Asset 14

Vriendschapsverdriet

Vriendschapsverdriet

Ik ben bang om jou, de hele groep en de goede sfeer te verliezen, en geschokt, boos en verbaasd, want ik wil jou en dit alles niet kwijt. Marthe.’

Het is half één ’s nachts, ik lig in bed en typ dit naar een vriend. Ik sluit af met ‘Marthe’, alsof een vriend die een appje van mij krijgt niet zou weten dat het van Marthe is. Toch voelt mijn bericht op dit moment als een brief, die ik formeel wil ondertekenen – alsof ik daarmee iets bezegel. De goede vriend aan wie ik dit schrijf, heeft een dag daarvoor het contact opgezegd. Om redenen ver buiten het bereik van dit verhaal: een verdrietige combinatie van snijden in bezigheden en overmacht. We hebben het vaak over vriendschappen, maar zwijgen over het einde van vriendschappen. Relaties, die maak je uit, maar vriendschappen verwateren, zo lijkt het. Vriendschappen die eindigen zijn in verhalen geen nare scheidingen, maar lieve herinneringen met een hoog das-war-einmalgehalte. ‘Oeroeg was mijn vriend,’ schrijft Hella Haasse dromerig, of neem Nescio in Titaantjes: ‘Jongens waren we. Maar aardige jongens.’ De ik-figuren spreken geen kwaad van hun ex-vrienden. Vriendschap die abrupt, hard en bot eindigt – een friendship breakup – lijkt taboe. Met vrienden deel je meestal geen huis, seksleven, of kind, dingen die om abrupte regelingen vragen, dus de boel zachtjes laten verwateren kan prima. Als de ander de vriendschapsband toch echt actief wil doorsnijden, wat bén je dan eigenlijk voor vreselijk persoon? Als iemand een liefdesrelatie met je uitmaakt, kun je op luid uitgesproken steun rekenen. Maar wie gedumpt is door een vriend zal wel iets op de kerfstok hebben, en zelf ook wat verkeerds gedaan hebben. Men houdt zich erbuiten. De bitterheid, het missen en de verwarring van de verbroken vriendschap – het vriendschapsverdriet – wordt alleen gedragen. In stilte, in dat moeras in ons waar alle onbegrepen dingen rondkolken.

Woensdag zei hij nog ‘tot vrijdag’, donderdag was het gedaan

De vriend maakte het ‘uit’ per appje, met mijn hele vriendengroep tegelijk. Woensdag zei hij nog ‘tot vrijdag’, donderdag was het gedaan. Deze vriend was de spil van de groep. Mijn vrienden, die allemaal zo verschillend zijn, innerlijk en uiterlijk: de één heeft een afro, de ander scheerde haar hoofd kaal, de één zont naakt, de ander draagt een hoofddoek, de één schaakt naast me bij het haardvuur, de ander danst naast me in de club. Een veelvoud aan beroepen, interesses, leeftijden: hij was wat ons bij elkaar hield. Ik draai me in bed naar mijn rechterzij. Had ik dit kunnen zien aankomen? Linkerzij: ja, er waren signalen, hij was verhuisd, nieuwe relatie. Rechterzij: had ik het kunnen voorkomen? Linkerzij: ja, maar ook rechterzij, nee, zijn keus stond vast, hooguit had hij het een weekje later uitgemaakt. Linkerzij: hoe kan ik wat we hadden zo snel mogelijk vervangen? Ik mis zijn onvoorspelbaarheid, zijn energie. Zelfs al zijn het precies die ingrediënten die maakten dat hij mij zo abrupt kon afstoten. Ja, ik mis zelfs dát aan hem, zijn totale onverbiddelijkheid. Rechterzij: wat nou vervangen? Ik wil hem terug.
In de ochtend word ik wakker uit een nachtmerrie en ben ik het even vergeten. ‘Er was iets naars,’ denk ik. Dan schiet het me te binnen, opnieuw als een trap in mijn lendenen. Vriend J. belt me, hij zegt: ‘Het is net alsof er iemand dood is.’ Dan is er hoop, de vriend krabbelt terug, geeft aan eens in de zoveel tijd wel contact te willen. Hij wil het alleen niet organiseren. Misschien af en toe. Geen vastigheid.
Ik merk een nieuwe emotie bij mezelf: weerzin. Ik zie ineens haarscherp een beeld voor me dat we nieuwe afspraken maken, zonder vastigheid, en die toch altijd net niet goed uitkomen, ander keertje? ‘Net een gescheiden vader,’ zegt vriend L., ‘zo één die altijd moet overwerken op de afspraak, maar dan wel een Game Boy naar je opstuurt.’ Ik knik. Ik merk dat ik liever één keer heel erg teleurgesteld wil zijn dan nog heel veel keren een beetje.

