Zanger David Byrne (ooit van de Talking Heads) nam op zijn laatste soloplaat twee opera-aria's op. Is dit heiligschennis?" /> Zanger David Byrne (ooit van de Talking Heads) nam op zijn laatste soloplaat twee opera-aria's op. Is dit heiligschennis?" />
Asset 14

Opera als popmuziek

Op het laatste reguliere soloalbum ('Grown Backwards', 2004) van David Byrne, bekend geworden als zanger van The Talking Heads in de jaren ‘70 en ‘80, staan twee tracks die destijds nogal wat stof deden opwaaien: naast tien eigen nummers en een cover van de band Nixon, nam Byrne twee opera-aria’s op: samen met Rufus Wainright zingt hij Au Fond du Temple Saint, het beroemde duet uit 'De Parelvissers' van Georges Bizet, en in zijn eentje Un di Felice, Eterea uit Verdi’s 'La Traviata'. Byrne, nooit wars van experiment, was reeds een voortrekker van de incorporatie van wereldmuziekinvloeden in popmuziek en bracht in 1981 samen met Brian Eno het revolutionaire sampling-avant-la-lettre album 'My life in the bush of ghosts' uit, maar deze zet kwam voor velen toch als een verrassing.

Ikzelf heb destijds wel links en rechts wat interviews gelezen, maar, nog niet zo bekend met het werk van Byrne, daar niet echt aandacht aan besteed. Ik hoorde het album pas een paar jaar later; en, toegegeven, de twee operatracks vallen – zeker bij eerste beluistering – danig uit de toon bij de overwegend zonnige, spitsvondige, slimme popmuziek die Byrne nog altijd maakt. Het is een wonderlijke keuze en in eerste instantie was ik allerminst overtuigd van zowel de kwaliteit van de tracks als de noodzaak ze op het album te zetten.

Vooropgesteld: met zijn opvallende, hoge, beetje nerveus beverige stemgeluid zal David Byrne niet snel omschreven worden als een ‘begenadigd’ zanger. Je herkent hem uit duizenden, hij heeft een volkomen eigen manier van zingen, maar qua zuiverheid zit hij altijd net op het randje. Op papier zou je onmiddellijk zeggen: niet een man om opera te zingen. En dat was ook mijn eerste gedachte toen Au Fond du Temple Saint reeds als track drie (de luisteraar heeft er pas één Byrne-compositie en de – briljante – Nixon-cover op zitten) voorbij kwam zeilen: ai! niet doen, David! Kitscherig, bijna vals, onnodig, slecht idee...

Plaatje-Mirte-bij-stukje-Melle1

Maar toen ik enige tijd later op een onbewaakt shuffle-moment Un di Felice, Eterea, de afsluiter van het album, hoorde, kwam ik daarop terug. Klassieke muziek is in onze cultuur verankerd als een toonbeeld van Hoge Kunst. En zoals het Romantisch en modernistisch kunstparadigma voorschrijft, moet je daar vooral met je fikken afblijven. De operaklassiekers die Byrne op de plaat zet, komen echter uit negentiende-eeuwse Italiaanse opera’s die, veel meer dan in onze tijd gebruikelijk is, verankerd waren in een volkscultuur. Mijn initiële afkeur was onmiskenbaar ingegeven door deze cultureel bepaalde vooronderstelling: een popzanger die opera zingt grenst aan heiligschennis. Hoewel ik mijzelf voorhield dat het hier ging om esthetische overwegingen (kitscherig, vals), was dit vastgeroeste vooroordeel goeddeels de onderliggende motivatie.

Maar bij een poging tot wat objectievere beluistering houdt die positie geen stand. Toegegeven: Au Fond du Temple Saint is een beetje schmierderig en balanceert op een gevaarlijk randje. Un di Felice, Eterea daarentegen is een eerlijke, persoonlijke en eigenlijk ronduit prachtige vertolking. Het is geen opera; het is David Byrne die een opera-aria zingt. Byrne is geen geschoold operazanger. Maar er is ook niemand die beweert dat de kracht van de muziek alleen op die manier is over te brengen. Een mooie melodie, integer gebracht en met overtuiging gezongen, verloochend zichzelf niet. Byrne doet met de operatracks wat elke goede popmuzikant met een cover doet: hij eigent het zich toe en vindt het gedeeltelijk opnieuw uit. Dat kan slagen of niet en bij deze twee pogingen is er minstens één met vlag en wimpel geslaagd.

Mensen die menen dat klassieke muziek op een onaantastbaar voetstuk moet blijven, dat de Matthëus Passion niet in het Nederlands mag worden vertaald, dat rappers geen Beethoven mogen gebruiken en popzangers geen opera-aria’s mogen zingen, zijn wat mij betreft reactionaire zeikerds die de boot hebben gemist. Zeker: de muziek zoals hij ooit werd geschreven heeft een (niettemin altijd cultuurhistorisch bepaalde) waarde en niemand hoeft naar David Byrne-aria’s te luisteren als hij dat niet wilt. Maar muziek is ook een evoluerend en levend fenomeen, waarin ‘verkrachting,’ toe-eigening en inspiratie dicht bij elkaar liggen en waarbij altijd de ruimte moet zijn om de grenzen op te zoeken en nieuwe bomen te planten op oude grond.

Mail

Melle Kromhout

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Geen geld maakt ook niet gelukkig

Hard//hoofd zoekt een zakelijk assistent!

Wij zoeken een enthousiaste en veelzijdige zakelijk assistent (x/v/m) die ons zakelijke team wil versterken. In deze functie krijg je de kans om ervaring op te doen met de zakelijke en organisatorische kant van een literair tijdschrift en online platform. Lees meer

Het huis in mijn hoofd

Het huis in mijn hoofd

Wat als technologie je verbeelding probeert te esthetiseren? Mina Etemad bezocht in juni, tijdens de twaalfdaagse oorlog tussen Iran en Israël, de VR-voorstelling From Dust van Michel van der Aa. ‘Het zou troostend moeten zijn, maar hoe kan ik het rijmen met de realiteit hierbuiten?’ Lees meer

Het borrelt 1

Ortolaan

Liefde gaat door de maag, weet de chef in het verhaal van Fleur Klemann. Zorgvuldig bereidt hij al zijn ingrediënten én zijn geliefde: ‘Haar tong die ze langs haar vette lippen haalde, het rozige vlees.’ Lees meer

Naweeën

Naweeën

In Naweeën dicht Vlinder Verouden over vervellen, verpoppen, verschonen, volgroeien en legt zo het proces van veranderen vast. ‘Hier slaat de klok tien en stap ik uit spinseldraden slijmerig warm een / Laatste vinger die glijdt over de plastic bodem van een pot haargel.’ Lees meer

Het borrelt

Het borrelt

‘Vuur raakt water / en alles sist barst klapt fluit schuimt vergaat stijgt verdampt smelt breekt sterft’. Dieuke Kingma dicht over het moment dat het ondergrondse naar boven breekt: zoals bij vulkaanuitbarstingen, of de tweede symfonie van Mahler. Lees meer

Laboratoriumkinderen

Laboratoriumkinderen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In dit drieluik onderzoekt Louise van der Veen in vitro fertilisatie (IVF) als een mogelijke grond van het bestaan. Lees meer

:Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Podcast: Maandagavond – De aanleiding

Een nieuw seizoen van Maandagavonden door Nwe Tijd, dit keer ook te beluisteren bij Hard//hoofd. Met Johannes Lievens die zich – tegen wil en dank – in het feestgedruis stort, Ellis Meeusen over de voorpret, Suzanne Grotenhuis met een pleidooi voor kleine vieringen en Freek Vielen opent de avond met twee anekdotes. Lees meer

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wil de Nederlander opstaan alsjeblieft?

Wanneer de VVD pleit voor het bijhouden van gegevens over ‘culturele normen en waarden’ van mensen met een migratieachtergrond, over welke normen en waarden hebben ze het hier dan eigenlijk? Rocher Koendjbiharie neemt de eisen onder de loep die de politiek alleen stelt aan mensen die zichtbaar wortels elders ter wereld hebben. ‘Men wil geen vermenging van culturen en geen uitwisseling van gedachten. De echte eis is assimilatie en het afbreken van wortels.’ Lees meer

Als de bodem niet dragen kan

Groeipijn

‘Volwassen worden is zorgen voor’ luidt de wijsheid waar de hoofdpersoon in dit verhaal zich aan vasthoudt. In Groeipijn laat Tim Kobussen zien hoe hoe er een steeds letterlijke invulling aan die wijsheid wordt gegeven in een studentenkamer. Lees meer

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen 1

In een miniatuurgrafkistje wordt het duingentiaanblauwtje naar de natuurbegraafplaats gedragen

Van het zetten van kopjes koffie en het branden van salie tot de Pinterest-pagina van DELA: Maartje Franken schrijft over rouwrituelen en onderzoekt de grond waarin rouw wortelt. Lees meer

Voor de meisjes

Voor de meisjes

Terra van Dorst dicht over de passiviteit van het wachten op morgen en het uitstellen van keuzemomenten. ‘morgen gaan we een ijsje halen / zullen de bramen rijp zijn / maak ik een besluit’ Lees meer

Regenwormen 1

Als de bodem niet dragen kan

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Anouk von Seida schrijft over de betonplaten op een boerderij en het onverwachte leven dat zich daarin afspeelt. Lees meer

Grond & Ik

Grond & Ik

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. In 'Grond & Ik' zoekt Lisia Leurdijk naar manieren om een dialoog tussen het individu en de grond te openen. Lees meer

Regenwormen

Regenwormen

Afgelopen zomer namen tien aanstormende schrijftalenten deel aan het Schrijverskamp van Frontaal, waar ze werkten ze aan teksten rondom het thema Grond. Milou Lang graaft in dit tweeluik naar wormen, gangenstelsels en de geborgenheid die de grond kan bieden. ‘hier duw ik geil zijn in de kluiten aarde / durf mijn vingers te verliezen in slib en schimmeldraden’ Lees meer

Luchtspiegeling

Luchtspiegeling

'We bewegen log en lief.' Madelief Lammers onderzoekt in dit gedicht de onstilbare honger tussen twee mensen, een wankele relatie waaraan iets fundamenteels ontbreekt. 'Zie je hoe we ondanks die woede nog zo mooi zijn als een slapend paard dat met haar huid trilt om een daas te verjagen?' Lees meer

Stomwijzer

Stomwijzer

Marthe van Bronkhorst loodst je door het wispelturige politieke landschap aan de hand van haar alternatieve stemwijzer. Lees meer

Auto Draft 8

Programma: Ik wil, wil jij ook? - consent in illustratie

Vier samen met Hard//hoofd de publicatie van onze recent verschenen bundel over seksueel consent! Lees meer

Roze, wit, blauw

Roze, wit, blauw

Rechtse en nationalistische partijen laten in hun nieuwste verkiezingsprogramma’s zien dat hun ruimte voor de lhbtqia+-gemeenschap altijd voorwaardelijk is geweest. Journalist Rocher Koendjbiharie legt uit: 'Homoseksualiteit en vrouwenrechten zijn binnen rechtse kringen vaak pas relevant wanneer ze in relatie tot migratie besproken worden.' Lees meer

:Winnaar publieksprijs Rode Oor: Vespula vulgaris

Winnaar publieksprijs Het Rode Oor: Vespula Vulgaris

In een pot met schuimbanaantjes vecht een wesp om los te komen. Myrthe Prins portretteert een winkelbediende die in een snoepwinkel aan zoetigheid proeft. Met Vespula Vulgaris won zij de publieksprijs van Het Rode Oor 2025. Lees meer

Winnaar Stoute Stift 2024 1

Winnaars De Stoute Stift 2025

Cynthia Van Der Heyden won met haar illustratie de publieksprijs en Sarah Pannekoek won de juryprijs van De Stoute Stift 2025. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €3 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer