Asset 14

Constant in verbinding en toch eenzaam

Constant in verbinding en toch eenzaam

Het lijkt alsof vandaag de dag niets meer onopgemerkt mag blijven, alles willen we delen. Dat klinkt sociaal, maar zorgt juist voor onrust, stress en eenzaamheid. Stefanie Gordin verlangt daarom terug naar de zomers die ze doorbracht in Russische zomerhuizen, waar ze gedwongen werd om de stilte en het alleen zijn te omarmen. Lukte ons dat nu ook maar.

Vandaag de dag bepaalt de digitale wereld grotendeels onze kijk op de wereld. We worden overspoeld door beelden, indrukken en informatie. Er gaat geen dag voorbij zonder binnenstromende e-mails, betalingsherinneringen en oneindig veel confronterende nieuwsberichten. We krijgen al snel het gevoel dat we zo aanwezig mogelijk moeten zijn, wat kan zorgen voor angst en stress. Bovendien voelen veel mensen zich regelmatig eenzaam.

Mijn herinneringen aan de tijd die ik doorbracht in Russische zomerhuizen, ook wel ‘datsja’s’, doen me denken aan een tijd waarin ik niet de hele tijd aanwezig was op sociale media en alleen kon zijn met mezelf. Het was een prettig soort eenzaamheid, een soort eenzaamheid dat ik terug wil vinden, voor mezelf en voor anderen.

De datsja: een bron van tijdelijke harmonie
Vaak verlangen we naar een plek waar rust en stilte overheersen. Een plek waar we even op adem kunnen komen en naar onze diepste gevoelens en emoties kunnen luisteren. Daarbij denk ik gelijk aan de datsja’s in Letland, waar ik als kind veel tijd doorbracht. Bijna iedereen in Rusland associeert het woord datsja met zijn of haar gevoelens.

Mijn grootmoeder, die inmiddels overleden is, verloor in haar laatste levensjaren altijd haar spullen, maar nooit haar herinneringen aan de datsja’s waar ze veel tijd spendeerde. Ze had het vaak over de datsja van haar grootmoeder, de datsja van haar schoonouders en het verlies van haar eigen datsja. Uiteindelijk heeft ze nooit meer een eigen datsja gehad, maar verbleef ze telkens in andere datsja’s, meestal in Letland, niet ver van Sint-Petersburg. Daar ontving ze met open armen haar kinderen, kleinkinderen en andere familieleden.

Sommige Russen zijn van mening dat de datsja een manier is om ‘terug te keren naar een verloren paradijs’

De datsja’s waren in eerste instantie buitenverblijven voor de rijkeren. Terwijl de Russen elke dag omringd werden door politieke gebeurtenissen, werkverplichtingen en onvermijdelijke drukte, boden de datsja’s de nodige ruimte om op adem te komen. Na de Russische Revolutie van 1917 werden de meeste datsja’s onteigend en staatseigendom gemaakt. Ze werden verdeeld tussen de werkende klasse en functionarissen van de Communistische Partij.

In het midden van de jaren vijftig, toen het land bijkwam van de verwoesting en honger veroorzaakt door de Tweede Wereldoorlog, begonnen Russen de datsja’s en stukken land eromheen te kopen, om er te wonen en zichzelf te onderhouden. Een datsja met een klein stukje land liet mensen hun kleine inkomens sparen, want hier konden ze hun eigen groente en fruit telen, zoals aardappelen, komkommers en appels.

In de jaren negentig hebben veel inwoners van de grote steden het negentiende-eeuwse concept van de datsja in ere hersteld als plek van rust en recreatie. Sommige Russen zijn van mening dat de datsja een manier is om ‘terug te keren naar een verloren paradijs’ – een bron van tijdelijke harmonie, ver weg van de drukte van de grote stad.

De zeldzaamheid van stilte en alleen zijn
Bijna elke zomer woonde ik twee maanden in een datsja. Wekenlang zag ik alleen de Baltische zee, kilometers uitgestrekt bos en andere omliggende datsja’s met onzichtbare bewoners. Ik baalde destijds enorm dat er geen internetverbinding was; voor een paar weken verloor ik het contact met mijn vrienden en de wereld. Pasgeleden besefte ik hoe fijn dat eigenlijk was, om even niet digitaal verbonden te zijn.

Pasgeleden besefte ik hoe fijn dat eigenlijk was, om even niet digitaal verbonden te zijn.

Ooit probeerde ik dat gebrek aan verbinding na te bootsen, om die specifieke eenzaamheid van vroeger terug te vinden: ik had al mijn online profielen gedeactiveerd en probeerde een tijdje zonder te leven. Vreemd genoeg kreeg ik het gevoel dat mijn afwezigheid opgemerkt werd, dus ik hield het niet lang vol. Het leek in de verste verte niet op het soort eenzaamheid dat ik kende uit de datsja’s, waar ik naar zocht en nog steeds naar verlang.

Tijdens mijn verblijf in Letland genoot ik vooral van de overheersende stilte, die in een stad moeilijk terug te vinden is. Eindeloos naar de lucht staren was een van mijn favoriete activiteiten. Deze plek kende geen verplichtingen, maar enorm veel vrijheden. Hier kon ik volledig mezelf zijn, zonder de hele tijd naar anderen te kijken en zonder zelfbewust bezig te zijn met mijn ideeën, waar ik soms zelfs schaamte bij voel. Er was nauwelijks invloed van buitenaf, slechts simpele gedachten die voortkwamen uit verveling. Het was een plek waar ik urenlang kon reflecteren op allerlei gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Het maakte niet uit of ik op de hoogte was van wat er zich in de wereld allemaal afspeelde, in tegenstelling tot mijn leven nu, waarin ik constant de druk voel om bezig te zijn met alles wat overal gebeurt.

Het lijkt alsof niemand meer in volledige verborgenheid wil leven, want iedereen hoopt gezien te worden via sociale media.

In de datsja’s was ik meer bezig met mijn directe omgeving en de mensen om mij heen. Vaak gluurde ik voorzichtig in andermans datsja’s, bang om gezien te worden. Door sociale media is het gluren gemakkelijk geworden; op een onvoorzichtige manier kan ik het leven van anderen via een beeldschermpje bekijken. Het lijkt alsof niemand meer in volledige verborgenheid wil leven, want iedereen hoopt gezien te worden via sociale media – dat merk ik ook bij mezelf.

In de zomermaanden in de datsja’s kreeg ik ook meer tijd om naar verschillende verhalen en gebeurtenissen van mijn familieleden te luisteren. Verhalen die al lang onder het stof lagen, werden opnieuw herontdekt. Soms regende het dagenlang. Op zulke momenten zaten al mijn familieleden op de veranda met een boek, of luisterend naar de eeuwigdurende verhalen van mijn grootmoeder. Omdat er geen internetverbinding was, werden we niet zo snel afgeleid.

Leven in verborgenheid
De 19e-eeuwse dichter en schrijver George Eliot schreef in haar (zij schreef onder pseudoniem) boek Middlemarch (1871), dat het goede in de wereld voor een deel afhankelijk is van gebeurtenissen die niet de geschiedenis ingaan, en dat het leven voor ons er niet zo slecht voorstaat als mogelijk was geweest. Dit is grotendeels te danken aan de mensen die een verborgen leven hebben geleid en rusten in onbezochte graven.

Hiermee bedoelde Eliot dat er veel mensen zijn die een simpel en rustig leven leiden, zonder schijnwerpers of innovatieve ideeën. Toch hebben zij iets bijgedragen aan de wereld hoe die nu is. Als ik deze woorden lees dan denk ik aan mijn grootmoeder, die er alles aan deed om haar levenservaringen met haar dierbaren te delen. Dit gebeurde in verborgenheid, want de rest van de wereld kreeg haar verhalen niet te horen.

Na het overlijden van mijn grootmoeder besefte ik dat een verborgen leven veel goeds kan brengen.

Nu ik in de stad woon is het moeilijk om een plek te vinden waar ik mijn gedachten kan laten gaan. Na het overlijden van mijn grootmoeder besefte ik dat een verborgen leven veel goeds kan brengen; we moeten niet al onze persoonlijke momenten via sociale media met de rest van de wereld willen delen. We raken afgeleid wanneer we ieder moment vastleggen door een foto, video of quote of sociale media te plaatsen.

Ik denk hierbij aan het graf van mijn grootmoeder, ergens in Sint-Petersburg, dat in de komende jaren waarschijnlijk door weinig mensen bezocht zal worden. Haar rijke, maar verborgen leven zorgt ervoor dat ik een prettig soort eenzaamheid kan omarmen. Ik wens iedereen een plek toe om tot rust te komen in deze onvoorspelbare wereld, in verborgenheid en ver weg van de digitale wereld.

Mail

Stefanie Gordin (zij/haar) is een filosoof (in wording), een zelfzekere cinefiel die duizend-en-één-films wil kijken, én een vrolijk mens.

Hanneke Rozemuller (1998) is een illustrator die zich bezighoudt met de mysteries van het leven: psychologie, religie, liefde, nostalgie, filosofie. Absurdisme, disconnectie en het terugvinden van jezelf zijn grote interesses. Hier en daar gewapend met een randje humor om volledig opstijgen en wegzweven te voorkomen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Eenzaamheid trekt me niet, maar ik heb er behoefte aan

Eenzaamheid trekt me niet, maar ik heb er behoefte aan

Eva van den Boogaard schreef een brief aan Roland Barthes, die in zijn dagboeken over eenzaamheid en vrijheid schreef wat zij zelf niet kon verwoorden. “Je hebt me lang gerustgesteld, maar waar ik de herkenning eerst geruststellend vond, vind ik haar de laatste tijd steeds verontrustender.” Lees meer

:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’ Lees meer

:De aankondiging: De kunst van vertrekken (deel 1)

De kunst van vertrekken: de aankondiging

Voor kunstenaars is het essentieel om zichtbaar te zijn voor publiek. Maar wat gebeurt er als een kunstenaar zich terugtrekt of zelfs helemaal stopt met het maken van kunst? In deel 1 van de serie ‘De kunst van het vertrekken’ kijkt Lara den Hartog Jager naar de kunst waarmee sommige kunstenaars afscheid nemen uit de kunstwereld. Lees meer

Een gestolde eeuwigheid

Futiliteit op een gestolde eeuwigheid

De bergen laten Nick Sens al even niet meer met rust. Waar komt de drang vandaan ze, ondanks de mogelijke gevaren, te willen beklimmen? Lees meer

:Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag 1

Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag

24 juni was het Veteranendag, acht jaar geleden was het de oud-militairen voor het eerst verboden tijdens het veteranendefilé te lopen met de Morgenster, de vlag van de Papoea’s. Waarom gebeurde dat? Lees meer

 1

Alleen het gehele verhaal kan voor heling zorgen

Bijna 80 jaar na dato erkent de Nederlandse staat 17 augustus 1945 pas als officiële Indonesische onafhankelijkheidsdatum. Benjamin Caton vraagt zich af waarom sommige partijen deze ontwikkelingen tegenwerken en waar hun denkfouten zitten. 'Het is niet nodig is om de ene pijn te ontkennen om erkenning te krijgen voor de andere.' Lees meer

:De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt 1

De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt

Wat willen we vertellen, wat hebben we te vertellen en hoe willen we dat vertellen? Amber Netten, Marleen Doré en Zuma Knegjes vinden houvast in collectiviteit. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Factdroppen

Factdroppen

Is het herhalen van feiten een manier om grip te krijgen op een wereld die steeds onzekerder is? Max Beijneveld gaat op zoek naar een alternatief voor ongebreideld factdroppen. Lees meer

Een <em>mountain home</em> in een wereld waar de tijd verdwijnt

Een mountain home in een wereld waar de tijd verdwijnt

Na het luisteren van de podcast Dolly Parton’s America besluit Anna van der Kruis haar eigen fascinatie voor Dolly Parton te onderzoeken. Waarom slikt ze alles wat Dolly haar verkoopt? Hoe kan het dat Dolly zoveel verschillende mensen samenbrengt? Tijdens de zoektocht komt ze erachter dat haar verhouding tot Dolly Parton persoonlijker is dan ze... Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer