Asset 14

Sluit jezelf op in je huis, niet in je hoofd

Sluit jezelf op in je huis, niet in je hoofd

Volgens Wolter de Boer hoeven we niet op zoek te gaan naar de 'zin' van de coronapandemie, maar dat we negatieve gevoelens van angst en neerslachtigheid collectief beleven biedt wellicht troost.

De afgelopen weken moedigden artsen, wetenschappers en opinieleiders ons aan om ook de voordelen van de coronacrisis in te zien. Over de crisis wordt gezegd dat het de broodnodige pauze is die we nodig hebben als voorbode op de aanstaande klimaatcrisis, op de noodzakelijke sociale verandering en op de manier waarop we omspringen met onze tijd, elkaar, ons bestaan. Het idee dat erin doorklinkt: deze crisis heeft iets goeds en zal zijn vruchten afwerpen. Moeten we het virus dankbaar zijn en met open armen ontvangen? Dat lijkt me nogal cru tegenover zij die geconfronteerd zijn met de gevolgen van corona. Toch zien we ook dat het virus het ons onmogelijk heeft gemaakt onze ogen te sluiten voor een aantal ongemakkelijke waarheden over hoe onze samenleving is ingericht, met haar intensieve contact tussen mens en dier, haar verwaarlozing van het eigen leefklimaat en haar continue drang naar meer. Of het virus deze ontwikkelingen zal stoppen, moeten we nog bezien.

Waarom moeten we dit krijgen? Waar hebben we dat aan verdiend? Wat hebben we misdaan?

Tegelijkertijd staan we oog in oog met onze nietigheid nu het virus oprukt en moeten we ons een houding geven tegenover een dreiging die we alleen kenden uit nieuwsberichten over andere werelddelen of onze lang vervlogen geschiedenis. Geen wonder dat we teruggrijpen op grote werken uit de wereldliteratuur om te zien of die ons iets kunnen vertellen over hoe we ons moeten verhouden tot het virus. De pest is als het leven, suggereert Camus in zijn roman. Zoals een besmettelijke ziekte een stad of land overvalt en daar ongebreideld lijden verspreidt, zo vult ieder mensenleven zich ook met pijn, ziekte en dood – diepe ellende waar we ons onmogelijk tegen kunnen wapenen. Al dat leed heeft niet echt een zin, het is nergens goed voor. Het is gewoon – in tijden van massale ziekte, maar ook daarbuiten. Pijn is onvermijdelijk in een mensenleven. Doorgaans lukt het ons aardig onszelf van die wetenschap af te leiden door ons te verschansen in werk, bedwelming of plezier, maar onder het juk van een epidemie krijgen we de absurditeit van het bestaan recht terug in ons gezicht gekegeld. Waarom moeten we dit krijgen? Waar hebben we dat aan verdiend? Wat hebben we misdaan? Vragen die niet alleen de uitbraak van een virus of bacterie aangaan, maar opkomen bij zo’n beetje alle narigheid in een mensenleven. Oog in oog staan met het absurde vraagt veel van ons.

In mijn optiek is het virus niet ergens goed voor. Maar nu we allemaal oog in oog staan met de absurde wetenschap dat het virus geen groter doel dient, is daarin ook hoop te vinden. Bestuurders verordonneerden zoveel mogelijk thuis te blijven en de nodige afstand van elkaar te bewaren, maatregelen die ons allemaal aangaan. Isolatie en sociale distantie gaan ons niet in de koude kleren zitten en kunnen ons neerslachtiger, ongelukkiger en angstiger laten voelen. Nu de nieuwigheid eraf is, zal het vele thuiszitten ons pas echt op de zenuwen gaan werken. Experts geven tips om ‘mentaal gezond’ te blijven in tijden van sociale distantie en isolatie. Adviezen om ons geestelijk op de been te houden kunnen ons helpen deze tijd door te komen, maar verdoezelen ook iets essentieels: juist in de collectieve ervaring van moeilijke gevoelens bieden we de crisis het hoofd.

Zoals De Pest ons leerde dat het leven zinloos is en dat we die zinloosheid alleen maar kunnen accepteren, zo herinnert ook het coronavirus ons aan de absurditeit van het bestaan.

Nu het leven dat we buiten de muren van ons huis zouden kunnen leven voor iedereen verdwijnt, vervalt daarmee ook de fear of missing out. Voor velen schept dat nieuwe mentale ruimte, een nieuwe plek voor inzicht en creativiteit wellicht, maar ook een plek voor bange gevoelens. Gevoelens over de zinloosheid van de huidige pandemie, het alleen thuiszitten en over het postcorona tijdperk waar we óók op afgaan. Zoals De Pest ons leerde dat het leven zinloos is en dat we die zinloosheid alleen maar kunnen accepteren, zo herinnert ook het coronavirus ons aan de absurditeit van het bestaan. Onze tijd hier en wat we daarin kunnen bereiken is eigenlijk maar smal en beperkt en bovendien verschrikkelijk kwetsbaar.

Als het onze maatschappij lukt sterker uit deze crisis te komen dan we erin gingen is dat goed nieuws. Ik hoop dat het ons lukt de sociale verschillen in welvaart, welzijn en veiligheid die deze pandemie óók genadeloos blootlegt te lijf te gaan. Ik hoop dat ik tegen mijn kleinkinderen zal kunnen zeggen dat de coronacrisis de omslag was waarna vliegtuigen vaker aan de grond bleven, we drastisch minderden met het eten van dieren en het kopen van spullen. Hopelijk blijkt deze crisis een kantelpunt. Dat we ons in deze bevreemdende tijden angstiger en neerslachtiger voelen dan normaal lijkt onvermijdelijk. De enige troost die we kunnen vinden voor onze zorgen over het nu en de toekomst is dat we ons allemáál in hetzelfde, redeloze, angstige schuitje bevinden. Hopelijk is dat een inzicht dat blijft hangen – zowel tijdens de crisis, als daarna.

Mail

Wolter de Boer is gefascineerd door de vele, ondoorgrondelijke aspecten van de menselijke geest. Hij studeert Klinische Psychologie en Medische Antropologie aan de Universiteit van Amsterdam en is in het bijzonder geïnteresseerd in de rol van psychologie en psychiatrie in de maatschappij.

Yasmin Veenman fotografeert en schrijft, voornamelijk in haar woonplaats Amsterdam. Ze is op zoek naar het bijzondere in het alledaagse – in onderwerp, kleur of compositie. Is het kunst of kan het weg?

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
De rede achter je laten voor anderhalf uur

De rede achter je laten voor anderhalf uur

Ben jij wel eens verdacht van absurditeit? Quint Italianer bezoekt de film Stop Making Sense en neemt de lezer mee op een filosofische zoektocht langs een aantal dwaze denkers, waaronder David Byrne, Nagarjuna en Foucault. Lees meer

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Stieren en vrouwen hebben iets gemeen

Wat hebben stieren en vrouwen gemeen? In dit essay ziet Barbara Haenen tijdens het bezoeken van een stierengevecht gelijkenissen met haar eigen ervaringen. Lees meer

Bijsturen 1

Bijsturen

In dit essay legt Belle de Rode de vinger op de zere plek. Ze beschrijft hoe zij de rol van bijsturende kapitein op zich moet nemen omwille van haar zieke vader, terwijl ze juist afscheid had willen nemen van de kritische kapitein die in haar huisde. Lees meer

Gelukkig zien jonge mensen het verband tussen toen en nu

Durf te leren van het verleden

Op Dag 150 van de wrede vergeldingsactie van Israël is een eind van de ‘slachting’ van Palestijnen nog niet in zicht. Schrijver Marte Hoogenboom vestigt haar hoop op activisten en journalisten die het verband tussen ‘toen’ en ‘nu’ durven zien. Lees meer

Reden tot paniek

Reden tot paniek

In dit droomachtige en persoonlijke essay blikt Wouter Degreve terug op zijn jeugd, en hij onderzoekt de effecten daarvan op het heden. Want 'de kracht van de plek waar je bent opgegroeid mag je nooit onderschatten.' Lees meer

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Vijftig jaar vrijheid van beweging

Tom Kniesmeijer leerde dansen op de remixes van discopionier Tom Moulton. Nu zijn eerste kennismaking met de muziek van deze sterproducent bijna vijftig jaar geleden is, blikt hij terug en komt hij tot een inzicht over onze tijd. Lees meer

Neoliberaal Lang Covid 2

Neoliberaal Lang Covid

Voor ons 'Aaah'-magazine, schreef Harriët Bergman een essay over hoe long covid-patiënten vallen tussen pech en onrecht. "Er is iets grondig mis met hoe we in Nederland omgaan met mensen met een beperking en chronisch zieke mensen." Lees meer

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

Waarom het over mij gaat als het over trans literatuur gaat

In dit persoonlijke essay reflecteert Tom Kniesmeijer op queer activisme en literatuur, oftewel: de reden dat we strijden en schrijven. Lees meer

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Stop met het onderschatten van de gevolgen van het slavernijverleden

Zelfs 150 jaar na de afschaffing van de slavernij, zijn de gevolgen daarvan nog steeds voelbaar. Veel Nederlanders zien helaas niet in hoe de koloniale geschiedenis het heden heeft vormgegeven. Pas als je de bloedrode draad door de Nederlandse geschiedenis begrijpt, kun je de huidige ontwikkelingen echt begrijpen stelt Jazz Komproe. ‘Een onzichtbare wond laat zich immers moeilijk genezen.’ Lees meer

:Het voorleesuur heeft geslagen: een essay over morele paniek

Het voorleesuur heeft geslagen: een essay over morele paniek

In april 2023 werd een onschuldige dragqueen-voorleesmiddag plots het middelpunt van ophef. Opgefokt door radicaal-rechtse groeperingen, werd er die middag luid geprotesteerd tegen het initiatief. Op het verkeerde tijdstip, maar toch: de morele paniek was niet te overzien. Reden genoeg voor Rijk Kistemaker om na te gaan: die paniek, waar komt die vandaan? En wat zit er eigenlijk achter? Lees meer

Navelstaren als rebellie

Navelstaren als rebellie

Voor ons vorige magazine, schreef Lena Plantinga een essay over waarom het revolutionair is als vrouwen schrijven over emoties, liefde, alledaagse dingen en seks. ‘Ik schrijf omdat ik boos ben terwijl iedereen me altijd lief noemt.’ Lees meer

Wie blijft? De kennisvlucht in Suriname

Het Sranantongo leeft

Het Sranantongo wordt steeds meer gesproken in Suriname om de massa aan te spreken. Toch is het Nederlands nog steeds de enige officiële taal van het land. Voor het drieluik dat Kevin Headley schrijft over hoe het koloniale verleden nog voortleeft in Suriname, gaat hij in dit derde en laatste deel in op de geschiedenis... Lees meer

Wie blijft? De kennisvlucht in Suriname 1

Wie blijft er over na de kennisvlucht in Suriname?

Hoogopgeleiden trekken steeds vaker weg uit Suriname. In dit tweede deel van een drieluik over hoe het koloniale verleden doorleeft in Suriname, gaat Kevin Headley in op hoe de kennisvlucht zich verhoudt tot de economische staat van het land. Lees meer

Eenzaamheid trekt me niet, maar ik heb er behoefte aan

Eenzaamheid trekt me niet, maar ik heb er behoefte aan

Eva van den Boogaard schreef een brief aan Roland Barthes, die in zijn dagboeken over eenzaamheid en vrijheid schreef wat zij zelf niet kon verwoorden. ‘Je hebt me lang gerustgesteld, maar waar ik de herkenning eerst geruststellend vond, vind ik haar de laatste tijd steeds verontrustender.’ Lees meer

Suriname is één groot slavernijmuseum

Suriname is één groot slavernijmuseum

Een slavernijmuseum is niet genoeg. Kevin Headley stelt de vraag hoe Nederland Suriname tegemoet kan komen op gebied van cultureel erfgoed rondom het koloniale verleden. ‘Ik denk dat de belangrijkste vraag die Nederland aan Suriname moet stellen is: “Wat heb je nodig?”’ Lees meer

Wanneer steek je nou eindelijk je middelvinger op?

Wanneer steek je nou eindelijk je middelvinger op?

Waarom wil je nog altijd niet-homo en meer genderbevestigend zijn? In deze brief bespreekt Jochum de waanvrijheid rondom homoseksualiteit. Lees meer

Lieve Mr. Dickhead

Lieve Mr. Dickhead

Op 7 januari schreef N. een liefdevolle goedmaakbrief en wilde deze persoonlijk overhandigen aan M. Zeven dagen eerder, op nieuwjaarsdag, mondde een akkefietje uit in de dramatische afloop van hun kortstondige doch intensieve liefdesrelatie. Het bleef niet bij een enkele ochtendbrief. Lees meer

:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Meld je aan als abonnee voor slechts €2,50 per maand en ontvang ons papieren magazine twee keer per jaar in de bus. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer