Asset 14

Vriendschapsverdriet

Vriendschapsverdriet

Ik ben bang om jou, de hele groep en de goede sfeer te verliezen, en geschokt, boos en verbaasd, want ik wil jou en dit alles niet kwijt. Marthe.’

Het is half één ’s nachts, ik lig in bed en typ dit naar een vriend. Ik sluit af met ‘Marthe’, alsof een vriend die een appje van mij krijgt niet zou weten dat het van Marthe is. Toch voelt mijn bericht op dit moment als een brief, die ik formeel wil ondertekenen – alsof ik daarmee iets bezegel. De goede vriend aan wie ik dit schrijf, heeft een dag daarvoor het contact opgezegd. Om redenen ver buiten het bereik van dit verhaal: een verdrietige combinatie van snijden in bezigheden en overmacht. We hebben het vaak over vriendschappen, maar zwijgen over het einde van vriendschappen. Relaties, die maak je uit, maar vriendschappen verwateren, zo lijkt het. Vriendschappen die eindigen zijn in verhalen geen nare scheidingen, maar lieve herinneringen met een hoog das-war-einmalgehalte. ‘Oeroeg was mijn vriend,’ schrijft Hella Haasse dromerig, of neem Nescio in Titaantjes: ‘Jongens waren we. Maar aardige jongens.’ De ik-figuren spreken geen kwaad van hun ex-vrienden. Vriendschap die abrupt, hard en bot eindigt – een friendship breakup – lijkt taboe. Met vrienden deel je meestal geen huis, seksleven, of kind, dingen die om abrupte regelingen vragen, dus de boel zachtjes laten verwateren kan prima. Als de ander de vriendschapsband toch echt actief wil doorsnijden, wat bén je dan eigenlijk voor vreselijk persoon? Als iemand een liefdesrelatie met je uitmaakt, kun je op luid uitgesproken steun rekenen. Maar wie gedumpt is door een vriend zal wel iets op de kerfstok hebben, en zelf ook wat verkeerds gedaan hebben. Men houdt zich erbuiten. De bitterheid, het missen en de verwarring van de verbroken vriendschap – het vriendschapsverdriet – wordt alleen gedragen. In stilte, in dat moeras in ons waar alle onbegrepen dingen rondkolken.

Woensdag zei hij nog ‘tot vrijdag’, donderdag was het gedaan

De vriend maakte het ‘uit’ per appje, met mijn hele vriendengroep tegelijk. Woensdag zei hij nog ‘tot vrijdag’, donderdag was het gedaan. Deze vriend was de spil van de groep. Mijn vrienden, die allemaal zo verschillend zijn, innerlijk en uiterlijk: de één heeft een afro, de ander scheerde haar hoofd kaal, de één zont naakt, de ander draagt een hoofddoek, de één schaakt naast me bij het haardvuur, de ander danst naast me in de club. Een veelvoud aan beroepen, interesses, leeftijden: hij was wat ons bij elkaar hield. Ik draai me in bed naar mijn rechterzij. Had ik dit kunnen zien aankomen? Linkerzij: ja, er waren signalen, hij was verhuisd, nieuwe relatie. Rechterzij: had ik het kunnen voorkomen? Linkerzij: ja, maar ook rechterzij, nee, zijn keus stond vast, hooguit had hij het een weekje later uitgemaakt. Linkerzij: hoe kan ik wat we hadden zo snel mogelijk vervangen? Ik mis zijn onvoorspelbaarheid, zijn energie. Zelfs al zijn het precies die ingrediënten die maakten dat hij mij zo abrupt kon afstoten. Ja, ik mis zelfs dát aan hem, zijn totale onverbiddelijkheid. Rechterzij: wat nou vervangen? Ik wil hem terug.
In de ochtend word ik wakker uit een nachtmerrie en ben ik het even vergeten. ‘Er was iets naars,’ denk ik. Dan schiet het me te binnen, opnieuw als een trap in mijn lendenen. Vriend J. belt me, hij zegt: ‘Het is net alsof er iemand dood is.’ Dan is er hoop, de vriend krabbelt terug, geeft aan eens in de zoveel tijd wel contact te willen. Hij wil het alleen niet organiseren. Misschien af en toe. Geen vastigheid.
Ik merk een nieuwe emotie bij mezelf: weerzin. Ik zie ineens haarscherp een beeld voor me dat we nieuwe afspraken maken, zonder vastigheid, en die toch altijd net niet goed uitkomen, ander keertje? ‘Net een gescheiden vader,’ zegt vriend L., ‘zo één die altijd moet overwerken op de afspraak, maar dan wel een Game Boy naar je opstuurt.’ Ik knik. Ik merk dat ik liever één keer heel erg teleurgesteld wil zijn dan nog heel veel keren een beetje.

Als we elkaar voor de laatste keer zien, huilt hij. Hij vertelt wat er bij hem speelt en waarom er geen ruimte is voor ons. En tja, wij waren er toch ook niet altijd? Het wordt me duidelijk dat hij geen idee heeft wat hij zes jaar lang voor me heeft betekend. Tijdens het gesprek denk ik aan onze in-jokes. Bij de jassen zeg ik bijna 'tot volgende week.' De rest en ik beloven elkaar plechtig te blijven zien, dit mag niet het einde zijn. Er is een korte opleving van solidariteit, we geloven het allemaal heel erg op dat moment, maar ik voel een vraagteken. L. heeft gelijk: we zijn als broers en zusjes van wie de ouders uit elkaar zijn. We weten precies van elkaar wat we voelen – en we zitten allemaal in stilte op onze eigen kamer. En mijn vriend? Hij knuffelt me, kruipt met zijn hoofd als een katje in mijn nek en spint even, gaat dan zijn eigen weg. Ik heb nooit geweten dat hij zo goed kon knuffelen. Nu weet ik het.

 

Mijn prachtig technicolor stekeldoornboeket

Vrienden!

Jullie zijn het, met jullie trouw ik

met jullie rouw ik, mijn bruiden, mijn gom,

op jullie drink ik, als elftal hink ik

samen op anderhalf been krom

zo schrijden we naast elkaar naar het altaar

zondaars, bastaards, wij zijn priesters en altaar aldaar

wij zijn de guirlandes, de sarabandes,

wij zijn de tributeband en het danspaar

jullie mijn prachtig technicolor stekeldoornboeket

zo zijn jullie ook mijn vangende handen –

En ik draag jullie op mijn hoofd,

zo lang ik het prikken verdragen kan.

Dit is waar ik ja op zei, beloofd.

 

Wij zijn het, de holle speeches, weeë wijnen, scheve ogen,

wij zijn die kwade dronken omen, envelopjes met niet-ingeloste beloftes

als poederbrieven zonder poffertjes wegens hoge bezorgkosten –

ad fundum: wij de slaagsgeraakten, de in- en handgemenen,

de achterover in de taart gevallen tante, sherryvlek op een kanten manchet,

– van harte welkom op de borrel maar niet voor het eten –

betaald parkeren, o, hadden we een afspraak? Glad vergeten.

Wij zijn elkaars te krappe pakken die we zo graag nog pasten:

altijd zitten we scheef.

 

In elk van jullie weerspiegel ik als een kiezel,

laten jullie mij worden wie ik al was en niet meer anders willen.

Met één polsbeweging draaien we de caleidoscoop om

vallen we samen op een andere plaats, een andere pasvorm.

Is dit wat jullie ook beloven?  Zeg alsjeblieft geen nee.

Mail

Marthe van Bronkhorst (zij/haar) is schrijver, theatermaker en psycholoog en studeerde aan de VU Amsterdam en Harvard Medical School. Ze schreef voor onder meer Theater Ins Blau, Sonnevanck, Over het IJ festival, Kluger Hans, Meander, De Revisor en werkt aan een roman over duikers bij uitgeverij De Geus.

Jill Heesbeen is een illustrator die graag werk maakt over de relaties tussen personen op maatschappelijk en op persoonlijk niveau. Zo laat ze je nadenken over de omgang met je medemens. Ook de relatie met jezelf (en de mentale problematiek die daarmee gepaard kan gaan) is een onderwerp dat ze graag verbeeldt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven

Steun de makers van de toekomst

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe makers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een scherpe en eigenzinnige stem kunnen ontwikkelen als zij niet worden verleid tot clickbait en sensatie: die vrijheid vormt de basis voor originele verbeelding en nieuwe verhalen.

Steun ons

  • Jochum VeenstraHoofdredacteur
  • Mark de BoorderUitgever
  • Nina LaugerAdjunct-hoofdredacteur
het laatste
Mijn roodbewangde gezicht 2

Mijn roodbewangde gezicht

Het bekijken van jeugdfoto's dwingt Eva te reflecteren op één van haar onbewuste mechanismen: blozen. Lees meer

:De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

Sinds vorig jaar voelt Aisha soms de behoefte om zand te eten. Ze gaat op zoek naar waar dit vandaan komt en hoe cultureel bepaald is wat we eetbaar vinden. ‘Is mijn zandbegeerte niet gewoon een hunkering naar verbinding naar iets dat ik ergens ben kwijtgeraakt?’ Lees meer

Mannen die over zichzelf praten

Mannen die over zichzelf praten

Na een aantal dates met een op zich interessante man twijfelt Eva of ze nog wel een keer met hem moet afspreken. Het probleem: hij praat te veel over zichzelf. Lees meer

De dingen die we onszelf vertellen

De dingen die we onszelf vertellen

Aisha Mansaray vraagt zich af waarom mensen elkaars misstappen zo uitvergroten. Zeggen onze ergernissen misschien juist meer over onze eigen gebreken dan die van een ander? Lees meer

Ilustratie van een zwarte vrouw die in een waterplas met haar hand cirkels creëert

Zwarte prinsessen bestaan wél

Onlangs werd Aisha herinnerd aan een gevoel uit haar jeugd toen ze twee tentoonstellingen in de Kunsthal bezocht. Achteraf wilde ze haar vroegere zelf troosten: "Trek je er niets van aan, want zwarte prinsessen bestaan wél." Lees meer

Automatische concepten 55

Mijn vader en ik, mijlenver uiteen

Hoe blijf je strijdvaardig als misstanden generatie na generatie niet worden opgelost? Marthe van Bronkhorst reflecteert op de relatie met haar vader en hoe ze verschillend met onrecht omgaan. Lees meer

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

Een koetjes-en-kalfjesgesprek tussen Eva en een collega in de trein wordt ongemakkelijk wanneer hij ongefundeerde aannames doet over haar privéleven. Lees meer

een persoon die naar hun eigen vervormde gezicht staart in de weerspiegeling van een telefoon

AI-angst

Wanneer Aisha in het bibliotheekcafé ineens met een human robot hybrid wordt geconfronteerd die rechtstreeks uit the Uncanny Valley schijnt te komen, lijkt het toppunt van haar industrialisatieverwarring bereikt. Lees meer

Baas in eigen brein

Baas in eigen brein

Marthe van Bronkhorst loopt in haar werk als psycholoog tegen een dilemma aan - is medicatie wel echt altijd de oplossing voor psychische problemen? Lees meer

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Eva slaapt de laatste tijd slecht. De nachtelijke hersenspinsels die ze compulsief noteert 'rieken een beetje naar waanzin'. Lees meer

Verliefde klimaatvluchtelingen

Verliefde klimaatvluchtelingen

Het is midden november en 17 graden. Twee geliefden kuieren het strand af en aanschouwen de vreemde schoonheid van het industriële landschap. Waar zullen ze gaan wonen als het water komt? Lees meer

Welkom in het circus van de dood

Het circus met één wild dier

Marthe van Bronkhorst verbaast zich tijdens een circusact die verkeerd afloopt over hoe laconiek het publiek reageert: "We hadden met zijn allen bij de galg kunnen staan, een standrechtelijke executie, een heksenverbranding – de popcorn was rondgegaan." Lees meer

Onthouden dat ik het even moet vergeten 1

Onthouden dat ik het even moet vergeten

Heeft iedereen zo'n fabelachtig goed geheugen voor schijnbaar onbenullige details, of ligt het aan Eva? Lees meer

Automatische concepten 86

De lelijke waarheid van het wachten

Wachten is niet Eva's sterkste kant, zeker wanneer er hartstocht in het spel is. Lees meer

22 dingen om te onthouden uit 2022

22 dingen om te onthouden uit 2022

Marthe van Bronkhorst combineert plaktivisten, het WK en boze boeren in haar muzikale terugblik op 2022. Lees meer

Automatische concepten 84

Het probleem van degenen met een baarmoeder

Eva denkt terug aan alle keren dat haar bedpartners ervan uitgingen dat zij wel maatregelen zou treffen ter voorkoming van een zwangerschap. Lees meer

Automatische concepten 83

Je bent onironisch goed

Een muzikaal jaaroverzicht drukt Marthe van Bronkhorst met haar neus op het feit dat ze een onironische wansmaakhebber is. Lees meer

Mensen uit een ander leven

Mensen uit een ander leven

Tijdens een schrijfretraite op het Noord-Franse platteland ontmoet Eva van den Boogaard twee mensen met wie het meteen klikt. Maar zo snel het contact was gelegd, zo snel is het weer verbroken bij het afscheid. Of ziet ze ze nog terug? Lees meer

Column Marthe

De liefde tegen het systeem

Kan de liefde alle verschillen tussen mensen overwinnen? Marthe van Bronkhorst betwijfelt het na een vurig debat tijdens een date. Lees meer

Monddood

Schrijven is eigenlijk monddood maken

Je kan altijd over de rug van de ander schrijven, toch? Marthe van Bronkhorst raakt hierover in discussie op een literaire avond die steeds absurdistischer wordt. Lees meer

Steun de makers van de toekomst. Sluit je aan bij Hard//hoofd!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe kunstenaars en schrijvers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Wij zijn al meer dan twaalf jaar bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Onze kunstverzamelaars maken dit mogelijk. Sluit je nu aan en ontvang jaarlijks gesigneerde kunstwerken van veelbelovende kunstenaars én je eigen Hard//hoofd-tasje. Veel verzamelplezier!

Steun en verzamel