Asset 14

Veelzeggende kiepauto

Column: Veelzeggende kiepau

Ik pas op mijn twee neefjes en schil een appel.
‘Appel velletje,’ zegt mijn jongste neefje R. Vol mededogen kijkt hij naar de schillen, pakt er eentje op en legt hem voor zich op tafel. Hij zwijgt een poosje. ‘Appel au,’ mompelt hij dan.

R. leert praten en wat opvalt: hij is een gevoelsmens. Woorden als ‘blij’ en ‘boos’ heeft hij sneller onder de knie dan ‘hond’ of ‘poes’, als zijn drinkbeker op de grond valt zegt hij: ‘Ik schrik.’ Hij heeft inmiddels zijn appel opgegeten en pakt de kiepauto. Zijn broer gilt dat hij daar met zijn tengels van moet afblijven. R. kiest voor de reflectie: ‘Jij bang ik stukmaak.’ Dat is slim: ineens gaat het niet meer over de kiepauto en wie ermee mag spelen, maar over wie er angst voelt. Zonder dat hij het doorheeft, laat R. zien dat hij in feite al op de toppen van zijn taalgebruik is voordat hij goed en wel heeft leren praten.

Lang heb ik geloofd dat met taal alles mogelijk is en stiekem geloof ik het nog steeds

Terwijl ik naar de jongens luister heb ik een verontrustende gedachte: dit gaat verloren. Dit raken ze weer kwijt. We worden allemaal geboren met de latent aanwezige vaardigheid om helder te communiceren, maar binnen no time zijn we verstrikt in dubbele intenties, bijklanken en meta-conversaties. Voor we het weten houden we dingen in, liegen we, verzinnen we beelden en metaforen voor wat we eigenlijk bedoelen.

Ik denk al een tijdje na over de beperking van woorden. Lang heb ik geloofd dat met taal alles mogelijk is en stiekem geloof ik het nog steeds, maar soms overvalt me de angst dat dat geloof vals is. Ik moet denken aan Veldwerk, de nieuwe dichtbundel van Bernke Klein Zandvoort. Eén van de mooiste strofes staat al op de eerste bladzijde: ‘soms ben ik bang dat metaforen de werkelijkheid verdunnen/banger ben ik dat er niets anders bestaat/dan dezelfde dingen uitgedrukt in elkaar’.

We hebben elke dag zoveel woorden nodig om uit te leggen wat we bedoelen, en alsnog komt de betekenis juist in het afwezige mee?

Dat de mogelijkheden van taal eindig zijn, ontdekte ik toen de relatie met mijn ex-geliefde op zijn einde liep. We wisten allebei dat het voorbij was maar we wilden het allebei niet. Dat leidde onherroepelijk tot iets dat even noodzakelijk als vruchteloos was: voortdurende gesprekken. Hij vertelde hoe hij het zag, ik vertelde hoe ik het zag, tussendoor huilden we en hielden we elkaar vast. Op een ochtend bleef het stil. Ik dacht: nu zijn we uitgepraat. Het was een verschrikkelijke ontdekking, en de enige die klopte.

Elke manier van denken en spreken wordt volgens filosoof Jacques Derrida gekenmerkt door wat er niet gezegd wordt. Elk boek, elk gesprek, elke gedachte wordt gevormd door wat eraan ontbreekt, door wat erin had kunnen voorkomen. Die opvatting maakt me mistroostig: we hebben elke dag zoveel woorden nodig om uit te leggen wat we bedoelen, en alsnog komt de betekenis juist in het afwezige mee?

Terwijl mijn neefjes samen met de kiepauto spelen schuif ik de appelschillen in de groenbak. Misschien dat R. daarom zo duidelijk kan zeggen hoe het zit, denk ik. Er zit hem nog geen taal in de weg.

*

Dit was voorlopig mijn laatste column voor Hard//hoofd. Na precies vier jaar is het tijd voor andere, nieuwe dingen. Er zijn echter vier redenen waarom ik hier net ‘voorlopig’ heb geschreven:
1. Hard//hoofd is familie en familie is voor altijd.
2. Ik kan slecht tegen veranderingen.
3. Ik kan nog slechter tegen afscheid nemen.
4. Hard//hoofdlezers zijn de fijnste lezers.

We zien elkaar dus weer terug, daar heb ik alle vertrouwen in. Tot die tijd wil ik graag een aantal mensen bedanken:
1. Ruby Sanders, één van de meest toegewijde redacteuren die ik ken.
2. Alle illustratoren die in de afgelopen jaren zulk mooi beeld gemaakt hebben, in het bijzonder Joëlle de Ruiter, Debora Westra, Daphne Prochowski en Tsjisse Talsma.
3. Simone Peek, met wie ik in de maand dat Trump president zou worden plannen maakte. Wisten wij veel.
4. Mijn broertje en ouders, die mijn columns altijd van een skate-ongeluk of wijsheid wisten te voorzien.
5. Jullie, lezers. Dank voor al die jaren support, daar heb ik me echt heel gelukkig mee gevoeld.

Mail

Iduna Paalman (1991) is al bijna vier jaar columnist voor Hard//hoofd. Haar poëziedebuut ‘De grom uit de hond halen’ verscheen in het najaar van 2019 bij Querido. Ze won er de Poëziedebuutprijs 2020 mee. Ze publiceerde onder meer in De Gids, De Revisor, De Groene Amsterdammer en NRC Handelsblad.

Joëlle de Ruiter (1994) is een illustrator uit Groningen met een stevig zwak voor vorm en vlak.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

Hoeveel Big Fashion heb jij in de kast hangen?

De dood van Giorgio Armani sluit een hoofdstuk in de mode, maar zegt ook veel over de toekomst van onze kleding. In deze column legt Loïs Blank uit hoe Big Fashion steeds meer terrein weet te winnen in onze kledingkasten. Lees meer

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Rouw is een ongenode gast die steeds op mijn feestjes verschijnt

Altijd aanwezig, maar niet gewenst: Marthe van Bronkhorts rouw reist met haar mee. Lees meer

Die betere wereld wordt al gemaakt

Die betere wereld wordt al gemaakt

Kun je, met alles wat er gebeurt in de wereld, nog gelukkig zijn? Marthe van Bronkhorst vindt het antwoord en ontdekt een boel hoopvolle initiatieven Lees meer

Misschien voor mezelf, maar niet voor jou

Misschien voor mezelf, maar niet voor jou

Eva van den Boogaard lijkt op iemand die ze nooit gekend heeft. Via een persoonlijke brief en een angstaanjagende gebeurtenis leert ze hem toch een beetje kennen. Lees meer

Was dit nou een flirt?

Was dit nou een flirt?

Als de Amsterdamse Carrie Bradshaw schrijft Marthe van Bronkhorst over de schemerflirt: een net te lange blik, een ambigu compliment, een hand die 'per ongeluk' de jouwe aanraakt. Lees meer

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

In deze colum geeft Marthe Bronkhorst je een van haar geheime toverzinnen om vervelende talkshowgasten de mond te snoeren. 'Is dat zo?' Lees meer

Comme tu veux

Comme tu veux

In de bruisende souks van Marrakech leert Aisha Mansaray haar vader – de ultieme hosselaar, de praatjesmaker in zes talen, en de filosoof in een (illegale) taxi – beter begrijpen. Lees meer

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

Marthe van Bronkhorst vraagt zich op 4 mei bij de herdenking af of we wel weten wat oorlog is en waar het begint. Lees meer

Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

De rode draad 1

De rode draad? Dat zijn wij, voor elkaar

Jihane Chaara is geen determinist, maar vraagt zich toch af of sommige ontmoetingen in het leven wel echt toeval zijn. Wat als we allemaal volgens een rode draad met elkaar verbonden zijn, zowel in ons huidige netwerk, als ook met degenen die op magische wijze ons leven in komen? Lees meer

Met deze column kan ik de wereldvernietigen

Met deze column kan ik de wereld vernietigen

‘Maar als ik die column nu verder schrijf’ zegt Marthe van Bronkhorst, ‘dan komt deze informatie online, en kan ik die AI op ideeën brengen.' Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer