Asset 14

Constant in verbinding en toch eenzaam

Constant in verbinding en toch eenzaam

Het lijkt alsof vandaag de dag niets meer onopgemerkt mag blijven, alles willen we delen. Dat klinkt sociaal, maar zorgt juist voor onrust, stress en eenzaamheid. Stefanie Gordin verlangt daarom terug naar de zomers die ze doorbracht in Russische zomerhuizen, waar ze gedwongen werd om de stilte en het alleen zijn te omarmen. Lukte ons dat nu ook maar.

Vandaag de dag bepaalt de digitale wereld grotendeels onze kijk op de wereld. We worden overspoeld door beelden, indrukken en informatie. Er gaat geen dag voorbij zonder binnenstromende e-mails, betalingsherinneringen en oneindig veel confronterende nieuwsberichten. We krijgen al snel het gevoel dat we zo aanwezig mogelijk moeten zijn, wat kan zorgen voor angst en stress. Bovendien voelen veel mensen zich regelmatig eenzaam.

Mijn herinneringen aan de tijd die ik doorbracht in Russische zomerhuizen, ook wel ‘datsja’s’, doen me denken aan een tijd waarin ik niet de hele tijd aanwezig was op sociale media en alleen kon zijn met mezelf. Het was een prettig soort eenzaamheid, een soort eenzaamheid dat ik terug wil vinden, voor mezelf en voor anderen.

De datsja: een bron van tijdelijke harmonie
Vaak verlangen we naar een plek waar rust en stilte overheersen. Een plek waar we even op adem kunnen komen en naar onze diepste gevoelens en emoties kunnen luisteren. Daarbij denk ik gelijk aan de datsja’s in Letland, waar ik als kind veel tijd doorbracht. Bijna iedereen in Rusland associeert het woord datsja met zijn of haar gevoelens.

Mijn grootmoeder, die inmiddels overleden is, verloor in haar laatste levensjaren altijd haar spullen, maar nooit haar herinneringen aan de datsja’s waar ze veel tijd spendeerde. Ze had het vaak over de datsja van haar grootmoeder, de datsja van haar schoonouders en het verlies van haar eigen datsja. Uiteindelijk heeft ze nooit meer een eigen datsja gehad, maar verbleef ze telkens in andere datsja’s, meestal in Letland, niet ver van Sint-Petersburg. Daar ontving ze met open armen haar kinderen, kleinkinderen en andere familieleden.

Sommige Russen zijn van mening dat de datsja een manier is om ‘terug te keren naar een verloren paradijs’

De datsja’s waren in eerste instantie buitenverblijven voor de rijkeren. Terwijl de Russen elke dag omringd werden door politieke gebeurtenissen, werkverplichtingen en onvermijdelijke drukte, boden de datsja’s de nodige ruimte om op adem te komen. Na de Russische Revolutie van 1917 werden de meeste datsja’s onteigend en staatseigendom gemaakt. Ze werden verdeeld tussen de werkende klasse en functionarissen van de Communistische Partij.

In het midden van de jaren vijftig, toen het land bijkwam van de verwoesting en honger veroorzaakt door de Tweede Wereldoorlog, begonnen Russen de datsja’s en stukken land eromheen te kopen, om er te wonen en zichzelf te onderhouden. Een datsja met een klein stukje land liet mensen hun kleine inkomens sparen, want hier konden ze hun eigen groente en fruit telen, zoals aardappelen, komkommers en appels.

In de jaren negentig hebben veel inwoners van de grote steden het negentiende-eeuwse concept van de datsja in ere hersteld als plek van rust en recreatie. Sommige Russen zijn van mening dat de datsja een manier is om ‘terug te keren naar een verloren paradijs’ – een bron van tijdelijke harmonie, ver weg van de drukte van de grote stad.

De zeldzaamheid van stilte en alleen zijn
Bijna elke zomer woonde ik twee maanden in een datsja. Wekenlang zag ik alleen de Baltische zee, kilometers uitgestrekt bos en andere omliggende datsja’s met onzichtbare bewoners. Ik baalde destijds enorm dat er geen internetverbinding was; voor een paar weken verloor ik het contact met mijn vrienden en de wereld. Pasgeleden besefte ik hoe fijn dat eigenlijk was, om even niet digitaal verbonden te zijn.

Pasgeleden besefte ik hoe fijn dat eigenlijk was, om even niet digitaal verbonden te zijn.

Ooit probeerde ik dat gebrek aan verbinding na te bootsen, om die specifieke eenzaamheid van vroeger terug te vinden: ik had al mijn online profielen gedeactiveerd en probeerde een tijdje zonder te leven. Vreemd genoeg kreeg ik het gevoel dat mijn afwezigheid opgemerkt werd, dus ik hield het niet lang vol. Het leek in de verste verte niet op het soort eenzaamheid dat ik kende uit de datsja’s, waar ik naar zocht en nog steeds naar verlang.

Tijdens mijn verblijf in Letland genoot ik vooral van de overheersende stilte, die in een stad moeilijk terug te vinden is. Eindeloos naar de lucht staren was een van mijn favoriete activiteiten. Deze plek kende geen verplichtingen, maar enorm veel vrijheden. Hier kon ik volledig mezelf zijn, zonder de hele tijd naar anderen te kijken en zonder zelfbewust bezig te zijn met mijn ideeën, waar ik soms zelfs schaamte bij voel. Er was nauwelijks invloed van buitenaf, slechts simpele gedachten die voortkwamen uit verveling. Het was een plek waar ik urenlang kon reflecteren op allerlei gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Het maakte niet uit of ik op de hoogte was van wat er zich in de wereld allemaal afspeelde, in tegenstelling tot mijn leven nu, waarin ik constant de druk voel om bezig te zijn met alles wat overal gebeurt.

Het lijkt alsof niemand meer in volledige verborgenheid wil leven, want iedereen hoopt gezien te worden via sociale media.

In de datsja’s was ik meer bezig met mijn directe omgeving en de mensen om mij heen. Vaak gluurde ik voorzichtig in andermans datsja’s, bang om gezien te worden. Door sociale media is het gluren gemakkelijk geworden; op een onvoorzichtige manier kan ik het leven van anderen via een beeldschermpje bekijken. Het lijkt alsof niemand meer in volledige verborgenheid wil leven, want iedereen hoopt gezien te worden via sociale media – dat merk ik ook bij mezelf.

In de zomermaanden in de datsja’s kreeg ik ook meer tijd om naar verschillende verhalen en gebeurtenissen van mijn familieleden te luisteren. Verhalen die al lang onder het stof lagen, werden opnieuw herontdekt. Soms regende het dagenlang. Op zulke momenten zaten al mijn familieleden op de veranda met een boek, of luisterend naar de eeuwigdurende verhalen van mijn grootmoeder. Omdat er geen internetverbinding was, werden we niet zo snel afgeleid.

Leven in verborgenheid
De 19e-eeuwse dichter en schrijver George Eliot schreef in haar (zij schreef onder pseudoniem) boek Middlemarch (1871), dat het goede in de wereld voor een deel afhankelijk is van gebeurtenissen die niet de geschiedenis ingaan, en dat het leven voor ons er niet zo slecht voorstaat als mogelijk was geweest. Dit is grotendeels te danken aan de mensen die een verborgen leven hebben geleid en rusten in onbezochte graven.

Hiermee bedoelde Eliot dat er veel mensen zijn die een simpel en rustig leven leiden, zonder schijnwerpers of innovatieve ideeën. Toch hebben zij iets bijgedragen aan de wereld hoe die nu is. Als ik deze woorden lees dan denk ik aan mijn grootmoeder, die er alles aan deed om haar levenservaringen met haar dierbaren te delen. Dit gebeurde in verborgenheid, want de rest van de wereld kreeg haar verhalen niet te horen.

Na het overlijden van mijn grootmoeder besefte ik dat een verborgen leven veel goeds kan brengen.

Nu ik in de stad woon is het moeilijk om een plek te vinden waar ik mijn gedachten kan laten gaan. Na het overlijden van mijn grootmoeder besefte ik dat een verborgen leven veel goeds kan brengen; we moeten niet al onze persoonlijke momenten via sociale media met de rest van de wereld willen delen. We raken afgeleid wanneer we ieder moment vastleggen door een foto, video of quote of sociale media te plaatsen.

Ik denk hierbij aan het graf van mijn grootmoeder, ergens in Sint-Petersburg, dat in de komende jaren waarschijnlijk door weinig mensen bezocht zal worden. Haar rijke, maar verborgen leven zorgt ervoor dat ik een prettig soort eenzaamheid kan omarmen. Ik wens iedereen een plek toe om tot rust te komen in deze onvoorspelbare wereld, in verborgenheid en ver weg van de digitale wereld.

Mail

Stefanie Gordin (zij/haar) is een filosoof (in wording), een zelfzekere cinefiel die duizend-en-één-films wil kijken, én een vrolijk mens.

Hanneke Rozemuller (1998) is beeldedacteur bij Hard//Hoofd en illustrator. Met dromerige scenes met veel textuur en een beetje absurdisme wil ze een nieuw esthetisch laagje aan verhalen geven.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Eiland zonder eilandjes

Eiland zonder eilandjes

Bram de Ridder is vervangend psychiater op Bonaire. Maar hoe moet hij zich als witte zorgprofessional verhouden tot de mensen van het eiland? Lees meer

Huizen, omhulsels

Huizen, omhulsels

Anne Schepers had nooit gedacht dat ze een huis kon kopen. Tijdens de verbouwing denkt ze na over huizen als politiek middel, hoe het is om als sociale klimmer ruimte in te nemen en waarom dromen over een fantasiehuis een privilege is. Lees meer

:Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent is complex in een wereld gevormd door koloniaal geweld. Yousra Benfquih vraagt zich in haar eerste brief aan Alara Adilow af hoe consent een instrument kan worden van verzet. Lees meer

Iemand die in je gelooft

Iemand die in je gelooft

Jam van der Aa ontdekte pas laat dat ze autisme heeft. Toen ze jong was herkende jeugdzorg bovendien niet de rol van autisme in de onveilige situatie bij haar thuis. Ze was gedreven en nieuwsgierig, maar lange tijd op zichzelf aangewezen. Dit essay is een pleidooi voor betere jeugdzorg en gaat over veerkracht en jezelf leren begrijpen en vertrouwen. Lees meer

Automatische concepten 87

Van mijn spreekkamer tot aan Afghanistan

In haar behandelkamer zit Jihane Chaara als forensisch psycholoog niet alleen tegenover slachtoffers, maar ook tegenover daders van dwingende controle, een vorm van huiselijk geweld. Wat is het verband tussen deze psychologische, onderdrukkende machtstructuur van een individidu als meneer X in haar spreekkamer, en het regime van de Taliban in Afghanistan? Een essay over de verbinding tussen daderschap, ontkenning, grotere structuren van vrouwenonderdrukking en verzet. Lees meer

Einde Schooldag

Einde Schooldag

Leerlingen zijn als tijdelijke passanten van wie je een hoop weet, maar nooit hoe het met ze af zal lopen. 'Ze zijn open eindes', zo schrijft Engels docente Charlotte Knoors in dit persoonlijke essay over de raadselachtige verhouding tussen docent en student. Lees meer

Zo rood als een kreeft

Wanneer twee Spaanse vrienden Ferenz Jacobs uitnodigen voor een protestmars tegen toerisme in Barcelona, voelt hij zich voor het eerst weer een 'outsider'. In dit essay richt hij zich op de gevolgen van massatoerisme op de permanente bewoners. Is er een ander soort toerisme mogelijk, buiten de logica van onderdanigheid, kolonialisme en uitbuiting om? Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer