Asset 14

Het verlies van succes

Het verlies van succes 2

In een tijd waarin het steeds noodzakelijker lijkt te worden om prestaties te etaleren, denkt Marne Groen na over het systeem achter onze opvattingen aangaande succes dan wel mislukking.

Ik lig nog steeds op bed en ben de hele dag niet buiten geweest. Het is 20.00 uur. Ik heb afgesproken om naar de film te gaan, de bioscoop is vlakbij mijn huis maar lijkt eindeloos ver weg. Al weken lukt het me niet om me op mijn studie te concentreren. Wanneer ik eindelijk besluit met mijn vakken te stoppen doe ik dagenlang niks. Ik voel me een loser, maar dat bevalt me ergens wel. Wat betekent verlies eigenlijk, een loser zijn, falen? Wat is het werkelijke verlies van verlies?

Tegenwoordig wordt falen vaak gezien als productief. Deze visie vindt haar uitdrukking in Samuel Beckett’s beroemde spreuk ‘Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better.’ Met andere woorden: falen is een verborgen component van ontluikende ontwikkeling en succes.

Succes is vooral goed voor onszelf, niet per se voor anderen, of voor de wereld.

Ik vind dat frustrerend. Waarom wordt een mislukking zogenaamd altijd een waardevolle les? Waarom mag een mislukking niet gewoon een mislukking blijven? Mijn favoriete video – lege dagen laten zich vullen met YouTube binge-sessies – is een TED-talk van Alok Vaid-Menon. Het gaat over de eigenlijke mislukking die succes is: ‘Success is about self-promotion, not about putting change into motion […] Failure in its own way is a different form of success.’ Succes gaat vooral onszelf aan, op een individualistische manier. Dat wil zeggen: succes is vooral goed voor onszelf, niet per se voor anderen, of voor de wereld: brengt succes daadwerkelijk iets goeds teweeg behalve het gevoel van trots bij de succesvolle persoon? En is dat gevoel van trots wel zo goed? Succes als het nastreefwaardige introduceert een met gevoelens geladen verschil (geslaagd en succesvol als positief, mislukt en gefaald als negatief) en dat verschil leidt tot schaamte of onvrede over mislukte pogingen.

Falen is de uitkomst van ons systeem.

Dat houdt een systeem in stand: omdat we zoeken naar erkenning, proberen we ons te voegen naar de prestaties die als succesvol erkend worden en we proberen mislukkingen te vermijden. Alok roept op om de dominante definitie van succes meer te negeren en kleinere dingen en gevoelens, zoals je grootmoeder bellen – eigenlijk alles wat je niet op je cv zet – serieuzer te nemen: ‘Major in that feeling.’

Ik lees The Queer Art of Failure van Jack Halberstam. Falen is veel leuker in het Engels, omdat het beter bekt. ‘Mislukking’ versus feehl-juhr. Als ik het extra Amerikaans uitspreek wordt het fêljâr. Het had zomaar een kledingkast van Ikea kunnen zijn, maar dat terzijde. Halberstam geeft een nieuwe wending aan falen. In een wereld waarin je vooral geacht wordt om een bepaald – progressief en lineair – levenspad te volgen en om dus rond je dertigste te settelen in een brave, heteronormatieve relatie is het niet voldoen aan die verwachting - het mislukken - productief. Queer personen, die per definitie niet aan de heteronormatieve verwachting kunnen voldoen, worden door hun mislukking gedwongen om andere waardevolle manieren van samenleven, zijn, voelen en weten te ontwikkelen.

In het boek wordt wat in Alok’s TED-talk impliciet is expliciet benoemd: falen is de uitkomst van een systeem. Een systeem dat winnaars erkent, kent per definitie ook ‘losers.’

Hoe kunnen we de maatschappij inrichten zodat het een comfortabele plek wordt voor iedereen?

En binnen ons systeem hebben sommige lichamen per definitie meer kans om te falen. Bijvoorbeeld omdat ze niet heteroseksueel zijn binnen een heteronormatief systeem. Rae Spoon schrijft in Gender Failure: ‘The thing about failing as a girl is that I did want to succeed. I wanted to be liked and accepted like anyone, but it wasn’t like learning how to play the guitar or to rollerblade. It was something I could never really learn to do well, no matter how much I practiced.’ Als je trans* bent in een binaire (cis)gender** georiënteerde wereld, zal je mislukken. Of tenminste: je zult niet mislukken, je zult je mislukt voelen. Hetzelfde geldt voor dikke mensen***, mensen met autisme, een depressie, cerebrale parese, paniekaanvallen of burn-outs. Zij zijn niet mislukt, maar zullen zich zo – soms of in eerste instantie – voelen. De voorgaande opsomming is incompleet en telt oneindig veel meer mensen. Bovendien doorkruisen deze sociaal toegewezen identiteiten elkaar. Zo behoort een persoon met autisme tot een bepaalde klasse, heeft een huidskleur en een bepaald lichaamsformaat. Waarom een mislukking geen mislukking mag blijven? Zo kan het systeem blijven zoals het is. De schuld van zogenaamde mislukkingen wordt in de schoenen van individuen geschoven, zodat we niet kritisch naar het systeem hoeven kijken: hoe zouden we de maatschappij kunnen inrichten, zodat het een comfortabele plek wordt voor íedereen, en niet alleen voor mensen die aan de onmogelijke norm voldoen? Een mislukking moet ergens toe leiden, zodat we door blijven gaan en het ons niet opvalt hoeveel moeite het kost om te ‘lukken.’ Of hoe onmogelijk het is om echt te lukken, om niet of nooit te falen.

Maatschappelijke definities van falen en succes zijn krachtig en leunen op ons.

In plaats van acceptatie van verschillende vormen van weten, denken, samenleven, zijn en voelen leert het systeem ons conformisme. Afwijken is falen. Toch is falen wél productief, zoals Halberstam beweert. We definiëren productiviteit dan alleen anders: het gaat dan niet over economisch gewin of effectiviteit, productiviteit wordt een synoniem van waardevol. Het gaat erom dat we afwijkingen van de norm niet langer als mislukkingen zien, maar als een verscheidenheid in verschijningsvormen, denken, voelen en samenzijn. Dát is waardevol. Het verlies van succes 3

De tegenstelling tussen mislukking en succes is niet vals – want wezenlijk en voelbaar – maar hij is beperkt en eenzijdig. Het zou de betekenis van ons leven te kort doen om het alleen op die binaire manier te bekijken, want elke gebeurtenis heeft oneindig veel mogelijke betekenissen en interpretaties, als je ze maar wilt kunnen zien. Toch is het niet alleen een kwestie van kijken. De maatschappelijke definities en betekenissen van falen en succes zijn geen verbale formuleringen die we simpelweg kunnen ombuigen of negeren. Ze zijn krachtig en leunen op ons. Ze laten afdrukken op ons achter: gevoelens van schaamte, angst en stress. Ze vormen ons, bepalen hoe we ons voelen en hoe we ons leven inrichten. Zonder die impact te ontkennen – juist door die impact te erkennen – doen we er goed aan te proberen om de formule zoveel mogelijk te doen ontsporen. Door kritisch te kijken hoe mislukkingen en succes zich tot elkaar verhouden. Door opnieuw betekenis te geven aan de dingen om ons heen overwinnen we wellicht, mislukking bij beetje, de hegemonie van succes.

* In het boek Trans* - A Quick and Quirky Account of Gender Variability (aanrader!) legt Jack Halberstam uit dat de term ‘trans*’ te verkiezen is boven de meer conventionele term transgender omdat trans* openstaat voor verschillende uitkomsten en vormen en een minder vaststaande identiteit voorstaat.

**‘Cisgender’ verwijst naar personen voor wie het geslacht dat hun bij geboorte is toegewezen (veelal vastgesteld op basis van geslachtskenmerken) samenvalt met hun genderidentiteit. Cisgender is in die zin dus het tegenovergestelde van transgender.

***Ik kies hier voor de benaming ‘dikke mensen’ ook al wordt dit over het algemeen als beledigender of ongevoeliger beschouwd dan ‘volslank’ of ‘stevig’. Maar, fat activisten en dikke mensen zelf (zie bijvoorbeeld de boeken van Sofie Hagen en Tatjana Almuli) wijzen erop dat ‘dik’ een neutraal bijvoeglijk naamwoord is. Het woord is alleen maar bot of beledigend als je het ziet als synoniem van, bijvoorbeeld, lui, dom en lelijk en dát is pas beledigend (en bovendien vanzelfsprekend onjuist).



Mail

Marne Groen is altijd tegelijkertijd meer en minder dan hij wil zijn. Hij studeert Cultural Analysis en filosofie in Amsterdam en debuteerde in november 2018 bij Uitgeverij Rorschach.

Aida de Jong (1995) is een illustrator en poppenmaker wonend in Utrecht. In haar werk zoekt ze vaak thema's die haar beangstigen, om er vervolgens met een nieuwe blik naar te kijken.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Rocher Koendjbiharie ligt in zijn essay het probleem toe: 'Homonationalisme is niks meer dan de voorwaardelijke acceptatie van mensen uit de regenbooggemeenschap ten behoeve van een nationale identiteit en een nationalistische ideologie.' Lees meer

De achterblijvers

De achterblijvers

Fietsend over een jaagpad reflecteert Gert-Jan Meyntjens op zijn rol als echtgenoot en vader, en neemt hij je mee op een zoektocht naar wat het betekent om man te zijn. Zonder bitter te worden. Lees meer

Ik sliep rechts

Ik sliep rechts

Daten met iemand aan de andere kant van het politieke spectrum? Naomi Ronner deed het. In dit essay beschrijft ze haar ervaringen. Lees meer

De kleinste kans

De kleinste kans

Roosje van der Kamp bereidt zich altijd voor op het ergste. Een vreemd plekje op haar huid, opladers in het stopcontact: overal schuilt gevaar. Als ze achter een geheim komt in de familie begrijpt ze beter waar haar angsten vandaan komen. Ze vertelt erover in dit openhartige essay over intergenerationeel trauma. Lees meer

:Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Zomergast Koch: ‘Het is gewoon leuk om mensen iets op de mouw te spelden’

Het plezier van de leugen en de bevrijding van de agressie: volgens Zomergast Herman Koch verfraait iedereen het leven een beetje met leugens. Lees meer

Hondenvoer 1

It takes an adult to raise a village: Halsema is streng, rechtvaardig, en een tikje autoritair in Zomergasten

De bedachtzame, maar mediagetrainde, Femke Halsema nam ons als Zomergast mee in de bestuurlijke (opvoed)dilemma’s uit haar werk. Als een klassiek ouderfiguur toont ze zich streng en rechtvaardig, maar mist ze óók zelfinzicht op sommige punten. Lees meer

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

Uğur Ümit Üngör stilt in Zomergasten maar zelden onze honger naar menselijkheid en ‘goeie dingen’

‘Uğur Ümit Üngörs fragmenten zijn broodnodige kost voor een samenleving die consequent doet alsof wijdverbreid extreem (staats)geweld een ver-van-mijn-bedshow is.’ Terwijl Zomergast Üngör zichzelf kundig naar de achtergrond werkt, maakt hij duidelijk dat de zomer vele winters verstopt. Met opgewekte grimmigheid vraagt hij ons om ons zorgen te maken over het leed van anderen. Lees meer

Zomergasten met Eva Crutzen roept de vraag op of een mooi gesprek genoeg is of dat kijkers toch snakken naar goede televisie.

Zomergast Eva Crutzen zorgde voor een mooi gesprek, maar is dat genoeg?

Na de ideale televisieavond van Eva Crutzen vraagt Hanna Karalic zich af of een mooi gesprek genoeg is voor Zomergasten of dat kijkers toch snakken naar goede televisie. Lees meer

Mijn tweede kutland… 2

Mijn tweede kutland…

Toen Iskra de Vries vanuit Polen naar Nederland verhuisde, bleek dat zij niet van een koude kermis thuiskwam, maar naar een koude kermis vertrokken was. Iskra schrijft een verschroeiend eerlijke break-up brief aan het adres van ons kikkerlandje. Lees meer

Schroot voor de kunstkenner 1

Schroot voor de kunstkenner

Wat doet een beschilderd stuk schroot in het Stedelijk? Waarom ruikt het er opeens chemisch en zoet tegelijk? Het is het werk van Selma Selman, die opnieuw definieert wat kunst is en mag zijn. Ivana Kalaš is onder de indruk – en heroverweegt haar eigen positie. Zoetig en naar ijzer – dat aroma komt op... Lees meer

Zomers zwijgen

Volim nas: hoe de taal van de liefde mijn lichaam tot stilte maande

Wat als je vertrouwen in jezelf en je lichaam plotsklaps wordt aangetast door epileptische aanvallen? En tegelijkertijd je vertrouwen in de onvoorwaardelijke liefde van je oma ook op losse schroeven komt te staan? In een persoonlijk essay neemt Dorea Laan je in beeldende taal mee in deze zoektocht. Lees meer

:Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst 3

Meer dan Maria: het moederschap in de beeldende kunst

Wat betekent het om moeder te zijn? En wanneer ben je dan een ‘goede moeder’? Moederschap, en alle nuances daarrond, blijft onderbelicht. Anne Louïse van den Dool onderzoekt via de representatie van moeders in de beeldende kunst de vele kanten die horen bij moeder zijn. Lees meer

Als je écht kinderen wilt redden

Als je écht kinderen wilt redden

Shashitu Rahima Tarirga kwam 33 jaar geleden via interlandelijke adoptie naar Nederland vanuit Ethiopië. Na een reis naar Ethiopië maakt ze nu een afweging tussen haar leven hier en het gemiste leven daar. 'Weegt een westers paspoort op tegen het moeten omgaan met de trauma’s van scheiding en achterlating? Weegt een leven hier op tegen onbekendheid met je leven daar?' Lees meer

nuclear family

Queerkroost

In een briefwisseling over queer ouderschap zoeken Eke Krijnen en Lisanne Brouwer naar steun, herkenning en een houding om de maatschappelijke discriminatie buiten het gezinsleven te houden. Lees meer

Informatiehonger

Informatiehonger

We verslikken ons in data, maar blijven gulzig drinken. In dit essay onderzoekt Paola Verhaert hoe onze honger naar informatie — ooit gevoed door boeken, nu door eindeloze datastromen — ons hoofd én onze wereld begint te verzwelgen. Waar ligt de grens? En merken we het als we die overschrijden? Lees meer

:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer