Asset 14

De liefde tegen het systeem

Column Marthe

‘Econoom? Ik zie mezelf liever als adviseur,’ zegt de econoom, pardon, adviseur, ‘in het klimaatbeleid van bedrijven en banken.’ Hij komt niet over als een econoom/adviseur. Hij vecht vijf keer per week in een ring, met zijn kaaklijn en brede schouders heeft hij iets weg van een superheld. We zitten in de Utrechtsestraat voor wat een date had moeten zijn, maar geëscaleerd is naar een Kamerdebat.
‘Maar wie betaalt jou dan?’ vraag ik. Vrij ongepast voor een date, voor een debat dan weer heel normaal.
‘De bank,’ bekent de e./a. (econoom/adviseur).
Ik zit hier gewoon een biertje te drinken met iemand die Vertegenwoordiger Is Van Het Systeem. Een bad guy.
De e./a.: ‘Ik laat banken die jarenlang in milieuvervuilende projecten investeren, nadenken over hoe ze het anders kunnen doen. Ik spreek iedereen, van de directeurs tot de schoonmaker, ik ben maandenlang intern. Zo bekijk ik het echt vanbinnen.’
Oké, dat klinkt eigenlijk best sympathiek. Ik zit hier gewoon een biertje te drinken met iemand die Undercover Is Gegaan Bij Het Systeem. Een anti-hero. Maar hij denkt zeker dat ik geen series kijk en dit soort plottwists niet ken? Eerst peilen aan welke kant hij echt staat. Ik bestel nog een biertje voor hem.

Ik zit hier gewoon een biertje te drinken met iemand die Vertegenwoordiger Is Van Het Systeem. Een bad guy

‘Zoals in die film met die FBI-agent?’ zeg ik. ‘Hij gaat undercover bij de maffia, maar dat blijken sympathiekere gasten met veel meer visie dan bij de FBI. Oké, het zijn wel moordenaars. Maar die agent krijgt respect voor ze, hij kan ze niet meer verraden. Je gaat je uiteindelijk toch aan mensen hechten, niet dan?’
‘Niet helemaal,’ zegt de e./a., die rustig een slokje neemt, ‘ik spreek ze nooit buiten werk om. Ik ben geen vrienden met de mensen die ik adviseer, maar ook geen vijanden. Ik zet ze aan het denken. Zo krijg ik veel meer gedaan in het klimaatbeleid dan politici, demonstranten, of mensen die alleen af en toe een boos stukje schrijven vanaf de zijlijn.’
Shots fired. Zijn sneer komt hard aan. Nu moet ik me niet gaan bewijzen. Wat ik ook doe, ik moet niet zeggen dat ik geloof in harde actie en mezelf dit weekend misschien aan een privéjet ga vastketenen.
‘Ik geloof in harde actie en ga mezelf dit weekend misschien aan een privéjet vastketenen,’ flap ik eruit.
Hij denkt dat ik een grapje maakt en schatert: ‘CEO’s en directeuren lachen daarom. Maar ik kan álles tegen die directeuren zeggen, zonder dat ik na een half woord in de cel word gegooid. Als een hofnar, een soort...’
‘Tyrion Lannister,’ zeg ik. ‘Adviseur van de koning.’
‘Luis in de pels,’ zegt de ander. ‘Wat doe jij eigenlijk?’

Dit is het maximaal haalbare: luis in de pels zijn, nooit eens een echte opponent van de zittende macht. Denk je nou echt dat ze ons serieus nemen?

Ja, wat doe ík eigenlijk voor een betere wereld? Mijn politieke carrière duurde één jaar: in de studentenraad van de universiteit. Een typisch politiek systeem: ondoordringbaar, bureaucratisch, vol inspraakloze regelingen. Mijn jongere ik maakte vol goede moed flyers in Paint, verzon een slogan (Vote Smart!), een logo (broddelwerk met het Smarties-logo) en printte lijstjes speerpunten. De speerpunten: Werkende computers in het transitorium-gebouw! Een vacaturebank voor stages en werkervaring! Studenteninstemmings- en vetorecht! Veto op de fusie met de andere faculteit! En, mijn huzarenstukje van democratie, als die fusie er dan toch kwam: meer studenten, dus ook meer studentenzetels in het bestuur!
Spoiler-alert over dit politieke jaar: de vacaturebank mocht ik niet oprichten, dat wilde de faculteit zelf regelen (hij kwam er nooit). Dan de fusie: via een bureaucratisch goocheltrucje werd onze veto-stem (‘NEE, mits’) door het universiteitsbestuur teruggetoverd tot een instemmingsrecht (‘JA, tenzij’): de fusie ging dus hoe dan ook door. En die extra studentenzetels? Die kwamen er. Ze werden in het bestuursjaar na mij ook direct weer afgeschaft.

‘… en daarom,’ ratel ik na dit hele verhaal, ‘vind ik het zo jammer dat dit het maximaal haalbare is: luis in de pels zijn, nooit eens een echte opponent van de zittende macht. Denk je nou echt dat ze ons serieus nemen? Denk je niet dat zo’n machthebber naar je advies luistert, knikt en toch besluit King’s Landing plat te branden met haar massavernietigingsdraken?’
‘Ik bedoelde: wat doe jij als beroep?’ zegt de e./a.
‘O. Ik eh, psycholoog, en ik schrijf af en toe boze stukjes vanaf de zijlijn,’ zeg ik.
‘Ben je daarom zo kwaad de hele tijd?’ zegt de e./a.
‘Het spijt me,’ zeg ik en ik voel me zo machteloos dat de tranen in mijn ogen springen.
‘Zullen we naar buiten gaan?’ zegt de e./a.
Ik ben te ver gegaan. “Let’s take it outside” betekent in tv-series dat er gevochten gaat worden. We staan op van de barkrukken, staan even, in een moment van verwarring, tegenover elkaar. Niemand zet een stap.
‘Ik wil je beter kunnen verstaan,’ zegt hij. ‘Je doet me denken aan mezelf: normaal gesproken heb ik juist dit soort kanttekeningen. Een rustiger café misschien?’
We verplaatsen naar het rustigere café, waar de kloof die tussen ons in valt net zo diep wordt als de stiltes. Buiten houdt de econoom/adviseur zijn paraplu boven mij tegen de regen en loopt mee naar mijn fiets, daar zoenen we.
We weten allebei dat we elkaar niet gaan bellen.
Een paar jaar geleden had dit misschien gewerkt. Nu zijn we al te ver uiteengedreven. Er is iets tussen ons waar we op fundamenteel andere wijze tegen vechten.
Ik fiets alleen door de regen.

 

Kind van de rekening

 

Lief kind, mama hoorde bij de goeden. Vergeet dat niet.

Wat ze ook later van me zeggen, weet dat ik alles gedaan heb voor de ████████████████ en dat ik ██████████████████

onvoorwaardelijk ██████

Toen je klein was █████████████████████████████

████████████████ dat was in die tijd ███████.

Gelukkig lees je dit pas als je groot bent, begrijp je me nu?

 

Echte moed vereist ████████████████████████████

soms zwijgen.

En dit systeem: ██████████████████████████████

is soms simpelweg het beste.

Met de hand op mijn hart: ik heb █iets verkeerd gedaan.

Toch is er een reden dat we niet altijd in elkaars leven zullen zijn:

████████████.

 

Ja, ik ben slordig geweest, onwillekeurig, ik heb

███████████████████ daarna werd jij ████████ en

ze wilden van me weten of ik niet ██████████ doorzochten

██████████ en ██████ en ████ en ████████████-

████ en zelfs ████████ totdat ██████ en ██████ en █-

███████ tot er niets, werkelijk niets meer ██████████.

Totdat alles ████████ voor mijn ogen.

 

Het systeem wint altijd. Maar dit is een onuitwisbaar feit:

Ik hou van jou.

 

Je moeder,

████████████████

Kom je me nog eens opzoeken?

████████ ██████ ██ ,

██████ ████ ██

██████dam

 

Beeld: Ron Lach via Pexels

Mail

Marthe van Bronkhorst (zij/haar) is schrijver, theatermaker en psycholoog en studeerde aan de VU Amsterdam en Harvard Medical School. Ze schreef voor onder meer Theater Ins Blau, Sonnevanck, Over het IJ festival, Kluger Hans, Meander, De Revisor en werkt aan een roman over duikers bij uitgeverij De Geus.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

De rode draad 1

De rode draad? Dat zijn wij, voor elkaar

Jihane Chaara is geen determinist, maar vraagt zich toch af of sommige ontmoetingen in het leven wel echt toeval zijn. Wat als we allemaal volgens een rode draad met elkaar verbonden zijn, zowel in ons huidige netwerk, als ook met degenen die op magische wijze ons leven in komen? Lees meer

Met deze column kan ik de wereldvernietigen

Met deze column kan ik de wereld vernietigen

‘Maar als ik die column nu verder schrijf’ zegt Marthe van Bronkhorst, ‘dan komt deze informatie online, en kan ik die AI op ideeën brengen.' Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

We hebben armoede opgelost: een toneelstukje

Marthe van Bronkhorst schreef een kort toneelstukje waarin Ruben Brekelmans en Dilan Yesilgöz uiteenzetten hoe ze armoede willen gaan oplossen. Lees meer

Dunne intellectuele belangstelling

Dunne intellectuele belangstelling

Michiel Cox is vastbesloten om als docent aan zijn mbo-studenten meer dan alleen praktische kunde over te dragen. Hoewel studenten zijn lessen mild spottend een ‘zitvak’ noemen, merkt Cox dat bij sommigen intellectuele nieuwsgierigheid opbloeit, ondanks de lage verwachtingen van de buitenwereld. Lees meer

How can I make this about me? 1

How can I make this about me?

Marthe van Bronkhorst staat stil bij een jaar genocide en pleit ervoor om het meer over onszelf te laten gaan: 'Die dode Palestijnen hadden jouw kinderen kunnen zijn.' Lees meer

De inspraakavond

De inspraakavond

Om een progressief geluid te laten horen gaat Michiel Cox naar een inspraakavond over windmolens. Maar tijdens de bijeenkomst begint hij te twijfelen. Is dit inspraak? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer