Asset 14

De schrijver mag schrijven, de lezer mag lezen

De schrijver mag schrijven, de lezer mag lezen

Het zwaartepunt in de discussie over wie waarover mag schrijven, ligt meestal bij de auteur en de zogenoemde ‘gatekeepers’ daaromheen: uitgevers, redacteurs, recensenten. Bijna niemand heeft het over de consument en de vrije keuze om het ene boek te lezen en het andere niet. De lezer heeft daarmee veel meer macht dan we vaak denken, aldus Emma Laura Schouten.

Afgelopen mei verscheen het nieuwe boek van A.F.Th. van der Heijden: Stemvorken. De publicatie was aanleiding voor een voorspelbare discussie: mag een – voeg hier naar wens bijvoeglijke naamwoorden toe: oude/witte/etcetera – man een boek schrijven over een relatie tussen twee vrouwen? Deze mediagenieke kwestie leidt af van de vraag die werkelijk gesteld moet worden: welke lezer wil weten hoe een relatie tussen twee vrouwen eruitziet in de verbeelding van Van der Heijden?

Mensen in het literaire veld – of dat nu schrijvers, recensenten of uitgevers zijn – hebben de macht om te beslissen welke verhalen een publiek bereiken. De gaande discussie werkt die macht in de hand, omdat ze in wezen werkt als een succesvol staaltje gratis promotie vermomd als een maatschappelijk relevant debat. Zolang er echter genoeg keuzevrijheid is in de soorten verhalen die beschikbaar zijn en zolang er genoeg variatie is in de identiteiten van schrijvers die de kans hebben een publiek te bereiken – iets waar zeker nog veel winst valt te behalen in Nederland – heeft de lezer de werkelijke macht. Want alleen de lezer bepaalt wat er daadwerkelijk gelezen wordt.

Ik ben gewoon niet nieuwsgierig naar wat Van der Heijden me te vertellen heeft over een relatie tussen twee vrouwen

Een oudere generatie zal Stemvorken eventueel willen lezen uit loyaliteit aan gevestigde auteurs, fans willen misschien niets liever dan zich tegoed doen aan de specifieke A.F.Th.-schrijfstijl, en weer een ander wil gewoonweg weten of de commotie terecht is: kan een man overtuigend een seksuele relatie tussen twee vrouwen beschrijven? Al deze redenen zijn even legitiem: de schrijver mag schrijven, de lezer mag lezen. Neem als lezer die macht serieus en zorg dat je weet waarom je leest wat je leest; daarmee geef je het literaire veld alvast het goede voorbeeld.

Zelf ben ik heilig overtuigd van de kracht van verbeelding, en een schrijver hoeft van mij heus niet persoonlijk in een cockpit te hebben gezeten om te mogen schrijven over een leven als piloot. Maar in dit geval ben ik eenvoudigweg niet nieuwsgierig naar wat Van der Heijden me te vertellen heeft over de relatie tussen twee vrouwen – ook niet als het prachtig geschreven of goed geresearcht zou zijn. Als lezer vind ik het bij bepaalde onderwerpen belangrijker dan bij andere om bewust een boek te kiezen van een auteur die vanuit de eigen ervaring inzichten kan verschaffen, en dit is daar één van.

Over de vraag die de afgelopen weken zo vaak is gesteld, kunnen we kort zijn: er geldt geen censuur in Nederland, een schrijver mag in principe over alles schrijven. Dan rest lezers alleen nog de nodige introspectie om voor zichzelf in kaart te brengen wanneer ze het belangrijk vinden wie de persoon achter het boek is, en wanneer niet.

Mail

Emma Laura Schouten (1994) is redacteur Fictie en Non-Fictie bij online schrijversacademie Editio, waar ze diverse schrijfcursussen begeleidt en betrokken is bij het Editio Literair Agentschap. Daarnaast is ze als freelance redacteur werkzaam voor verschillende uitgeverijen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

:'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

Juul Kruse bekijkt de Zomergasten-aflevering van Sana Valiulina, waarin zij bovenal probeert hoop te houden en overeind te blijven tegen de achtergrond van immer grimmig Rusland. Lees meer

Een excuus in een klein restaurant

Een excuus in een klein restaurant

Ettie schreef een brief aan Jochum, die hem ontroerde. Hij besloot een brief terug te sturen over excuses, ouders en wat het betekent om zowel een cis-man én queer te zijn. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer