Asset 14

Wat we dit jaar met pakjesavond doen

Wat we dit jaar met pakjesavond doen

Een praktisch stappenplan om over Piet te praten zonder dat de pleuris uitbreekt.

Maandag is het pakjesavond. Waarschijnlijk ga je die avond vieren met vrienden, met collega’s of met je familie. Mensen die dicht bij je staan. Mensen die je dankbaar bent, of tegen wie je opkijkt. Aardige mensen. Mensen die van je houden. En jij van hen.

Er is een grote kans dat sommige van die mensen vinden dat Piet zwart moet zijn. Misschien is het weleens in je opgekomen daar met ze over te praten. Dat is natuurlijk een hels karwei. Het is al moeilijk genoeg om überhaupt toe te geven dat mensen van wie je houdt, gehecht zijn aan een racistische karikatuur.

Toch is het heel waardevol het te proberen. Jij kunt namelijk iets dat campagnes, demonstraties en opiniestukken niet kunnen: persoonlijk met mensen in gesprek gaan over of Zwarte Piet een racistische karikatuur is. Want pas als mensen er persoonlijk van overtuigd zijn dat Zwarte Piet een racistische karikatuur is, zal hij verdwijnen en is de weg vrijgemaakt om racisme op heel veel andere gebieden aan te pakken.

Twijfel je nog of je het aandurft? Om je op weg te helpen heb ik een praktisch stappenplan samengesteld. Dit plan moet je erbij helpen om mensen zo goed mogelijk te overtuigen zonder dat de pleuris uitbreekt.

Stap 1. Lees je in

Naar de figuur van Zwarte Piet is in de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan. De kennis die je daaruit op kunt doen moet je natuurlijk niet meteen in de discussie gaan etaleren – dat is nogal pedant – maar je moet wel een antwoord hebben als iemand met het argument aan komt zetten dat Zwarte Piet niets met slavernij te maken heeft omdat ‘ie teruggaat op Germaanse tradities of iets dergelijks.

Stap 2. Kies een goed moment

Laten we eerlijk zijn, pakjesavond brengt van zichzelf al de nodige stress met zich mee. Op het laatste moment gedichten schrijven, een jong neefje dat vol verwachting door de kamer stuitert, opa die bij de aanblik van vijf volle jute zakken wéér opmerkt dat hij vroeger met een halve pepernoot tevreden moest zijn. Dan is goede timing vereist. Begin over Zwarte Piet als de kinderen naar bed zijn en er bij een borreltje nagepraat wordt.

Stap 3. Weet wie je aanspreekt

In tegenstelling tot wat je misschien denkt, is iemand die ambivalente gevoelens heeft over Zwarte Piet niet de juiste aanspreekpartner. Je staat veel sterker door de felste voorstander erop aan te spreken. De kans is namelijk groot dat je aanspreekpunt meteen tegen het plafond schiet. Als je dan rustig reageert, komt jouw positie redelijker over en trek je de twijfelaars naar jouw kant.

Stap 4. Begin met vragen

Natuurlijk kun je de discussie op gang brengen door je ‘Zwarte Piet is racisme’ T-shirt aan te trekken. Maar dat kun je volgend jaar altijd nog doen. Het is beter om het te proberen met een vraag als: ‘Zullen we volgend jaar Sinterklaas zonder Zwarte Piet vieren?’ Door vragen te stellen sta je mensen toe hun eigen positie te ontwikkelen en laat je ze in hun waarde.

Stap 5. Maak het concreet

Allereerst: je bent niet op een conferentie voor sociologen, maar op een pakjesavond. Een beroep op het empathisch vermogen werkt dus vermoedelijk beter dan een beroep op het vermogen tot abstractie. In plaats van iemand met academisch jargon om de oren te slaan, kun je hem of haar beter uitdagen zich te verplaatsen in een vierjarige zwarte kleuter die op school ‘Ook al ben ik zwart als roet,/ ik meen het wel goed’ moet zingen.

Stap 6. Reflecteer op je eigen positie

Als je mensen op hun empathisch vermogen aanspreekt, kunnen ze je ervan verdenken dat je denkt dat je moreel superieur bent. Dat ben je natuurlijk niet: vrijwel alle witte mensen zijn Zwarte Piet pas kritisch gaan zien nadat hen door mensen van kleur werd uitgelegd waar die figuur eigenlijk voor staat. In dat besef ligt een kans: je kunt laten zien dat je er aanvankelijk ook niet aan wilde, dat je het pijnlijk vond om toe te geven aan een racistische karikatuur gehecht te zijn en dat je maar langzaam overstag ging. Zo laat je een weg zien die anderen ook kunnen gaan bewandelen.

Stap 7. Benoem je doel

Ongetwijfeld zullen de begrippen ‘traditie’ en ‘kinderfeest’ de revue passeren. Mensen die met die termen aan komen zetten voelen zich vaak bedreigd. Ze hebben het gevoel dat hen met de figuur van Zwarte Piet meteen het hele Sinterklaasfeest weggenomen wordt. Daar kun je op reageren door te stellen dat je het Sinterklaasfeest juist ook een belangrijke traditie vindt en dat je wilt dat álle kinderen in Nederland eraan kunnen deelnemen.

Stap 8. Houd het gezellig

Dat je een discussie voert, betekent niet dat je boos moet worden, dat je geen grappen meer maakt of dat je niet van je chocolademelk geniet. Zelfs als het je niet lukt om iedereen te overtuigen, dan heb je in ieder geval laten zien dat antiracisme geen zaak is van academici en activisten, maar een zaak van iedereen. Juist ook van vrienden, collega’s en familieleden die gezellig onder elkaar pakjesavond willen vieren.

Succes en een fijne pakjesavond!

De illustratie van Kwennie is onderdeel van een beeldverhaal over de pietendiscussie.

 
Mail

Gijsbert Pols denkt na over Nederland vanuit Berlijn. Hij publiceerde over literatuur en politiek voor De Reactor, Joop en NRC en is auteur van 'Het onhoudbare midden'.

Kwennie Cheng

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

We hebben armoede opgelost: een toneelstukje

Marthe van Bronkhorst schreef een kort toneelstukje waarin Ruben Brekelmans en Dilan Yesilgöz uiteenzetten hoe ze armoede willen gaan oplossen. Lees meer

Dunne intellectuele belangstelling

Dunne intellectuele belangstelling

Michiel Cox is vastbesloten om als docent aan zijn mbo-studenten meer dan alleen praktische kunde over te dragen. Hoewel studenten zijn lessen mild spottend een ‘zitvak’ noemen, merkt Cox dat bij sommigen intellectuele nieuwsgierigheid opbloeit, ondanks de lage verwachtingen van de buitenwereld. Lees meer

How can I make this about me? 1

How can I make this about me?

Marthe van Bronkhorst staat stil bij een jaar genocide en pleit ervoor om het meer over onszelf te laten gaan: 'Die dode Palestijnen hadden jouw kinderen kunnen zijn.' Lees meer

De inspraakavond

De inspraakavond

Om een progressief geluid te laten horen gaat Michiel Cox naar een inspraakavond over windmolens. Maar tijdens de bijeenkomst begint hij te twijfelen. Is dit inspraak? Lees meer

Dit kabinet is ziek - het heeft een ontstellend gebrek aan verbeelding

Dit kabinet is ziek: het heeft een ontstellend gebrek aan verbeelding

Marthe van Bronkhorst stelt dat het kabinet likkebaardend zou moeten trappelen om vernieuwende ideeën te presenteren, maar komt van een koude kermis thuis. Lees meer

De man die geen vragen stelt

De man die geen vragen stelt

Aisha's single, hetero vriendinnen worden op dates overspoeld door dominante sales pitches. Stel een vraag, lieve man, stel een vraag! Lees meer

Levensweg

Levensweg

Als Aisha een trouwerij op een Limburgse boerderij bezoekt, mijmert ze ineens over haar eigen bruiloft. Ach, trouwen is niks voor haar. Toch? Lees meer

Marktplaatsgekkies

Marktplaatsgekkies

Marthe van Bronkhorst besluit de relatiemarkt opnieuw te betreden en vraagt zich af: ben ik een koopje, of een langetermijn-investering? Lees meer

:Dit is Europa: een half-ontspoorde trein

Dit is Europa: een half-ontspoorde trein

Marthe van Bronkhorst bekijkt Europa als een treinreis en stemmen voor de Europese Parlementsverkiezingen als het zijn van de conducteur op die rammelende trein. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer