‘Camp is de organisator van het feestje, en strooit nog wat extra glitter over je heen wanneer je arriveert.’ In Notes on Ken analyseert Caecilia Rasch Earring Magic Ken, neonkleurige beenwarmers, Barbiecore fit checks en de kenmerkende campy esthetiek.
1. Op de uitnodiging stond dat je je mooiste Barbiepop mee moest nemen. Ik had precies nul Barbiepoppen, laat staan een mooie. Mijn moeder is er een voor me gaan kopen. Ik heb navraag gedaan, het was een Ariël-barbie. Na het feestje heb ik de pop weggegeven, ze voegde zich gewillig in de collectie van een vriendin.
2. Camp is een term die door Susan Sontag in haar essay Notes on Camp (1964) in het leven is geroepen. In 2019 kreeg de term opnieuw aandacht als thema van het Met Gala. Camp bestond echter al lang voor Sontag het duidde, en is daarna nooit weggeweest. In deze tekst laat ik Susan ook aan het woord via citaten uit haar Notes on Camp.
• Camp is een esthetiek. Het is de waardering van wat doorgaans gezien wordt als slechte smaak.
• Camp waardeert het kunstmatige. Het is theatraal en over de top. Denk aan Art Deco, Tiffany lampen, het Zwanenmeer of de zelfportretten in wisselende stereotype gedaanten van Cindy Sherman. Voorbeelden van Camp anno 2023 zijn drag shows, alles wat Lady Gaga aanraakt en Y2K-mode.
• Over smaak valt niet te twisten, het kan niet in goed of slecht worden geclassificeerd. Wel is er zoiets als de logica van smaak. Sontag legt het uit als een ‘consistente gevoeligheid’, die niet in woorden te vangen is. Zodra je dat wel doet, is het niet langer een gevoeligheid, maar een idee.
• Camp is inclusief, in tegenstelling tot veel andere modernistische stijlopvattingen waar het ornament altijd heeft moeten wijken voor de functie. Met beige interieurs of overzichtelijk design heeft Camp niets van doen. Camp is de organisator van het feestje, en strooit nog wat extra glitter over je heen wanneer je arriveert.
‘Camp is the good in bad taste’
3. Greta Gerwig’s Barbie-film, met een blonde Ryan Gosling als mierzoete Ken, veroverde wereldwijd harten met een trailer van nauwelijks twee minuten. Als toonbeeld van nepheid en overdrijven plak je er gemakkelijk een Camp label op. Maar een voorwaarde voor pure Camp is juist een gebrek aan intentie. Camp laat zich niet voor een karretje spannen, kan niet gefunctionaliseerd worden zonder in te leveren op ongebondenheid.
‘One must distinguish between naïve and deliberate Camp. Pure Camp is always naive. Camp which knows itself to be Camp (‘camping’) is usually less satisfying.’
Barbie zelf is niet Camp, maar het waarderen van Barbie als puur esthetische, vermakelijke vorm van over-de-top plastic is dat wel.
Camp laat zich niet voor een karretje spannen, kan niet gefunctionaliseerd worden zonder in te leveren op ongebondenheid.
4. In 1993 werd de Earring Magic Ken pop uitgebracht. In een poging om de Ken-pop verkoopcijfers te boosten gaven ze Ken een gaas T-shirt, een leren vestje, een oorbel en een ketting die verdacht veel doet denken aan een cockring. Vandaag de dag zou dit een PR hit zijn, maar de jaren 90 was een ander, homofober tijdperk te midden van de aidsepidemie. Toen duidelijk werd dat Earring Magic Ken omarmd werd als Queer icoon, waren de schappen binnen zes weken schoongeveegd van Gay Ken. De schaarste die dat teweegbracht, droeg alleen maar bij aan zijn populariteit.
5. Barbiecore steekt de draak met Barbie’s overdaad aan roze. Ze nemen iets problematisch - Barbie zou als echte vrouw niet kunnen lopen en te weinig plaats in haar romp hebben voor al haar organen, om maar iets te noemen - strippen het van alle betekenis en nemen een loopje met Barbie’s look.
Toch is barbiecore niet zo onschuldig als de neonkleurige beenwarmers en roze glitterbadpakken doen denken. Het is bewezen dat het tot trend bombarderen van specifieke lichaamstypen lichaamsdysmorfie veroorzaakt, ingebeelde lelijkheid, en laten jongeren daar nou net kwetsbaar voor zijn. Via slim-thick, een lichaamstype dat zowel slank als vol is, langs de Brazilian Butt Lift, cirkelen we nu weer terug naar het onrealistisch-dunne lichaam van de jaren 2000. Het constant najagen van zulke uiteenlopende hypes kan leiden tot een verstoorde relatie met je lichaam en in het ergste geval een eetstoornis.
Trends keren altijd terug, maar zelfs iconen Barbie en Ken worden onderworpen aan een veranderlijke tijdsgeest. Hoewel onrealistische lichaamsproporties nog steeds aan alle kanten verheerlijkt worden, heeft Barbie ook een omslag gemaakt. Er zijn nu genderinclusieve Barbiepoppen verkrijgbaar, en speciale edities van inspirerende vrouwelijke rolmodellen zoals Rosa Parks en Frida Kahlo. Verliest Barbie daarmee haar Campy status?
6. Nicki Minaj noemt zichzelf al jaren Barbie, Barbz, en blies dat onlangs nieuw leven in met haar videoclip voor het rapnummer Princess Diana. Het perfecte plaatje van een iconische popster, van top tot teen opgetut, in een Barbiehuis-achtige omgeving spreekt tot ieders verbeelding. Dit is de ultieme beauty queen van een onbereikbare glamour. Ze is oppervlakkig, kunstmatig, en wat is daar eigenlijk mis mee?
‘The whole point of Camp is to dethrone the serious. Camp is playful, anti-serious. More precisely, Camp involves a new, more complex relation to ‘the serious’. One can be serious about the frivolous, frivolous about the serious.’
Dit is de ultieme beauty queen van een onbereikbare glamour. Ze is oppervlakkig, kunstmatig, en wat is daar eigenlijk mis mee?
7. In een wereld die kapitaliseert op onzekerheid en chaos verbaast het mij niets dat er gegrepen wordt naar Campy esthetiek. Camp speelt al met humor en ironie. Van barbiecore fit checks op TikTok tot het hyperfeminiene voorkomen van Minaj; met het doelbewuste gebruik van kitscherige elementen pakken ze de controle over hun representatie terug.
‘Camp sees everything in quotationmarks. It’s not a lamp, it’s a ‘lamp’; not a woman, but a ‘woman’. To perceive Camp in objects and persons is to understand Being-as-playing-a-Role. It is the farthest extension, in sensibility, of the metaphor of life as theater.’
Come on Barbie, let’s go party. Camp leert ons wat afstand van Barbie te nemen, en haar tussen grote aanhalingstekens te plaatsen. Het geeft ons, behalve goed en slecht, een derde categorie om Barbie en Ken mee te duiden.
8. Het ultieme Camp-statement: het is goed omdát het slecht is. Camp geeft ons het vrolijke perspectief dat we nodig hebben. Het zet de low-brow waar je in het geheim zo van houdt in de spotlight, en maakt korte metten met opgelegde maatstaven van zogenaamde schoonheid. Wees serieus over het speelse en speels over het serieuze. Met neonkleurige beenwarmers en roze glitterbadpakken gaan we het patriarchaat vast niet omverwerpen, maar dan hebben we in ieder geval nog plezier terwijl de wereld in de fik staat.
Caecilia Rasch is een fotograaf en freelance creative uit Amsterdam. Naast haar eigen fotografieprojecten werkt ze aan campagnes voor culturele opdrachtgevers als de Hortus Botanicus Amsterdam en het Amsterdam Museum. Heeft een voorliefde voor beeld, popcultuur en indiefilms uit de jaren 2000.
Sanne Marieke Smit is een illustrator die inspiratie haalt uit de natuur. Als maker is ze op expeditie. Met wisselende materialen maakt ze werelden waar ze in wil vluchten. Haar uit de hand gelopen analoge beeldenarchief is de bron van absurdistische collages. Daarnaast heeft ze een stille liefde voor senioren die er het beste van weten te maken.
