte de videoband in de videospeler en kwam naast mij zitten. Ik was zenuwachtig, zeker toen ik mij bedacht dat als er iets zou gebeuren, niemand het kon zien nu de gordijnen dicht waren. Maar die zorgen vergat ik al snel toen het bleke gelaat van Oppenheimer in beeld verscheen. Hij sprak en ik kan niets anders zeggen dan dat het mij raakte.

http://youtu.be/26YLehuMydo

Misschien was het de cola in de blauwe IKEA-beker, misschien de manier waarop het licht van de tv de kamer vulde, ik weet het niet, maar ik moest mijn best doen om niet te huilen. Meneer Belletjes vroeg of ik de vuurtong had gezien. Ik schudde mijn hoofd. Hij spoelde terug en pauzeerde op het moment dat er rechts in beeld vlak boven de schouder van Oppenheimer een klein, zwart vlekje verscheen (in het bovenstaande YouTube-fragment verschijnt de vlek in de veertiende seconde). “Voilà, de vuurtong!” riep hij, “De uitstorting van de Heilige geest. De verbinding tussen Vader en Zoon.” Natuurlijk geloofde ik niet dat Oppenheimer met wat voor Goddelijke entiteit dan ook in verbinding stond, maar ik kon evenmin ontkennen dat het leek alsof Oppenheimer aan het tolken was. Alsof hij een oortje in had waarlangs hij woorden kreeg ingefluisterd uit een verre, vreemde taal, die hij ter plekke naar het Engels vertaalde.

Een soortgelijke gedachte legde ik voor aan meneer Belletjes. Hij reageerde niet. Hij staarde naar buiten alsof zich daar iets afschuwelijks voltrok. Een verkeersongeluk, een aanrijding. Ik had het gevoel dat ik iets moest zeggen, dat ik iets had goed te maken, maar ik kon geen woorden vinden. Wat verwachtte hij van mij? Waarom had ik mij überhaupt ooit met deze man ingelaten? “Drink je cola op”, zei hij plots. De dwang in zijn stem liet er geen twijfel over bestaan. Ik dronk mijn cola op en begreep dat het tijd was om te gaan.

Een week geleden, toen ik op YouTube uit pure verveling BBC-documentaires over snaartheorie en higgsdeeltjes zat te kijken stuitte ik toevallig op het fragment van Oppenheimer en de vuurtong. Onwillekeurig beschouwde ik het als een teken, een aansporing om meneer Belletjes nog eens op te bellen. Ik kreeg zijn zus aan de lijn. Zij vertelde mij dat meneer Belletjes begin deze herfst is overleden aan een herseninfarct. Ik heb sindsdien het vuurtongfragment wel tachtig keer bekeken en ik ben er nog steeds niet uit. Misschien is het wel helemaal niets. Hij lijkt me in ieder geval erg moe, Oppenheimer. Uitgeput. Wat wist meneer Belletjes precies? En misschien nog wel belangrijker, ja, veel belangrijker: waar kwam hij vandaan?

-

Tiemen Hiemstra is schrijver en theatermaker. Hij opereert vanuit de Antwerpse schaduwen.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Pekingeend

Winnaar juryprijs Het Rode Oor: Pekingeend

Twee personen blijven samen achter in de keuken, waar ze tijdens het bereiden van een pekingeend steeds dichter verstrikt raken in het spel van aanrakingen, blikken en opdrachten. Met Pekingeend won Fleur Klemann de juryprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Auto Draft 10

Als je te pletter slaat, dan klinkt dat zo

Midden in de nacht springt een man van een richel. Nee, geen man; een held. En iedereen weet: een man zoals Luciano slaat niet te pletter. In dit korte verhaal van Julien Staartjes bewegen de achterblijvers zich tussen het postuum cancelen of aanbidden van de man met gladde benen en mierzoete tong. Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Binnen de context van twee

Binnen de context van twee

In haar gedicht onderzoekt Sytske van Koeveringe de betekenis en fascinatie van het getal twee. Via paren, tegenpolen en verbindingen ondervinden twee vrouwen de mogelijkheden van samenzijn. Is er balans in vereniging? Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer

Hondenvoer

Een overleden hondje zorgt ervoor dat moeder en dochter in een strijd belanden. Ze willen beiden laten zien wie er meer van het dier gehouden heeft. In dit verhaal van Keet Winter mondt die spanning tussen de twee vrouwen uit in een pijnlijk diner. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Stranding

Stranding

'Ze ligt hier als aanklacht / op het land gespuugd / om de noodzaak tot evenwicht / tussen mens en water te benadrukken.' Angelika Geronymaki trekt je met dit gedicht over zelfbeschikking en milieuvervuiling mee, als de aangespoelde zeemeermin in een sleepnet gevuld met platvissen, sardientjes en haringen, en slingert je vanuit het zure zeewater op een strand met grijpgrage mannenhanden. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer