Asset 14

De tastbare droom van Escher

De tastbare droom van Escher

Vooralsnog is de Muralla Roja (Rode Muur) de meest gedeelde locatie van Spanje op Instagram, maar dit zou binnenkort zomaar Espai XC, het Escher-achtige huis van kunstenaar Xavier Corberó in de buurt van Barcelona, kunnen worden.

“Voordat jullie volledig losgaan met jullie camera’s, wil ik toch nog even wat feitjes delen. De architect van dit indrukwekkende pand was bevriend met Salvodor Dalí en Marcel Duchamp. En zoals vaak gebeurt met vooruitstrevende makers, was hij in het buitenland meer geliefd dan in eigen land. Zijn sculpturen staan in het MoMA in New York, het Victoria & Albert Museum in Londen en het Stedelijk Museum* in Amsterdam.”

Ik krijg een rondleiding door het huis van ‘eigenbouwer’ Xavier Corberó, nadat ik een kort ritje met de tram vanuit het centrum van Barcelona heb gemaakt. Corberó wordt gezien als de grootste Catalaanse kunstenaar sinds Gaudí. Zijn gebouw met de naam Espai XC is het beste te omschrijven als een tastbare droom van Escher. Meer dan driehonderd betonnen bogen, subtiel reflecterende zilver geverfde plafonds en trappen die naar overal en nergens leiden. “Deze trap leidt ergens naartoe en het is prima dat-ie daarnaartoe leidt. Maar maakt het wat uit waar die trap je uiteindelijk brengt?”, aldus Corberó in een interview met een Spaans designblad een jaar voor zijn overlijden.

Xavier Corberó (1935-2017) heeft nog iets gemeen met andere bekende kunstenaars: een grote erfenis op jonge leeftijd waardoor hij zichzelf compleet kan richten op de kunst; van tekeningen tot sieraden en standbeelden. Na wat rondreizen belandt hij in New York, waar hij bevriend raakt met Marcel Duchamp. In 1968, eenmaal terug in Spanje, koopt hij het terrein van een aardappelboerderij en begint met het bouwen van zijn futuristische woning van vijf verdiepingen hoog. Ondertussen verkoopt hij zijn kunstwerken aan zijn goede vriend Salvador Dalí, de internationale jetset en diverse musea. Met de opbrengst kan hij de hoge bouwkosten van zijn droomhuis met 25 (slaap)kamers dekken.

Daar kan ik nog even een gelikte spiegelselfie maken.

Ik sta op een grote cirkel waar tientallen sint-jakobsschelpen in het beton zijn ingelegd. Ik blijf verbijsterd om me heen kijken en zie overal bogen; bogen boven grotere bogen, onafgemaakte bogen en bogen met spiegelramen. Daar kan ik nog even een gelikte spiegelselfie maken. Wat me opvalt is dat de ruimte me klein laat doen voelen, zoals in een terugkerende droom waarin niet alles in de juiste proporties lijkt te zijn. Corberó is meer dan veertig jaar met dit onmogelijke gebouw bezig geweest en heeft een surrealistisch gedicht afgeleverd waarin ik niet compleet verdwaald wil raken. Ik blijf voorlopig veilig met m’n camera op de schelpen staan.

Vijf jaar na het overlijden van de kunstenaar sluit de gemeente een deal van drie miljoen euro met zijn weduwe. De deal maakt de gemeente de trotse eigenaar van een derde deel van de surrealistische woning. Momenteel wordt dit deel opgeknapt en toegankelijk gemaakt voor bezoekers, voor tentoonstellingen en voorstellingen. De gemeenteraadsleden zagen de potentie van het gebouw: historische waarde op een bijzondere locatie.

Een deel van het huis was het decor van meerdere autoreclames en Woody Allen draaide er een aantal scènes voor zijn film “Vicky Cristina Barcelona” (2008). Sinds het de publiekloze locatie voor de Barcelona Fashion Week in coronatijd was, willen fashionista’s en influencers er maar al te graag naartoe om zichzelf er op de foto te zetten. Het is een gewilde plek voor selfies, met een vergelijkbare aantrekkingskracht als de kubuswoningen in Rotterdam en de inmiddels verwijderde I Amsterdam-letters voor het Rijksmuseum. De toeristencenten lonken bij het gemeentebestuur. Aan de lopende band worden gestroomlijnde ervaringen gecreëerd: hup langs de hoogtepunten en via de spreekwoordelijke souvenirwinkel weer richting uitgang.

“Sommige trappen lopen letterlijk dood.”

Ik kan m’n ogen haast niet geloven en voordat we via de ondergrondse parkeergarage van Espai XC naar buiten worden gewerkt, maak ik nog snel wat kiekjes. Al laat de essentie van dit meesterwerk – verwarring – zich moeilijk vangen. Hopelijk erkennen de gemeente en toekomstige exploitanten dat ook. Ik zie dat sommige trappen zijn afgezet met rode linten. “We willen natuurlijk niet dat dit bliksembezoek een Escher-nachtmerrie wordt”, maakt de gids me duidelijk. “Sommige trappen lopen letterlijk dood.”

*Dit blijkt helaas een broodjeaapverhaal te zijn. De conservatoren van het Stedelijk Museum bevestigen me dat ze geen enkel kunstwerk van Corberó in de collectie hebben hangen of staan.

Mail

Ferenz Jacobs streek na zijn studie antropologie in Leiden, met een specialisatie in visuele cultuur en Latijns-Amerika, neer in Barcelona. Hier ging hij aan de slag als freelance redacteur, begon een queer fanzine met de naam Rico en organiseerde de tijdelijke tentoonstellingen van Barcelona’s hennepmuseum. Voor een kijkje achter de schermen van de kunstwereld is hij altijd te vinden.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer