Asset 14

Sluit jezelf op in je huis, niet in je hoofd

Sluit jezelf op in je huis, niet in je hoofd

Volgens Wolter de Boer hoeven we niet op zoek te gaan naar de 'zin' van de coronapandemie, maar dat we negatieve gevoelens van angst en neerslachtigheid collectief beleven biedt wellicht troost.

De afgelopen weken moedigden artsen, wetenschappers en opinieleiders ons aan om ook de voordelen van de coronacrisis in te zien. Over de crisis wordt gezegd dat het de broodnodige pauze is die we nodig hebben als voorbode op de aanstaande klimaatcrisis, op de noodzakelijke sociale verandering en op de manier waarop we omspringen met onze tijd, elkaar, ons bestaan. Het idee dat erin doorklinkt: deze crisis heeft iets goeds en zal zijn vruchten afwerpen. Moeten we het virus dankbaar zijn en met open armen ontvangen? Dat lijkt me nogal cru tegenover zij die geconfronteerd zijn met de gevolgen van corona. Toch zien we ook dat het virus het ons onmogelijk heeft gemaakt onze ogen te sluiten voor een aantal ongemakkelijke waarheden over hoe onze samenleving is ingericht, met haar intensieve contact tussen mens en dier, haar verwaarlozing van het eigen leefklimaat en haar continue drang naar meer. Of het virus deze ontwikkelingen zal stoppen, moeten we nog bezien.

Waarom moeten we dit krijgen? Waar hebben we dat aan verdiend? Wat hebben we misdaan?

Tegelijkertijd staan we oog in oog met onze nietigheid nu het virus oprukt en moeten we ons een houding geven tegenover een dreiging die we alleen kenden uit nieuwsberichten over andere werelddelen of onze lang vervlogen geschiedenis. Geen wonder dat we teruggrijpen op grote werken uit de wereldliteratuur om te zien of die ons iets kunnen vertellen over hoe we ons moeten verhouden tot het virus. De pest is als het leven, suggereert Camus in zijn roman. Zoals een besmettelijke ziekte een stad of land overvalt en daar ongebreideld lijden verspreidt, zo vult ieder mensenleven zich ook met pijn, ziekte en dood – diepe ellende waar we ons onmogelijk tegen kunnen wapenen. Al dat leed heeft niet echt een zin, het is nergens goed voor. Het is gewoon – in tijden van massale ziekte, maar ook daarbuiten. Pijn is onvermijdelijk in een mensenleven. Doorgaans lukt het ons aardig onszelf van die wetenschap af te leiden door ons te verschansen in werk, bedwelming of plezier, maar onder het juk van een epidemie krijgen we de absurditeit van het bestaan recht terug in ons gezicht gekegeld. Waarom moeten we dit krijgen? Waar hebben we dat aan verdiend? Wat hebben we misdaan? Vragen die niet alleen de uitbraak van een virus of bacterie aangaan, maar opkomen bij zo’n beetje alle narigheid in een mensenleven. Oog in oog staan met het absurde vraagt veel van ons.

In mijn optiek is het virus niet ergens goed voor. Maar nu we allemaal oog in oog staan met de absurde wetenschap dat het virus geen groter doel dient, is daarin ook hoop te vinden. Bestuurders verordonneerden zoveel mogelijk thuis te blijven en de nodige afstand van elkaar te bewaren, maatregelen die ons allemaal aangaan. Isolatie en sociale distantie gaan ons niet in de koude kleren zitten en kunnen ons neerslachtiger, ongelukkiger en angstiger laten voelen. Nu de nieuwigheid eraf is, zal het vele thuiszitten ons pas echt op de zenuwen gaan werken. Experts geven tips om ‘mentaal gezond’ te blijven in tijden van sociale distantie en isolatie. Adviezen om ons geestelijk op de been te houden kunnen ons helpen deze tijd door te komen, maar verdoezelen ook iets essentieels: juist in de collectieve ervaring van moeilijke gevoelens bieden we de crisis het hoofd.

Zoals De Pest ons leerde dat het leven zinloos is en dat we die zinloosheid alleen maar kunnen accepteren, zo herinnert ook het coronavirus ons aan de absurditeit van het bestaan.

Nu het leven dat we buiten de muren van ons huis zouden kunnen leven voor iedereen verdwijnt, vervalt daarmee ook de fear of missing out. Voor velen schept dat nieuwe mentale ruimte, een nieuwe plek voor inzicht en creativiteit wellicht, maar ook een plek voor bange gevoelens. Gevoelens over de zinloosheid van de huidige pandemie, het alleen thuiszitten en over het postcorona tijdperk waar we óók op afgaan. Zoals De Pest ons leerde dat het leven zinloos is en dat we die zinloosheid alleen maar kunnen accepteren, zo herinnert ook het coronavirus ons aan de absurditeit van het bestaan. Onze tijd hier en wat we daarin kunnen bereiken is eigenlijk maar smal en beperkt en bovendien verschrikkelijk kwetsbaar.

Als het onze maatschappij lukt sterker uit deze crisis te komen dan we erin gingen is dat goed nieuws. Ik hoop dat het ons lukt de sociale verschillen in welvaart, welzijn en veiligheid die deze pandemie óók genadeloos blootlegt te lijf te gaan. Ik hoop dat ik tegen mijn kleinkinderen zal kunnen zeggen dat de coronacrisis de omslag was waarna vliegtuigen vaker aan de grond bleven, we drastisch minderden met het eten van dieren en het kopen van spullen. Hopelijk blijkt deze crisis een kantelpunt. Dat we ons in deze bevreemdende tijden angstiger en neerslachtiger voelen dan normaal lijkt onvermijdelijk. De enige troost die we kunnen vinden voor onze zorgen over het nu en de toekomst is dat we ons allemáál in hetzelfde, redeloze, angstige schuitje bevinden. Hopelijk is dat een inzicht dat blijft hangen – zowel tijdens de crisis, als daarna.

Mail

Wolter de Boer is gefascineerd door de vele, ondoorgrondelijke aspecten van de menselijke geest. Hij studeert Klinische Psychologie en Medische Antropologie aan de Universiteit van Amsterdam en is in het bijzonder geïnteresseerd in de rol van psychologie en psychiatrie in de maatschappij.

Yasmin Veenman fotografeert en schrijft, voornamelijk in haar woonplaats Amsterdam. Ze is op zoek naar het bijzondere in het alledaagse – in onderwerp, kleur of compositie. Is het kunst of kan het weg?

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’ Lees meer

:De aankondiging: De kunst van vertrekken (deel 1)

De kunst van vertrekken: de aankondiging

Voor kunstenaars is het essentieel om zichtbaar te zijn voor publiek. Maar wat gebeurt er als een kunstenaar zich terugtrekt of zelfs helemaal stopt met het maken van kunst? In deel 1 van de serie ‘De kunst van het vertrekken’ kijkt Lara den Hartog Jager naar de kunst waarmee sommige kunstenaars afscheid nemen uit de kunstwereld. Lees meer

Een gestolde eeuwigheid

Futiliteit op een gestolde eeuwigheid

De bergen laten Nick Sens al even niet meer met rust. Waar komt de drang vandaan ze, ondanks de mogelijke gevaren, te willen beklimmen? Lees meer

:Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag 1

Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag

24 juni was het Veteranendag, acht jaar geleden was het de oud-militairen voor het eerst verboden tijdens het veteranendefilé te lopen met de Morgenster, de vlag van de Papoea’s. Waarom gebeurde dat? Lees meer

 1

Alleen het gehele verhaal kan voor heling zorgen

Bijna 80 jaar na dato erkent de Nederlandse staat 17 augustus 1945 pas als officiële Indonesische onafhankelijkheidsdatum. Benjamin Caton vraagt zich af waarom sommige partijen deze ontwikkelingen tegenwerken en waar hun denkfouten zitten. 'Het is niet nodig is om de ene pijn te ontkennen om erkenning te krijgen voor de andere.' Lees meer

:De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt 1

De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt

Wat willen we vertellen, wat hebben we te vertellen en hoe willen we dat vertellen? Amber Netten, Marleen Doré en Zuma Knegjes vinden houvast in collectiviteit. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Factdroppen

Factdroppen

Is het herhalen van feiten een manier om grip te krijgen op een wereld die steeds onzekerder is? Max Beijneveld gaat op zoek naar een alternatief voor ongebreideld factdroppen. Lees meer

Een <em>mountain home</em> in een wereld waar de tijd verdwijnt

Een mountain home in een wereld waar de tijd verdwijnt

Na het luisteren van de podcast Dolly Parton’s America besluit Anna van der Kruis haar eigen fascinatie voor Dolly Parton te onderzoeken. Waarom slikt ze alles wat Dolly haar verkoopt? Hoe kan het dat Dolly zoveel verschillende mensen samenbrengt? Tijdens de zoektocht komt ze erachter dat haar verhouding tot Dolly Parton persoonlijker is dan ze... Lees meer

Porseleinen beeldje van Vrouwe Justitia: vrouw met een roze gedrapeerde jurk en een witte blinddoek rond haar ogen

Academische vrijheid m’n reet

Promovenda Harriët Bergman voelt niet de vrijheid om zich écht kritisch uit te laten over machthebbers. De oorverdovende stilte op rechts na het ontslag van universitair hoofddocent Susanne Täuber bewijst voor haar eens te meer: veel hoeders van het vrije woord geven alleen om de status quo. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer