Als niet-gelovige-maar-wel-gedoopte vertoon ik me bijna nooit in de kerk, maar met kerstavond vraag ik voor de zekerheid toch altijd om vergiffenis als ik op m’n hostie kauw. De kerstdiners van mijn familie - ze zouden niet hetzelfde zijn zonder een beetje mot - verlopen ook elk jaar volgens hetzelfde stramien. Mijn vader moet en zal koken, mijn moeder grinnikt zenuwachtig en zegt dat ze bij nader inzien niet voor alle kinderen evenveel cadeau’s heeft gekocht, en mijn oom en tante bezweren dat we het volgend jaar echt bij hen thuis doen. Tot zover zal het je wellicht bekend voorkomen, maar een paar jaar terug is ons assortiment najaarsrituelen uitgebreid, en wel met löyly.
Elk jaar, zo net na de drukke kerstdagen, ga ik met mijn moeder en zus naar het ‘Wellness Resort’ bij ons om de hoek, voor de sauna’s. Wij zijn van die moderne mensen die voor zingeving liever op een bankje zitten te zweten, dan te bidden. Ik kan al genieten van het woord: löyly (spreek uit: leu-luu), Fins voor ‘stoom’. Eigenlijk betekent löyly meer: het is het effect dat optreedt als je koud water over de hete stenen in de sauna giet. Er komt een stoomvlaag vanaf en er gaat een heatwave door de ruimte. Dit kun je gemakkelijk zelf doen, in welke sauna dan ook. Maar tijdens één van mijn saunabezoeken maakte ik kennis met iets bijzonders: ijslöyly.
Nietsvermoedend zat ik in een blokhut. Een medewerkster vertelde met een rustgevende stem welke specialiteit op het programma stond. Ze had een grote doek bij zich, die was vastgespijkerd aan een houten lat. Na de löyly-vlaag hield ze de doordrenkte doek op haar rug. In één ruk zwaaide ze de lat over haar hoofd, en liet een regen van ijskoude druppeltjes op ons neerdalen. Daarna was het tijd om een frisse neus te halen en water te drinken. Voor we aan de tweede zit begonnen, werd iedereen gescrubd met ijskruimels.
Het is zaak om na een saunabezoek geleidelijk en goed af te koelen, eindigend in het dompelbad. De saunadame was er al, en bij haar stonden de moeder en dochter die ook bij het ritueel waren. Het kleine meisje wilde het ook graag proberen, maar stond enorm te aarzelen om in het koude bad te gaan. “Ik kan je er niet in duwen” zei de saunadame, “dit moet je echt zelf doen.” Ik gaf het goede voorbeeld en ging voorzichtig het water in. Kopje onder, en snel in de handdoek. Ik liep de tuin uit, richting het hoofdgebouw. Net voor ik de deur achter me dicht trok, hoorde ik een gil en een plons, gevolgd door gegiechel.
