Asset 14

Stilte is radicaal

Stilte is radicaal

Julia Josephina heeft een ingewikkelde relatie met haar eigen verlegenheid. In een driedelig essay onderzoekt ze de weg naar een succesvol verlegen leven. Vorige keer deed ze verslag van een ontmoeting met een provocatief coach. In dit laatste deel zoekt ze haar antwoorden in de uitspraken van succesvolle mensen.

Thuis na een avond in het café. Het is stil. Ik hang op de bank met een zeurderige vermoeidheid en drink een kop sleepy-time thee. Zonder sleepy-time thee kan ik niet slapen, zo heb ik mezelf ooit wijsgemaakt, en als je het gelooft, dan is het zo. Ik kijk naar de citaten die ik op post-its heb gekrabbeld en boven de eettafel heb geplakt. Eigenlijk doe ik mezelf liever voor als iemand met een aversie tegen inspirerende citaten, omdat ik waarde hecht aan context en nuance. Toch is de muur bedekt met neongele velletjes. Velen gaan over verlegenheid en het kunstenaarschap.

I’m not bored, I just prefer to do the work in my head instead of on the computer

Eerder in dit essay ontdekte ik dat ik mijn mening te sterk laat afhangen van wat anderen van mij vinden. Of eigenlijk: dat ik de opmerkingen van anderen op een zelfondermijnende manier interpreteer. Ik vroeg me af waarom ik mijn verlegenheid niet zelfverzekerd kan dragen, in de hoop dat dit uiteindelijk de manier is om er zo ontspannen mogelijk mee om te gaan.

Vandaag zie ik een verband tussen twee citaten op de muur. Het is half twaalf in de avond, een tijdstip waarop mijn ingevingen vaker waardeloos zijn dan niet, maar dat weerhoudt me er niet van deze op te schrijven. De citaten in kwestie zijn van Georgia O’Keeffe en Pilvi Takala. Eén van O’Keeffe: ‘I’ve been absolutely terrified every moment of my life and I’ve never let it stop me from doing a single thing I wanted to do.’ En daarnaast die van Pilvi Takala: ‘I’m not bored, I just prefer to do the work in my head instead of on the computer.’

Dat tweede citaat refereert aan Takala’s kunstperformance The Trainee, die ik een tijd terug in het Frans Hals Museum in Haarlem bekeek. Het zijn videobeelden van haar afstudeerwerk: een stage bij accountancybedrijf Deloitte. Ze deed een hele stage lang helemaal niets, maar zat verstild aan een bureau en verbleef een dag lang in de lift. Alleen haar stagebegeleider en een aantal anderen wisten van het project. De rest van het kantoorvolk raakte erdoor in rep en roer. Mannen in strakke pakken vroegen haar waarom ze de hele dag in de lift spendeerde. Ze antwoordde dat ze goede ervaringen heeft met treinen, waar de tijd fijn voorbijgaat en het ritme van gedachten aangenaam is, dus wilde ze de lift ook eens proberen. Een vrouw in kokerrok en strak opgestoken haar vroeg haar of ze zich verveelde, wanneer ze in de leegte staarde aan haar bureau. ‘Nee hoor,’ antwoordde Takala, ‘ik doe mijn werk liever in mijn hoofd dan op de computer.’ Er werd een voicemail ingesproken voor de stagebegeleider van Takala: 'I just wanted to say that your trainee had found a new place. So now she’s standing in the elevator and rides up and down with people. I mean, she doesn’t press the button herself, but just stands there in the corner. Obviously she has some sort of mental problem. So try to get her out. Ok, bye!'

Ik zou mijn disfunctioneren moeten cultiveren

Takala’s absurde gedrag werkt in eerste instantie komisch, maar wordt daarna ook herkenbaar. Zelf heb ik er tijdens bijbaantjes en stages alles aan gedaan om dit gedrag tegen te werken. Meestal waren mijn armen te zwaar om de telefoon op te nemen. Ik deed alsof ik altijd net iets te laat was, waardoor iemand anders al had opgenomen. In werkelijkheid had ik de woorden ‘Hallo, met Julia’ al zo vaak binnensmonds geoefend dat de stap naar daadwerkelijk opnemen te groot leek. Mijn eigen disfunctioneren vrat me op. Ik dacht: er is iets goed mis met mij.

Nu denk ik: dat is fantastisch nieuws. Ik zou mijn disfunctioneren moeten cultiveren, kwam in me op toen ik naar het werk van Takala keek. Dat is trouwens ook een citaat op mijn muur, van Jean Cocteau: ‘Je moet de kritiek die je krijgt cultiveren’ (het mag vast ook innerlijke kritiek zijn). Het stille protest van Takala in de kantoorwereld werkte als stoorzender. Zoals er kracht schuilt in stilte, zo draagt verlegenheid iets radicaals in zich. Als de wereld een kantoorpand was, dan zouden alleen de mensen die zich als kantoortijger identificeren er gelukkig zijn. De rest zou verlamd aan een bureau zitten, niet wetend wat te doen met de efficiëntie-manie die norm is.

Introversie is niet zo’n taboe meer. The Quiet Revolution en het bejubelde boek Quiet van Susan Cain lijken zelfs te zeggen dat introversie gevierd mag worden. Jezelf me-time gunnen is sociaal geaccepteerd, denk hierbij aan begripvol knikken en bescheiden glimlachen, en als je een feestje overslaat ben je sterk, want je hebt tenminste geen last van fomo. Maar áls je je dan onder de mensen begeeft, kun je maar beter begaan zijn met een imponerende set social skills. De verlegen mens zal altijd te bescheiden zijn om zichzelf tot hype te maken, zoals dat de introvert is gelukt.

Assertiviteit is niet: veel praten en van aandacht houden

De twee citaten samen op mijn muur, van Takala en O’Keeffe, geven me een vreemd soort vertrouwen. Het soort vertrouwen dat nog het beste te omschrijven is als het vertrouwen dat het nooit goed komt. Ik worstel mij gewoon een mensenleven door. Mijn scala aan vertrouwde situaties groeit vanzelf met me mee. Ik hoef mij niet als praatgraag te profileren. Assertiviteit is niet: veel praten en van aandacht houden. Assertiviteit is eerder het weigeren te praten, dan praten omdat er nu eenmaal gepraat moet worden.

Laatst had ik een tekstbespreking en zei ik de hele bespreking niets. Achteraf fantaseerde ik over wat ik allemaal had kunnen zeggen. Ik baalde dat ik mij niet in moeiteloze uitbundigheid had kunnen uiten. In de ideale wereld zou ik dit niet erg vinden, maar daar ben ik nu nog niet. Ik weet ook wel dat het naïef is om te denken dat ik daar na een driedelig essay zomaar zou belanden. Ik wil weer eens veel te snel gaan.

Ik heb de tekst Stilte is radicaal boven mijn eettafel gehangen. Omdat ik denk dat het waar is, omdat ik zou willen dat het waar is, of omdat ik denk dat als je iets gelooft, het dan vanzelf waar wordt. Een succesvol verlegen leven is bedrieglijk simpel.

Mail

Julia Josephina

Joëlle de Ruiter (1994) is een illustrator uit Groningen met een stevig zwak voor vorm en vlak.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

:'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

Juul Kruse bekijkt de Zomergasten-aflevering van Sana Valiulina, waarin zij bovenal probeert hoop te houden en overeind te blijven tegen de achtergrond van immer grimmig Rusland. Lees meer

Een excuus in een klein restaurant

Een excuus in een klein restaurant

Ettie schreef een brief aan Jochum, die hem ontroerde. Hij besloot een brief terug te sturen over excuses, ouders en wat het betekent om zowel een cis-man én queer te zijn. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer