Asset 14

Gezien door een kunstwerk

Gezien door een kunstwerk

Doordat fysieke kunstexposities bijna nergens georganiseerd worden, zoeken kunstinstellingen andere wegen om hun werk tentoon te stellen. Caecilia Rasch mist de ontmoeting met het kunstwerk, en vooral: erdoor gezien worden.

De museumsector vindt zichzelf opnieuw uit, het huidige culturele aanbod bestaat uit gedigitaliseerde tentoonstellingen en online events. Normaal gesproken hield de sector graag vast aan een stramien van tentoonstellingen met randprogrammering - nu is ze plotseling bereid om te experimenteren met nieuwe vormen. Ze moet wel. Ondertussen worden de maatregelen om het Coronavirus te bestrijden verlengd: de musea blijven voorlopig gesloten.

Maar een digitale tentoonstelling is ook maar een website.

Een portret op levensgroot formaat afgedrukt waardoor elk minuscuul detail haarscherp zichtbaar is. De structuur in een verftoets waardoor het lijkt alsof een schilderij danst. Wandelen door museumzalen. De curatoren proberen deze museumervaringen door te vertalen naar iets dat thuis geconsumeerd kan worden. Het alternatief is radiostilte en dat is, zo blijkt, geen optie.

Affect theory stelt dat de invloed die dingen (zoals kunst en je omgeving) op je hebben niet alleen met taal en logica te verklaren is. Je kunt bijvoorbeeld een ruimte binnenlopen en meteen een bepaalde 'vibe' voelen. Dat gevoel lijkt iets niet-tastbaars, maar door de zintuigen wordt dat niet-tastbare juist omgezet in een fysieke ervaring. Een emotie is dus juist lichamelijk, en het resultaat van een fysiek proces.

Door te digitaliseren kun je een tentoonstelling wel weergeven, maar je ontzegt het lichaam zijn reactie. Affect is de wisselwerking tussen materiële werkelijkheid en het lichaam/de zintuigen. En het is precies daar, in die wisselwerking, waar de ervaring van kunst zich bevindt.

Zo’n 'tentoonstelling' maakt mij eenzamer.

Het digitaliseren op zich is niet erg - het is vaak zelfs praktisch. Het wordt pas erg wanneer we teleurgesteld worden doordat we er niet in vinden wat we zoeken. Het digitaliseren van een tentoonstelling voegt automatisch een laag toe, maar neemt ook een gedeelte van de originele ervaring weg. De digitale versie kan het ontmoeten van kunst in een fysieke ruimte gelukkig nooit vervangen.

Begrijpelijk dus dat mijn verlangens niet vervuld worden door een online tentoonstelling. Sterker nog, zo’n 'tentoonstelling' maakt mij eenzamer. We noemen het een digitale tentoonstelling en scheppen daarmee de verwachting dat dit het gemis van kunst bekijken wel zal oplossen. Ik raak gefrustreerd, ik voel geen verbinding.

Eenzaamheid ontstaat niet alleen doordat je weinig anderen ziet, door alleen zijn, maar ook doordat je niet gezien wordt door anderen. Ga maar na: je kunt je eenzaam voelen in een kamer vol vrienden - het gevoel kan je bekruipen dat hoewel je aanwezig bent, niemand jou echt ziet.

Het tegenovergestelde van eenzaam zijn is gezien worden. Niet alleen je buitenkant, maar ook je binnenwereld. Waargenomen worden door de ander en gezien zijn, goed genoeg bevonden. Misschien werkt het met kunst ook zo, en is een kunstwerk maar een kunstwerk totdat het door jou gezien wordt.

Heb je wel eens naar een film of schilderij gekeken en gedacht: ‘Ja, dit is een weergave van een emotie of ervaring waarvan ik, tot dit moment, niet wist dat ik haar had’? Ben je ooit tot tranen toe geroerd geweest door een muziekstuk en begreep je niet waarom? Gefeliciteerd, je bent gezien door een kunstwerk. Maar het kunstwerk had jou eerst nodig om gezien te worden.

Mail

Caecilia Rasch is een fotograaf en freelance creative uit Amsterdam. Naast haar eigen fotografieprojecten werkt ze aan campagnes voor culturele opdrachtgevers als de Hortus Botanicus Amsterdam en het Amsterdam Museum. Heeft een voorliefde voor beeld, popcultuur en indiefilms uit de jaren 2000.

Melissa Schriek

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Einde Schooldag

Einde Schooldag

Leerlingen zijn als tijdelijke passanten van wie je een hoop weet, maar nooit hoe het met ze af zal lopen. 'Ze zijn open eindes', zo schrijft Engels docente Charlotte Knoors in dit persoonlijke essay over de raadselachtige verhouding tussen docent en student. Lees meer

Zo rood als een kreeft

Zo rood als een kreeft

Wanneer twee Spaanse vrienden Ferenz Jacobs uitnodigen voor een protestmars tegen toerisme in Barcelona, voelt hij zich voor het eerst weer een 'outsider'. In dit essay richt hij zich op de gevolgen van massatoerisme op de permanente bewoners. Is er een ander soort toerisme mogelijk, buiten de logica van onderdanigheid, kolonialisme en uitbuiting om? Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer