Asset 14

De liefde tegen het systeem

Column Marthe

‘Econoom? Ik zie mezelf liever als adviseur,’ zegt de econoom, pardon, adviseur, ‘in het klimaatbeleid van bedrijven en banken.’ Hij komt niet over als een econoom/adviseur. Hij vecht vijf keer per week in een ring, met zijn kaaklijn en brede schouders heeft hij iets weg van een superheld. We zitten in de Utrechtsestraat voor wat een date had moeten zijn, maar geëscaleerd is naar een Kamerdebat.
‘Maar wie betaalt jou dan?’ vraag ik. Vrij ongepast voor een date, voor een debat dan weer heel normaal.
‘De bank,’ bekent de e./a. (econoom/adviseur).
Ik zit hier gewoon een biertje te drinken met iemand die Vertegenwoordiger Is Van Het Systeem. Een bad guy.
De e./a.: ‘Ik laat banken die jarenlang in milieuvervuilende projecten investeren, nadenken over hoe ze het anders kunnen doen. Ik spreek iedereen, van de directeurs tot de schoonmaker, ik ben maandenlang intern. Zo bekijk ik het echt vanbinnen.’
Oké, dat klinkt eigenlijk best sympathiek. Ik zit hier gewoon een biertje te drinken met iemand die Undercover Is Gegaan Bij Het Systeem. Een anti-hero. Maar hij denkt zeker dat ik geen series kijk en dit soort plottwists niet ken? Eerst peilen aan welke kant hij echt staat. Ik bestel nog een biertje voor hem.

Ik zit hier gewoon een biertje te drinken met iemand die Vertegenwoordiger Is Van Het Systeem. Een bad guy

‘Zoals in die film met die FBI-agent?’ zeg ik. ‘Hij gaat undercover bij de maffia, maar dat blijken sympathiekere gasten met veel meer visie dan bij de FBI. Oké, het zijn wel moordenaars. Maar die agent krijgt respect voor ze, hij kan ze niet meer verraden. Je gaat je uiteindelijk toch aan mensen hechten, niet dan?’
‘Niet helemaal,’ zegt de e./a., die rustig een slokje neemt, ‘ik spreek ze nooit buiten werk om. Ik ben geen vrienden met de mensen die ik adviseer, maar ook geen vijanden. Ik zet ze aan het denken. Zo krijg ik veel meer gedaan in het klimaatbeleid dan politici, demonstranten, of mensen die alleen af en toe een boos stukje schrijven vanaf de zijlijn.’
Shots fired. Zijn sneer komt hard aan. Nu moet ik me niet gaan bewijzen. Wat ik ook doe, ik moet niet zeggen dat ik geloof in harde actie en mezelf dit weekend misschien aan een privéjet ga vastketenen.
‘Ik geloof in harde actie en ga mezelf dit weekend misschien aan een privéjet vastketenen,’ flap ik eruit.
Hij denkt dat ik een grapje maakt en schatert: ‘CEO’s en directeuren lachen daarom. Maar ik kan álles tegen die directeuren zeggen, zonder dat ik na een half woord in de cel word gegooid. Als een hofnar, een soort...’
‘Tyrion Lannister,’ zeg ik. ‘Adviseur van de koning.’
‘Luis in de pels,’ zegt de ander. ‘Wat doe jij eigenlijk?’

Dit is het maximaal haalbare: luis in de pels zijn, nooit eens een echte opponent van de zittende macht. Denk je nou echt dat ze ons serieus nemen?

Ja, wat doe ík eigenlijk voor een betere wereld? Mijn politieke carrière duurde één jaar: in de studentenraad van de universiteit. Een typisch politiek systeem: ondoordringbaar, bureaucratisch, vol inspraakloze regelingen. Mijn jongere ik maakte vol goede moed flyers in Paint, verzon een slogan (Vote Smart!), een logo (broddelwerk met het Smarties-logo) en printte lijstjes speerpunten. De speerpunten: Werkende computers in het transitorium-gebouw! Een vacaturebank voor stages en werkervaring! Studenteninstemmings- en vetorecht! Veto op de fusie met de andere faculteit! En, mijn huzarenstukje van democratie, als die fusie er dan toch kwam: meer studenten, dus ook meer studentenzetels in het bestuur!
Spoiler-alert over dit politieke jaar: de vacaturebank mocht ik niet oprichten, dat wilde de faculteit zelf regelen (hij kwam er nooit). Dan de fusie: via een bureaucratisch goocheltrucje werd onze veto-stem (‘NEE, mits’) door het universiteitsbestuur teruggetoverd tot een instemmingsrecht (‘JA, tenzij’): de fusie ging dus hoe dan ook door. En die extra studentenzetels? Die kwamen er. Ze werden in het bestuursjaar na mij ook direct weer afgeschaft.

‘… en daarom,’ ratel ik na dit hele verhaal, ‘vind ik het zo jammer dat dit het maximaal haalbare is: luis in de pels zijn, nooit eens een echte opponent van de zittende macht. Denk je nou echt dat ze ons serieus nemen? Denk je niet dat zo’n machthebber naar je advies luistert, knikt en toch besluit King’s Landing plat te branden met haar massavernietigingsdraken?’
‘Ik bedoelde: wat doe jij als beroep?’ zegt de e./a.
‘O. Ik eh, psycholoog, en ik schrijf af en toe boze stukjes vanaf de zijlijn,’ zeg ik.
‘Ben je daarom zo kwaad de hele tijd?’ zegt de e./a.
‘Het spijt me,’ zeg ik en ik voel me zo machteloos dat de tranen in mijn ogen springen.
‘Zullen we naar buiten gaan?’ zegt de e./a.
Ik ben te ver gegaan. “Let’s take it outside” betekent in tv-series dat er gevochten gaat worden. We staan op van de barkrukken, staan even, in een moment van verwarring, tegenover elkaar. Niemand zet een stap.
‘Ik wil je beter kunnen verstaan,’ zegt hij. ‘Je doet me denken aan mezelf: normaal gesproken heb ik juist dit soort kanttekeningen. Een rustiger café misschien?’
We verplaatsen naar het rustigere café, waar de kloof die tussen ons in valt net zo diep wordt als de stiltes. Buiten houdt de econoom/adviseur zijn paraplu boven mij tegen de regen en loopt mee naar mijn fiets, daar zoenen we.
We weten allebei dat we elkaar niet gaan bellen.
Een paar jaar geleden had dit misschien gewerkt. Nu zijn we al te ver uiteengedreven. Er is iets tussen ons waar we op fundamenteel andere wijze tegen vechten.
Ik fiets alleen door de regen.

 

Kind van de rekening

 

Lief kind, mama hoorde bij de goeden. Vergeet dat niet.

Wat ze ook later van me zeggen, weet dat ik alles gedaan heb voor de ████████████████ en dat ik ██████████████████

onvoorwaardelijk ██████

Toen je klein was █████████████████████████████

████████████████ dat was in die tijd ███████.

Gelukkig lees je dit pas als je groot bent, begrijp je me nu?

 

Echte moed vereist ████████████████████████████

soms zwijgen.

En dit systeem: ██████████████████████████████

is soms simpelweg het beste.

Met de hand op mijn hart: ik heb █iets verkeerd gedaan.

Toch is er een reden dat we niet altijd in elkaars leven zullen zijn:

████████████.

 

Ja, ik ben slordig geweest, onwillekeurig, ik heb

███████████████████ daarna werd jij ████████ en

ze wilden van me weten of ik niet ██████████ doorzochten

██████████ en ██████ en ████ en ████████████-

████ en zelfs ████████ totdat ██████ en ██████ en █-

███████ tot er niets, werkelijk niets meer ██████████.

Totdat alles ████████ voor mijn ogen.

 

Het systeem wint altijd. Maar dit is een onuitwisbaar feit:

Ik hou van jou.

 

Je moeder,

████████████████

Kom je me nog eens opzoeken?

████████ ██████ ██ ,

██████ ████ ██

██████dam

 

Beeld: Ron Lach via Pexels

Mail

Marthe van Bronkhorst (zij/haar) is schrijver, theatermaker en psycholoog en studeerde aan de VU Amsterdam en Harvard Medical School. Ze schreef voor onder meer Theater Ins Blau, Sonnevanck, Over het IJ festival, Kluger Hans, Meander, De Revisor en werkt aan een roman over duikers bij uitgeverij De Geus.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven

Steun de makers van de toekomst

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe makers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een scherpe en eigenzinnige stem kunnen ontwikkelen als zij niet worden verleid tot clickbait en sensatie: die vrijheid vormt de basis voor originele verbeelding en nieuwe verhalen.

Steun ons

  • Jochum VeenstraHoofdredacteur
  • Mark de BoorderUitgever
het laatste
Automatische concepten 55

Mijn vader en ik, mijlenver uiteen

Hoe blijf je strijdvaardig als misstanden generatie na generatie niet worden opgelost? Marthe van Bronkhorst reflecteert op de relatie met haar vader en hoe ze verschillend met onrecht omgaan. Lees meer

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

Een koetjes-en-kalfjesgesprek tussen Eva en een collega in de trein wordt ongemakkelijk wanneer hij ongefundeerde aannames doet over haar privéleven. Lees meer

een persoon die naar hun eigen vervormde gezicht staart in de weerspiegeling van een telefoon

AI-angst

Wanneer Aisha in het bibliotheekcafé ineens met een human robot hybrid wordt geconfronteerd die rechtstreeks uit the Uncanny Valley schijnt te komen, lijkt het toppunt van haar industrialisatieverwarring bereikt. Lees meer

Baas in eigen brein

Baas in eigen brein

Marthe van Bronkhorst loopt in haar werk als psycholoog tegen een dilemma aan - is medicatie wel echt altijd de oplossing voor psychische problemen? Lees meer

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Eva slaapt de laatste tijd slecht. De nachtelijke hersenspinsels die ze compulsief noteert 'rieken een beetje naar waanzin'. Lees meer

Verliefde klimaatvluchtelingen

Verliefde klimaatvluchtelingen

Het is midden november en 17 graden. Twee geliefden kuieren het strand af en aanschouwen de vreemde schoonheid van het industriële landschap. Waar zullen ze gaan wonen als het water komt? Lees meer

Welkom in het circus van de dood

Het circus met één wild dier

Marthe van Bronkhorst verbaast zich tijdens een circusact die verkeerd afloopt over hoe laconiek het publiek reageert: "We hadden met zijn allen bij de galg kunnen staan, een standrechtelijke executie, een heksenverbranding – de popcorn was rondgegaan." Lees meer

Onthouden dat ik het even moet vergeten 1

Onthouden dat ik het even moet vergeten

Heeft iedereen zo'n fabelachtig goed geheugen voor schijnbaar onbenullige details, of ligt het aan Eva? Lees meer

Vriendschapsverdriet

Vriendschapsverdriet

Marthe van Bronkhorst worstelt met de abrupte beëindiging van een vriendschap. Lees meer

Automatische concepten 86

De lelijke waarheid van het wachten

Wachten is niet Eva's sterkste kant, zeker wanneer er hartstocht in het spel is. Lees meer

22 dingen om te onthouden uit 2022

22 dingen om te onthouden uit 2022

Marthe van Bronkhorst combineert plaktivisten, het WK en boze boeren in haar muzikale terugblik op 2022. Lees meer

Automatische concepten 84

Het probleem van degenen met een baarmoeder

Eva denkt terug aan alle keren dat haar bedpartners ervan uitgingen dat zij wel maatregelen zou treffen ter voorkoming van een zwangerschap. Lees meer

Automatische concepten 83

Je bent onironisch goed

Een muzikaal jaaroverzicht drukt Marthe van Bronkhorst met haar neus op het feit dat ze een onironische wansmaakhebber is. Lees meer

Mensen uit een ander leven

Mensen uit een ander leven

Tijdens een schrijfretraite op het Noord-Franse platteland ontmoet Eva van den Boogaard twee mensen met wie het meteen klikt. Maar zo snel het contact was gelegd, zo snel is het weer verbroken bij het afscheid. Of ziet ze ze nog terug? Lees meer

Monddood

Schrijven is eigenlijk monddood maken

Je kan altijd over de rug van de ander schrijven, toch? Marthe van Bronkhorst raakt hierover in discussie op een literaire avond die steeds absurdistischer wordt. Lees meer

Een docent met een lichaam

Een docent met een lichaam

Ook wanneer Eva voor de klas staat is ze in de eerste plaats een mens met een lichaam dat behoeftes kent. Maar dat blijkt minder vanzelfsprekend dan het lijkt in het onderwijs. Lees meer

Stadsmens (v, jong, cynisch) zoekt boer

Stadsmens (v, jong, cynisch) zoekt boer

Marthe van Bronkhorst wordt in een sprookjesachtig eilanddorp geconfronteerd met haar cynisme. Lees meer

Een mens zoals alle anderen

Een mens zoals alle anderen

Eva probeert zich in de metro te gedragen op een manier die voor normaal moet doorgaan, maar dat valt nog niet mee. Lees meer

Dé vluchteling bestaat niet

Dé vluchteling bestaat niet

Marthe van Bronkhorst hoort bij de huisartsenpraktijk verhalen van vluchtelingen. Ze raakt gefrustreerd, omdat de politiek niet ziet 'dat een individu meer is dan twee vierkante meter ruimte en een lichaam dat gevoed moet worden'. Lees meer

Column: Objectief gelukkiger met onszelf

Objectief gelukkiger met onszelf

Ook op vakantie blijkt de tijd niet stil te staan, merken Eva en haar vrienden in Zuid-Frankrijk. Gelukkig gaan ze er qua uiterlijk alleen maar op vooruit, vindt één van hen. Lees meer

Steun de makers van de toekomst. Sluit je aan bij Hard//hoofd!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe kunstenaars en schrijvers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Wij zijn al meer dan twaalf jaar bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Onze kunstverzamelaars maken dit mogelijk. Sluit je nu aan en ontvang jaarlijks gesigneerde kunstwerken van veelbelovende kunstenaars én je eigen Hard//hoofd-tasje. Veel verzamelplezier!

Steun en verzamel