Asset 14

Veertig dagen zonder beeldschermen

Veertig dagen zonder beeldschermen

Veertig dagen lang stopte de redactie van hard//hoofd met zelfverkozen slechte gewoonten. Zo ook Maite: veertig dagen probeerde ze te leven zonder beeldschermen. Dat bleek lastiger dan verwacht, maar leverde nuttige inzichten op. Een pleidooi voor het ongemak.

"Hallo mijn dierbare online community, hard//hoofd gaat ter ere van de vastentijd stoppen. En dus ook ik. Ik stop met het van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat staren naar schermen. Maite gaat schermloos, 40 (!!!) dagen lang.
Nouja, behalve tijdens werktijd dan, want anders word ik ontslagen. Dus: buiten mijn kantooruren ben ik NIET bereikbaar op Facebook, Whatsapp, Twitter, of via mail. Buiten kantooruren leef ik analoog.
Wat moet ik in godsnaam doen?? Een boek lezen?? De afwas?? We gaan het meemaken.
Heb je me nodig? Bellen of sms'en mag en kan altijd. Ik beschouw mijn smartphone buiten werktijd als een Nokia 3310 #backtothefuture."

Ik postte bovenstaand bericht op Facebook, sloot mijn werkcomputer af en fietste naar huis. En oh ironie, die avond barstte ik haast uit elkaar van nieuwsgierigheid naar de reacties. Maar ik hield me in. Dit was een uitdaging die ik aankon, ik wist het zeker. Ik zou mijn blik losscheuren van mijn beeldschermen en naar buiten richten. Mijn televisie verhuisde naar het balkon, ik borg mijn laptop op en zette het internet van mijn telefoon uit. Vastberaden en vol vertrouwen begon ik aan de veertig dagen.

Weldadige rust… of toch niet

Aanvankelijk voelde ik bij het thuiskomen na een drukke werkdag een weldadige rust. Ik werd niet meer constant opgepiept als een dokter in een druk ziekenhuis. Ik las de krant, deed de afwas en schreef wat in mijn notitieboekje. Wat een aangename rust en stilte, dacht ik bij mezelf. Relatief vroeg dook ik mijn bed in met een boek en viel al gauw in slaap.

Hoe anders verliepen mijn doordeweekse avonden nu ik geen beschikking meer had over mijn schermen. Waar ik eerder in slaperige staat nog uren naar een scherm kon staren, vielen mijn ogen tijdens het lezen in bed gewoon dicht. Waar ik eerder mijn huishouden liet voor wat het was, maakte ik alles nu sneller schoon en netjes – ik moest er tenslotte de hele avond tegenaan kijken. En waar ik me eerder constant liet afleiden door Whatsapp- en Facebookpiepjes, had ik nu alle aandacht voor een boek of tijdschrift, of om in mijn eentje te mijmeren over het leven. Ik sliep lang en werd ’s ochtends rustig wakker met een kopje thee en de krant.

Maar terwijl ik zo heerlijk van mijn rust aan het genieten was, diende het eerste beeldschermloze weekend zich aan en sijpelden de schermverlangens als kruipolie mijn hersens in. Steeds vaker deden zich situaties voor die erom smeekten er een beeldscherm bij te pakken. Ik stond in de supermarkt en wist niet wat ik zou koken. Ik wilde even iets aan mijn acht huisgenoten vragen. Ik moest naar een onbekende winkel bellen. Ik zag een uitzonderlijk mooie zonsondergang. Ik wilde een ingenieuze pop-upkaart voor mijn zieke opa knutselen. Ik kon een adres niet vinden. Ik voelde me eenzaam.

Op zondag, na veertig uur onafgebroken schermloosheid, kreeg ik het heel zwaar. Ik noteerde in mijn dagboek: “Dit is het dan. Het is zondag, het regent pijpenstelen en ik heb nergens zin in. Wat moet je op zo’n dag zonder schermen??? Ik word steeds chagrijniger…” Gedesillusioneerd en teleurgesteld stelde ik vast: hier zit ik, op een stoel aan een tafel, niks te doen en te wensen dat ik mijn ogen op bewegend beeld kon richten.

En toen kwam het verlossende idee: laat ik mijn hele balkon redesignen en lenteklaar maken. Ik pakte potlood en papier en ging aan de slag. Toen mijn vader die avond aan de telefoon opbiechtte dat hij “de hele dag een beetje voor de tv en achter Facebook had gezeten”, voelde ik me trots en blij dat ik mijn dag anders had ingevuld. Dat ik echt iets had gedáán, helemaal alleen en zonder afleiding.

De ondergang

Op maandagochtend logde ik met een haast kinderlijke opgewondenheid na meer dan zestig uur schermloosheid in op mijn computer en zette het internet op mijn smartphone aan. Stante pede kreeg ik een tsunami van berichten en notificaties over me heen. Het begon me te duizelen; ik moest mijn werkmail behandelen, maar wilde ook alles lezen en op berichtjes reageren. Als een razende deed ik alles door elkaar. Voor ik het wist was de tijd op en zat ik weer schermloos thuis. Uit alle macht probeerde ik weer heerlijk rustig de krant te lezen, maar dat lukte niet. Ik was te onrustig, te nieuwsgierig naar de Facebookberichtjes, te moe van een stressvolle dag om me ergens anders op te concentreren. Om de steeds sterker wordende behoefte aan schermen uit de weg te gaan, liep ik naar het café op de hoek om een boek te lezen. Tevergeefs. Eenmaal weer thuis kon ik me niet meer beheersen en zwichtte ik voor mijn verlangen. Uit mijn dagboek, op maandag 16 februari om 21:50 uur:

“Ik zou sloom tv willen kijken, of ook maar het weerbericht willen checken! (…)
Dit is niet zondigen, mijn internet is uit. Wel echt wanhopig, dat gescroll door offline apps… (…)
Ik heb net foto’s en filmpjes gekeken op mijn telefoon. Is dat zondigen??
Ok shit. Ik hield het niet meer en heb gefacebookt en geïnternet. Heb ook illegaal het YouTube-filmpje ‘14 old guys on a giant see saw in Arosa, Switzerland’ gekeken (en dat was geweldig).”

Ik, met mijn doorgaans ijzersterke discipline, had gefaald. Op dag 6 al. Maar, zei ik tegen mezelf, dit was een ongekend moment van zwakte. Ik zat duidelijk even helemaal niet lekker in mijn vel. Met frisse moed ging ik de tweede week in.

Het ging niet beter. Ik werd laks. Af en toe gebruikte ik toch Whatsapp, of zocht snel iets op. Vaak was de oorzaak praktisch; dan voelde ik me alsof ik na de uitvinding van het wiel weigerde het wiel te gebruiken. Maar minstens zo vaak was het omdat ik psychologisch op de proef werd gesteld. Zo werd ik langzamerhand geconfronteerd met mijn pijnlijke onvermogen om in stilte te leven. Voor geluid was ik aangewezen op een krakende analoge radio die alleen maar rotzenders scheen te kunnen vinden. Ik heb in alle hoeken van mijn kamer staan zwaaien met de antenne als een soort toverstok, maar het mocht niet baten. Wanhopig schakelde ik maar naar AmsterdamFM, met achtereenvolgens goa trance, doowop jazz en een man die met doorrookte stem een volledig Portugees boerenkoolrecept voorlas.

Daarnaast kwam ik tot de beschamende conclusie dat er niets zo ontspannend is als leeghoofdig naar een serie of tv-programma kijken, en dat ik niet ontkwam aan de verslavende werking van Wie is de Mol. Elk weekend weer was het een crime. Overal moest ik nieuws over de serie ontlopen, of "nietvertellennietvertellen!!!" roepen. Toen er ook nog een nieuw seizoen van Girls verscheen en iedereen de mond vol had van Langs de oevers van de Yangtze, voelde ik me af en toe knap buitengesloten.

Drang naar controle

Op de derde zondag moest ik met de trein. Ondanks dat vriend Ruben de avond tevoren met potlood uiterst secuur mijn reisschema op een papiertje had uitgetekend, had ik constant de neurotische neiging 9292OV te checken. Het idee dat er een mogelijkheid was om precies mijn reis uit te stippelen, te volgen en eventuele vertragingen voor te zijn, maakte de frustratie van het daarvan afgesloten zijn des te groter. Ik voelde me overgeleverd aan de omstandigheden, terwijl die omstandigheden een doodgewoon ritje met de trein betroffen.

Plotseling realiseerde ik me waarom het me zoveel moeite kostte om van mijn beeldschermen af te blijven: controle. Ik was gewend aan controle, gewend bijna elke situatie de baas te zijn. Dat geldt voor een treinreis, maar ook voor allerhande ongemakkelijke ervaringen. Vermoeidheid, verveling, verdwalen, wachten, alleen zijn, iets niet weten. De mogelijkheid van controle vergrootte mijn onvermogen om los te laten, om de situatie te aanvaarden zoals hij was.

Dat terwijl het loslaten van je controledrang en het je laten meevoeren door de omstandigheden juist ongelofelijk fijn kan zijn. Het herinnerde me aan mijn vakantiegevoel: vrolijk rondzwerven door een onbekend land, niet wetend wat de dag gaat brengen. Waarom had ik die mindset in mijn dagelijks leven niet? Waarom wilde ik steeds weten hoe het zat, al mijn vrije tijd vullen met prikkels?

Ongemak, eenzaamheid en verveling

Als je beslist om je schermen even te laten voor wat ze zijn, dan kies je voor ongemak, voor eenzaamheid, voor verveling. Dat klinkt misschien ellendig, en dat is het af en toe zeker ook, maar vaak is het ook fijn. Het geeft je de kans je gedachten de vrije loop te laten. Het levert rust, aandacht voor je omgeving en creativiteit op. De afwezigheid van prikkels schept ruimte voor iets nieuws. En waar het soms ongemakkelijk voelt om met een vriend of geliefde verstoken te zijn van gespreksstof, kunnen juist uit die momenten gesprekken ontstaan die in de nabijheid van een scherm geen kans hadden gekregen.

Het is me tot mijn spijt niet gelukt om mijn schermloosheid de volledige veertig dagen vol te houden. Daarvoor heb ik mijn schermen te veel nodig voor praktische zaken, communicatie, inspiratie en ontspanning. Maar ik heb wel geconcludeerd dat het geen kwaad kan ze wat vaker uit te zetten en mijn aandacht te richten op andere dingen; op de mensen om me heen, op mijn omgeving of gewoon op mezelf. Ik kan het iedereen aanraden.

Waar wacht je nog op?

Mail

Maite Karssenberg is schrijfster, historica en programmamaker. Ze houdt van vergeten geschiedenissen en idem reisbestemmingen, de zee en zelfreflectie. Maar het meest nog houdt ze van boeken lezen.

XF&M zijn een illustratie duo uit Groningen. Vanuit hun studio/huis werken zij samen aan hun illustraties, laag voor laag, met pen en papier, wat potlood, verf, krijt, inkt, stiften…en misschien nog wat spuitbus…

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

We hebben armoede opgelost: een toneelstukje

Marthe van Bronkhorst schreef een kort toneelstukje waarin Ruben Brekelmans en Dilan Yesilgöz uiteenzetten hoe ze armoede willen gaan oplossen. Lees meer

Dunne intellectuele belangstelling

Dunne intellectuele belangstelling

Michiel Cox is vastbesloten om als docent aan zijn mbo-studenten meer dan alleen praktische kunde over te dragen. Hoewel studenten zijn lessen mild spottend een ‘zitvak’ noemen, merkt Cox dat bij sommigen intellectuele nieuwsgierigheid opbloeit, ondanks de lage verwachtingen van de buitenwereld. Lees meer

How can I make this about me? 1

How can I make this about me?

Marthe van Bronkhorst staat stil bij een jaar genocide en pleit ervoor om het meer over onszelf te laten gaan: 'Die dode Palestijnen hadden jouw kinderen kunnen zijn.' Lees meer

De inspraakavond

De inspraakavond

Om een progressief geluid te laten horen gaat Michiel Cox naar een inspraakavond over windmolens. Maar tijdens de bijeenkomst begint hij te twijfelen. Is dit inspraak? Lees meer

Dit kabinet is ziek - het heeft een ontstellend gebrek aan verbeelding

Dit kabinet is ziek: het heeft een ontstellend gebrek aan verbeelding

Marthe van Bronkhorst stelt dat het kabinet likkebaardend zou moeten trappelen om vernieuwende ideeën te presenteren, maar komt van een koude kermis thuis. Lees meer

De man die geen vragen stelt

De man die geen vragen stelt

Aisha's single, hetero vriendinnen worden op dates overspoeld door dominante sales pitches. Stel een vraag, lieve man, stel een vraag! Lees meer

Levensweg

Levensweg

Als Aisha een trouwerij op een Limburgse boerderij bezoekt, mijmert ze ineens over haar eigen bruiloft. Ach, trouwen is niks voor haar. Toch? Lees meer

Marktplaatsgekkies

Marktplaatsgekkies

Marthe van Bronkhorst besluit de relatiemarkt opnieuw te betreden en vraagt zich af: ben ik een koopje, of een langetermijn-investering? Lees meer

:Dit is Europa: een half-ontspoorde trein

Dit is Europa: een half-ontspoorde trein

Marthe van Bronkhorst bekijkt Europa als een treinreis en stemmen voor de Europese Parlementsverkiezingen als het zijn van de conducteur op die rammelende trein. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer