Asset 14

Sietske Bergsma kan niet lezen

Weerwoord: Sietske Bergsma kan niet lezen 1

Julius Koetsier bindt in Weerwoord de strijd aan met de dogma’s en de dooddoeners die hij tegenkomt in de gevestigde opiniesecties. Hij fluit praatjesmakers die uit de bocht vliegen terug en voorziet hun meningen van een ongevraagd weerwoord. Deze week: Sietske Bergsma maakte zich druk over een UvA-scriptie over de invloed van Disney-strips en Pixar-films. Haar boosheid weerhield haar waarschijnlijk van een aandachtige lezing.

Het debat over het ‘linkse’ academische onderwijs laait weer eens op. Sietske Bergsma is online al jaren een veelgehoorde stem in deze discussie. Onlangs plaatste ze een stuk op haar blog dat in 2017 op The Post Online verscheen, waarin ze een volgens haar typerende scriptie bespreekt en haar gebrek aan kennis van de academische werkwijze tentoonstelt.

Eerst zegt ze ‘voor de lol’ wat UvA-scripties doorgenomen te hebben.

    “[W]at ik in een paar middagen heb gezien is niet kritisch op feiten en theorieën, maar verwerpt alles wat dat juist wel doet [sic]. Het is anti-wetenschap, zand tussen je vingers, een huis vol spiegels en rook, zonder in- of uitgang, waar het bestaan van menselijke wapenfeiten: logica, vooruitgang, taal en zingeving niets betekenen of verdacht zijn [sic]. Ze gebruiken wel woorden als ‘theoretisch kader’ en ‘paradigma’, maar slechts in een bijna religeuze [sic], marxistische context.”

Het woord ‘marxisme’ gebruikt Bergsma vaker, maar slechts in de bijna religieuze nieuwrechtse context, waarin ‘marxistisch’ niets anders betekent dan ‘verkeerd’. De stevige beschuldiging ‘anti-wetenschap’ vraagt om stevige bewijzen. Benieuwd of Bergsma die gaat leveren?

    “Ik neem het UvA docenten [sic] enorm kwalijk dat ze jonge mensen zo de wijde wereld in sturen, zonder ze te leren hoe een consistente zin te schrijven en een standpunt te verdedigen.”

Ook wie nog niet bekend was met Bergsma ziet na bovenstaande citaten de geestige ironie van het feit dat zij klaagt over studenten die niet goed kunnen schrijven. Ernstiger is haar betuttelende houding tegenover die studenten. Het is het gebruikelijke conservatieve idee dat studenten kinderen zijn die de grote boze wereld niet aankunnen.

    “Uit één scriptie probeerde ik de ideologische mantra’s te halen die je overal terugziet.”

Om de een of andere reden zegt Bergsma niet welke scriptie, maar ik heb het opgezocht. Het gaat om Walt Disney Productions in de 21e eeuw: de magie doorbroken, door Carolijn van Noort. Bij de eerste zin die Bergsma citeert gaat ze al de mist in:

Bergsma maakt meteen duidelijk dat ze geen idee heeft hoe ze een scriptie moet lezen.

    Deze scriptie zal allereerst imperialistische ideologieën vanuit het Marxistische kader beschrijven.
    Dus onderzoek doen naar ideologie vanuit een -andere- [sic] Marxistische [sic] ideologie is wetenschap? Dat is ideologie maken, het tegenovergestelde van wetenschap.”

Een ideologie is niet hetzelfde als een theoretisch kader. Bij culturele analyse ontkom je er niet aan theorieën te gebruiken waarover discussie bestaat. Dat is niet ‘ideologie maken’, wat overigens ook niet ‘het tegenovergestelde van wetenschap’ zou zijn. Als Bergsma wil beweren dat wetenschap per definitie niet in aanraking komt met ideologie, ben ik benieuwd wat ze te zeggen heeft over Plato, Kant en Descartes.

Ze citeert verder:

    Cultural studies zorgt als methode voor een vollediger beeld van de ideale Amerikaanse samenleving. Het boek Hoe lees ik Donald Duck? begint met een kritiek over de imperialistische ideologie aanwezig in de Donald Duck strips. (…) Hoewel de Donald Duck strips niet rechtstreeks een bedreiging vormen voor het Chileense volk, is de leefwereld in deze kinderboeken wel nadelig voor de ontwikkeling van het socialisme.
    Dus het kwam door Donald Duck dat het prachtige socialisme in Chili hinder ondervond in de jaren ’70?”

Voordat ik kan ingaan op de inhoud van Bergsma’s kritiek, twee dingen:

Ten eerste: de drie puntjes tussen aanhalingstekens in het citaat suggereren dat Bergsma iets heeft weggelaten. Dat is niet het geval. Ze heeft gewoon drie puntjes tussen haakjes midden in een lopend citaat gezet.

Verwijzingen naar Griekse mythologie doen het goed bij de Beschermers van de Westerse Cultuur

Ten tweede: het citaat komt uit het hoofdstuk ‘Hoe lees ik Donald Duck: hoe Dorfman en Mattelart het Disney sprookje bekritiseren’. In de introductie van dat hoofdstuk schrijft Van Noort dat ze de inhoud van het essay Hoe lees ik Donald Duck? uiteen zal zetten. De stelling die Bergsma sarcastisch becommentarieert is een parafrase van de auteurs, en komt niet uit de koker van de studente. Bergsma maakt meteen duidelijk dat ze geen idee heeft hoe ze een scriptie moet lezen.

Dan haar commentaar op de stelling. Let op de hyperbool die Bergsma inzet: ‘Donald Duck-strips hadden een invloed’ wordt ‘het kwam door Donald Duck’. De stelling lijkt meteen belachelijk.

    “Elke zin roept meer vragen op dan hij beantwoordt, het is een eeuwig zichzelf opende [sic] doos van Pandora, een vermoeiend watertrappelen in een oceaan van ledigheid.”

Bergsma is een liefhebber van dit soort pseudoliteraire tierelantijntjes. Verwijzingen naar Griekse mythologie doen het sowieso goed bij de Beschermers van de Westerse Cultuur, ook als je klaarblijkelijk niet weet wat de doos van Pandora is.

    “En dan de voortdurende tegenstrijdigheid, die vanwege de ideologische bevangenheid niet meer wordt opgemerkt door de onderzoekers. Er staat een paar keer dat de stereotypering van het Amerikaanse gezin in Disney films [sic] slecht is, maar ergens anders staat: “In Donald Duck strips zijn ouders vervangen door ooms, tantes en oma’s.””

Dat laatste citaat is wederom een beschrijving van Dorfman en Mattelarts analyse van Disney-strips. Van Noort vergelijkt hun kritiek op strips met latere kritiek op Pixar-films. De ‘tegenstrijdigheid’, die volgens Bergsma niet wordt opgemerkt, wordt dus juist expliciet benoemd. In de introductie al benadrukt Van Noort meerdere malen de verschillen tussen de auteurs die ze bespreekt.

Bergsma citeert:

    Wanneer de kinderen in verzet komen tegen de overheersers, is dat echter ‘uit naam van de waarden van de volwassenen’. De neefjes in de Donald Duck strips maken deze normen en waarden eigen door het lezen en toepassen van het woudlopershandboek: ‘Oftewel, de encyklopedie van standaard-ideeën en konventies’
    De neefjes lezen een padvindersboek, een standaard idee[sic]! Weg ermee!”

Zoals de ouderwetse spelling van ‘encyklopedie’ en ‘konventies’ misschien al duidelijk maakt, is de zin die Bergsma hier belachelijk maakt een letterlijk citaat van Dorfman en Mattelart. In de scriptie staat ie netjes tussen aanhalingstekens en wordt ie gevolgd door een ‘[sic]’ en het paginanummer. Bergsma kent deze academische conventies blijkbaar niet. Dat je bij een vluchtige lezing een parafrase aanziet voor het standpunt van de auteur is misschien vergeeflijk, maar als je een letterlijk citaat niet als zodanig herkent, lees je gewoon niet goed.

    “Nog zo’n tegenstrijdigheid: “Omdat inmenging van andere culturen binnen de Amerikaanse samenleving wordt tegen gegaan, blijft het culturele onderscheid in stand”. Ja, Amerika is echt totaal geen mix van culturen whatsoever beste UvA.”

Hier is het niet meer een enkele student, maar heel de UvA, die de woorden van twee onderzoekers uit de jaren 70 in de mond gelegd krijgt.

‘Oceaan van water.’ Ik kan het niet laten deze zin te herschrijven.

    “Dan volgen er in het midden nog een hoop marxistische veronderstellingen (student baseert zich in hele scriptie op “het marxistisch kader” van Dorfman en Mattelart, zonder kritiek daarop)”

‘Het marxistisch kader’ is niet van Dorfman en Mattelart; zij bekritiseerden Disney vanuit dat kader, en Van Noort beschrijft die kritiek. Dat doet ze alleen in het eerste hoofdstuk. Daarna bespreekt ze latere auteurs, wier benadering afwijkt van het marxistisch kader. Dit wordt allemaal uitgelegd in de introductie van de scriptie.

    “waarbij imperialistische stereotyperingen in films en Amerikaanse superioriteit ‘ondanks de culturele ontmoetingen’ volgens de studente tot cultureel onbegrip, misvattingen en haat leiden.’”

De studente spreekt wel van ‘cultureel onbegrip en misvattingen’, maar het woord ‘haat’ voegt Bergsma zelf toe aan het lijstje.

    “Zo werd volgens de studente in de Disney-film Tarzan de inheemse bevolking totaal genegeerd! (Als Disney dit niet had gedaan was het overigens culturel [sic] appropiation [sic] geweest, want ‘hoe durft Disney in de huid van andere culturen te kruipen’).”

Een nergens op gebaseerde aanname van Bergsma, waaruit ook blijkt dat ze niet weet wat de neutrale term cultural appropriation betekent.

    “Tot slot het deel waar ik weemoedig en best triest van werd, dat de student en docent(en) het licht in het water niet ziet [sic] schijnen, in die oceaan van water waar ‘Finding Nemo‘ ‘werd opgenomen’, de Disney klassieker [sic] uit 2003.”

‘Oceaan van water.’ Ik kan het niet laten deze zin te herschrijven: ‘Ik werd weemoedig dat de student en docent(en) het licht niet zien schijnen in het water van de oceaan waar de Pixar-klassieker Finding Nemo zich afspeelt.’ Nog steeds een zweterig taalgrapje, maar een stuk leesbaarder, al zeg ik het zelf.

Waar Bergsma droevig van wordt, is de bespreking van stereotypen in Finding Nemo, waaronder een satirisch grapje over Amerika.

    “Kritiek op Amerika in een Disney film [sic]! Dat haar ‘these’ (Amerika’s superioriteit) hiermee onderuit gaat lijkt haar niet op te vallen.”

Uiteraard is Van Noorts these niet ‘Amerika’s superioriteit’, en dat ze wel degelijk ingaat op de betekenis van de grap vermeld ik waarschijnlijk ook ten overvloede. Het is niet mijn doel om Van Noort te verdedigen (op haar scriptie valt ook heel wat aan te merken). Maar het is hopelijk duidelijk dat Bergsma geen idee heeft hoe je een academische tekst leest. Ze is niet in staat de ideologie van academici te bekritiseren, omdat ze niet snapt wat er staat.

Het is angstaanjagend dat mensen die Bergsma’s visie op de academische wereld delen, steeds meer macht over die wereld dreigen te krijgen.



Beeld: still uit Good Scouts (1938)

Mail

Julius Koetsier is columnist, filmcriticus, vertaler, video-editor en zo af en toe iets anders.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven

Steun de makers van de toekomst

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe makers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een scherpe en eigenzinnige stem kunnen ontwikkelen als zij niet worden verleid tot clickbait en sensatie: die vrijheid vormt de basis voor originele verbeelding en nieuwe verhalen.

Steun ons

  • Jochum VeenstraHoofdredacteur
  • Mark de BoorderUitgever
Lees meer
het laatste
Gedicht zoekt beeld (deel 1) 2

Poetry International X Willem de Kooning Academy: Gedicht zoekt beeld

Hoe kun je poëzie ook anders ervaren dan via de bundel of op het podium? Achttien studenten illustratie van de Rotterdamse Willem de Kooning Academie lieten zich inspireren door het werk van de dichters van het 53ste Poetry International Festival (9 – 11 juni Rotterdam). Hard//hoofd presenteert een selectie van hun illustraties in combinatie met de gedichten. Alle achttien zijn gedurende het festival te zien in een expositie in LantarenVenster en op de route tussen de festivallocaties op Katendrecht. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De diepte in

De diepte in

Wie heeft woorden nodig als je elkaar aan kunt raken? In dit verhaal van Martien van Agtmaal lees je over liefde diep in de zee. Lees meer

Mijn roodbewangde gezicht 2

Mijn roodbewangde gezicht

Het bekijken van jeugdfoto's dwingt Eva te reflecteren op één van haar onbewuste mechanismen: blozen. Lees meer

Contact maken met geesten in de stad van de doden

Contact maken met geesten in de stad van de doden

Hoe de hedendaagse Canadese kunstenaar Marlon Kroll voortborduurt op het werk van een pionier in de abstracte kunst: Hilma af Klint. Lees meer

:De on//smakelijke week: De on//smakelijke mixtape

De on//smakelijke week: De on//smakelijke mixtape

Een (on)smakelijke, muzikale interventie: de redactie smolt wat smoezelige smikkelliedjes samen tot de on//smakelijke mixtape. Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

:De on//smakelijke week: Hoe je spijt kan loslaten (werktitel) 2

De on//smakelijke week: Deegman

Zuiver je van jouw on//smakelijke emoties met een literaire meditatie door Kiriko Mechanicus. Op het menu: spijt. Kneed alle spijt die je voelt tot een deegman, voordat je hem op 220 graden in de oven bakt. Eet smakelijk! Lees meer

schilderij van varkenskarkassen die aan haken hangen in een slagerij

De on//smakelijke week: Waar het vlees begint

Wat is de connectie tussen het vrouwelijk lichaam en vlees? Waarom kunnen we alleen van iets houden als we het kunnen aaien? Elianne van Elderen onderzocht het in dit gedicht over donshaartjes, de smaak van wondvocht en middelgrote zwarte honden. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

:De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

Sinds vorig jaar voelt Aisha soms de behoefte om zand te eten. Ze gaat op zoek naar waar dit vandaan komt en hoe cultureel bepaald is wat we eetbaar vinden. ‘Is mijn zandbegeerte niet gewoon een hunkering naar verbinding naar iets dat ik ergens ben kwijtgeraakt?’ Lees meer

illustratie van een eettafel met escargots die nog leven, een spartelende octopus, wijn, oesters en een hand met een sigaret die naar eten grijpt.

De on//smakelijke week: Door ingrediënten bij elkaar te voegen, creëer je iets nieuws

Illustrator Feline Wigman laat zich inspireren door de sociale dynamiek en cultuur rond de eettafel. Ze is altijd gefascineerd geweest door wat vies is en toch lekker, of wat lelijk is en toch mooi. Jorne Vriens ging met haar in gesprek. Lees meer

De on//smakelijke week: Hoofdredactioneel

De on//smakelijke week: Hoofdredactioneel

Deze week staat Hard//hoofd in het teken van on//smakelijkheid. Hoofdredacteur Jochum Veenstra opent de week met een tekst over de aantrekkelijkheid van paté en de walging die hij er nu voor voelt. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Knieën

Knieën

‘Hij probeerde net zo breed te lopen als de rest, maar zijn benen bewogen anders.’ Een verhaal van Werner de Valk over een jongen zonder eilandersknieën, die de ondoordringbare mist opzoekt en er lachend in verdwijnt. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Mannen die over zichzelf praten

Mannen die over zichzelf praten

Na een aantal dates met een op zich interessante man twijfelt Eva of ze nog wel een keer met hem moet afspreken. Het probleem: hij praat te veel over zichzelf. Lees meer

De on//smakelijke maaltijd

De on//smakelijke maaltijd

Op 11 mei presenteren we ons eerste literaire programma van 2023! Met als thema De on//smakelijke maaltijd nodigen we je uit om de grens tussen het smakelijke en onsmakelijke te onderzoeken middels verschillende voordrachten en een gezamenlijk diner in Mediamatic. Lees meer

De dingen die we onszelf vertellen

De dingen die we onszelf vertellen

Aisha Mansaray vraagt zich af waarom mensen elkaars misstappen zo uitvergroten. Zeggen onze ergernissen misschien juist meer over onze eigen gebreken dan die van een ander? Lees meer

Illustratie van twee mensen die boven elkaar hangen en elkaar aankijken

Grenslaag

‘Terwijl ik naderde, zag ik de oude man: naakt op zijn rug, ogen gesloten. Zijn neus herkende ik eerst.’ Een magisch realistisch verhaal van Lieven Stoefs, waarin de hoofdpersoon als in een droom een lichaam in een mortuarium vindt. Lees meer

Steun de makers van de toekomst. Sluit je aan bij Hard//hoofd!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe kunstenaars en schrijvers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Wij zijn al meer dan twaalf jaar bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Onze kunstverzamelaars maken dit mogelijk. Sluit je nu aan en ontvang jaarlijks gesigneerde kunstwerken van veelbelovende kunstenaars én je eigen Hard//hoofd-tasje. Veel verzamelplezier!

Steun en verzamel