Tijdens de Vergeetweek dreunen we geheugensteuntjes op, verzinnen we ezelsbruggetjes en zetten we kruisjes in onze handpalm waarvan we ons later afvragen waar die voor waren.
Het is misschien wel de meest universele kinderangst: vergeten worden op het schoolplein, na zwemles of bij het uitdelen van uitnodigingen voor een verjaardag. De angst om vergeten te worden zit diep in de menselijke geest gebakken. Evolutionair biologen zien er een afweermechanisme in van ons brein: wie buiten de groep valt, is op zichzelf aangewezen en loopt gevaar. Vergeten worden doet, heel letterlijk, pijn.
Deze week duikt Hard//hoofd in de archieven, in de annalen en in de bak met vergeten voorwerpen. We dreunen geheugensteuntjes op, verzinnen ezelsbruggetjes en zetten kruisjes in onze handpalm waarvan we ons later afvragen waar die voor waren. We herinneren met hoofd én huid: fotograaf Zindzi Zwietering bracht lichamen in beeld die zich herinneren hoe het is om te dansen. Nora van Arkel schreef een verhaal met een hoofdpersonage dat probeert te vergeten ouder te worden.
We zetten onze naam in het zand, een hand op de wand van de digitale grot
De angst voor vergetelheid kan overweldigend zijn, maar ook een drijfveer. We willen onszelf aan de toekomst opdringen, een nalatenschap opbouwen, iets achterlaten – een naam in het zand, een hand op de wand van de (digitale) grot. In onze pogingen om niet vergeten te worden, laten we de kunstenaars in onszelf opstaan. Niet voor niets zeggen we dat Hard//hoofd er is ‘voor de makers van de toekomst’.
En dan is er nog de ‘omgekeerde’ angst: niet om vergeten te worden, maar om zelf te vergeten. Vivian Mac Gillavry zag die angst in de ogen van haar vader, die aan het eind van zijn leven te dement was om de artsen te overtuigen van zijn stervenswens. Vivian schreef er een indringend essay over, dat je later deze week leest.
De gedeelde herinnering is de basis van elke cultuur. We herdenken genocides, wereldoorlogen, mensenhandel op industriële schaal, ‘opdat wij niet vergeten’. We kijken achterom in de hoop niet nogmaals dezelfde fouten te maken, maar staan met onze rug naar de toekomst. Zijn we niet bezig met het creëren van de grootste ecologische catastrofe in de beschreven geschiedenis? Waarom vergeten we dat zo makkelijk als we voor het vleesschap staan, of als we ‘eindelijk’ weer een vliegvakantie boeken?
Schurk tegen ons aan op de bank met een fotoboek
Het is heel begrijpelijk: soms brengt het rust ergens níet over na te hoeven denken. Kunnen we lijden onder ervaringen die we ons niet herinneren? (Ja, zeggen traumadeskundigen.) Ook kan het heel fijn zijn om over het hoofd gezien te worden: sinds 2014 heeft elke EU-burger het ‘recht om vergeten te worden’. Wie niet langer op wil duiken in Google-zoekresultaten, kan dat bij de dienst aangeven en heeft het recht om gewist te worden.
Zet een reminder in je telefoon, zorg dat je de memo niet mist: deze week duiken we in de vergetelheid. Daar valt een hoop over te zeggen (en waarschijnlijk gaan we ook een hoop vergeten te zeggen). Schurk tegen ons aan op de bank met een fotoboek, of doe eens een belletje naar iemand die het verdient te horen: ik denk aan je, ik ben je niet vergeten.
Een onvergetelijke week gewenst,
Marte Hoogenboom
Hoofdredacteur

Redactie

Cheyenne Goudswaard richt haar aandacht op het vuil in de hoek en de buurman die niemand wil. Ze gluurt voorbij de voordeur om te ontdekken wat er in de achtertuin verborgen ligt. Haar fascinatie voor het menselijk gedrag en hoe we ons verhouden tot de wereld, komen tot uiting in zachte, intieme en soms ongemakkelijke illustraties en animaties.