Als we elkaar voor de laatste keer zien, huilt hij. Hij vertelt wat er bij hem speelt en waarom er geen ruimte is voor ons. En tja, wij waren er toch ook niet altijd? Het wordt me duidelijk dat hij geen idee heeft wat hij zes jaar lang voor me heeft betekend. Tijdens het gesprek denk ik aan onze in-jokes. Bij de jassen zeg ik bijna 'tot volgende week.' De rest en ik beloven elkaar plechtig te blijven zien, dit mag niet het einde zijn. Er is een korte opleving van solidariteit, we geloven het allemaal heel erg op dat moment, maar ik voel een vraagteken. L. heeft gelijk: we zijn als broers en zusjes van wie de ouders uit elkaar zijn. We weten precies van elkaar wat we voelen – en we zitten allemaal in stilte op onze eigen kamer. En mijn vriend? Hij knuffelt me, kruipt met zijn hoofd als een katje in mijn nek en spint even, gaat dan zijn eigen weg. Ik heb nooit geweten dat hij zo goed kon knuffelen. Nu weet ik het.

 

Mijn prachtig technicolor stekeldoornboeket

Vrienden!

Jullie zijn het, met jullie trouw ik

met jullie rouw ik, mijn bruiden, mijn gom,

op jullie drink ik, als elftal hink ik

samen op anderhalf been krom

zo schrijden we naast elkaar naar het altaar

zondaars, bastaards, wij zijn priesters en altaar aldaar

wij zijn de guirlandes, de sarabandes,

wij zijn de tributeband en het danspaar

jullie mijn prachtig technicolor stekeldoornboeket

zo zijn jullie ook mijn vangende handen –

En ik draag jullie op mijn hoofd,

zo lang ik het prikken verdragen kan.

Dit is waar ik ja op zei, beloofd.

 

Wij zijn het, de holle speeches, weeë wijnen, scheve ogen,

wij zijn die kwade dronken omen, envelopjes met niet-ingeloste beloftes

als poederbrieven zonder poffertjes wegens hoge bezorgkosten –

ad fundum: wij de slaagsgeraakten, de in- en handgemenen,

de achterover in de taart gevallen tante, sherryvlek op een kanten manchet,

– van harte welkom op de borrel maar niet voor het eten –

betaald parkeren, o, hadden we een afspraak? Glad vergeten.

Wij zijn elkaars te krappe pakken die we zo graag nog pasten:

altijd zitten we scheef.

 

In elk van jullie weerspiegel ik als een kiezel,

laten jullie mij worden wie ik al was en niet meer anders willen.

Met één polsbeweging draaien we de caleidoscoop om

vallen we samen op een andere plaats, een andere pasvorm.

Is dit wat jullie ook beloven?  Zeg alsjeblieft geen nee.

Mail

Marthe van Bronkhorst (zij/haar) is schrijver, theatermaker en psycholoog en studeerde aan de VU Amsterdam en Harvard Medical School. Ze schreef voor onder meer Theater Ins Blau, Sonnevanck, Over het IJ festival, Kluger Hans, Meander, De Revisor en werkt aan een roman over duikers bij uitgeverij De Geus.

Jill Heesbeen is een illustrator die graag werk maakt over de relaties tussen personen op maatschappelijk en op persoonlijk niveau. Zo laat ze je nadenken over de omgang met je medemens. Ook de relatie met jezelf (en de mentale problematiek die daarmee gepaard kan gaan) is een onderwerp dat ze graag verbeeldt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

De rode draad 1

De rode draad? Dat zijn wij, voor elkaar

Jihane Chaara is geen determinist, maar vraagt zich toch af of sommige ontmoetingen in het leven wel echt toeval zijn. Wat als we allemaal volgens een rode draad met elkaar verbonden zijn, zowel in ons huidige netwerk, als ook met degenen die op magische wijze ons leven in komen? Lees meer

Met deze column kan ik de wereldvernietigen

Met deze column kan ik de wereld vernietigen

‘Maar als ik die column nu verder schrijf’ zegt Marthe van Bronkhorst, ‘dan komt deze informatie online, en kan ik die AI op ideeën brengen.' Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

We hebben armoede opgelost: een toneelstukje

Marthe van Bronkhorst schreef een kort toneelstukje waarin Ruben Brekelmans en Dilan Yesilgöz uiteenzetten hoe ze armoede willen gaan oplossen. Lees meer

Dunne intellectuele belangstelling

Dunne intellectuele belangstelling

Michiel Cox is vastbesloten om als docent aan zijn mbo-studenten meer dan alleen praktische kunde over te dragen. Hoewel studenten zijn lessen mild spottend een ‘zitvak’ noemen, merkt Cox dat bij sommigen intellectuele nieuwsgierigheid opbloeit, ondanks de lage verwachtingen van de buitenwereld. Lees meer

How can I make this about me? 1

How can I make this about me?

Marthe van Bronkhorst staat stil bij een jaar genocide en pleit ervoor om het meer over onszelf te laten gaan: 'Die dode Palestijnen hadden jouw kinderen kunnen zijn.' Lees meer

De inspraakavond

De inspraakavond

Om een progressief geluid te laten horen gaat Michiel Cox naar een inspraakavond over windmolens. Maar tijdens de bijeenkomst begint hij te twijfelen. Is dit inspraak? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer