Fake news, planten in restaurant waar je in moet knijpen om er zeker van te zijn dat ze niet van plastic zijn, namaakleer, -bont en -vlees, complottheorieën – de wereld om ons heen zit tjokvol neps en het wordt steeds erger. Ruby Sanders geeft een onmisbare tip om zeker te weten of de post in je brievenbus echt of nep is.
Onlangs ontving ik met de post een MasterCard van ABN Amro. Een aardig gebaar, zeker omdat ik al ruim drie jaar geen klant meer van deze bank ben. Waarom zou ABN mij dan een creditcard toesturen? Argwanend geworden door de grote hoeveelheid spam en nepnieuws die mij dagelijks bereikt, begon ik te twijfelen aan de echtheid van de brief. Had ik hier te maken met oplichterij?
Op de website van creditcardbedrijf International Card Services vind ik onder het kopje ‘Zo herkent en meldt u valse e-mails of phishing’ niks over papieren post. Ik ga er voor het gemak van uit dat de genoemde herkenningspunten van digitale valse berichten ook gelden voor analoge post:
1. Het bericht is niet persoonlijk aan u gericht.
2. In de e-mail wordt gevraagd snel actie te ondernemen.
De brief voldoet aan beide criteria: als aanhef lees ik ‘geachte Card-houder’, mét hoofdletter en streepje. Daarna: ‘Maak uw creditcard snel klaar voor gebruik’ – door in te loggen en hem te activeren – en ‘plaats onmiddellijk uw handtekening’. Ik vraag me of wat voor risico ik zou lopen door deze acties op te volgen, maar een kenmerk van goede oplichterij is natuurlijk dat je dat risico niet direct doorziet.
Ik bel ABN. Wendy van ABN’s card services is eerder verbaasd over mijn telefoontje dan over de creditcard. “Uw oude card verliep op 1 oktober 2018, daarom werd er een nieuwe opgestuurd”, zegt ze opgewekt. Dat ik geen klant meer ben, vindt ze bijzaak. “Maar de kaart moet toch aan een ABN-bankrekening gekoppeld zijn?”, vraag ik. Bovendien, zeg ik, heb ik nu een geldige creditcard van mijn nieuwe bank. Op de onmogelijkheid om een kaart te gebruiken die niet aan een rekening gekoppeld is, of mijn argwaan over de brief, gaat ze niet in. Uiteindelijk besluiten we de kaart te annuleren, wat Wendy dan ook direct doet – een tegemoetkoming, vindt ze, want normaal staat daar een maand opzegtermijn voor. Als ik ten slotte vraag wat ik moet doen met de verzonden kaart, is ze resoluut: “Vernietigen.”
Naderhand moet ik denken aan een brief die ik twee jaar geleden ontving, toen fake news nog niet zo urgent was en ikzelf een stuk naïever. Er zat geen postzegel op, maar de envelop was wel aan mij geadresseerd: R.G. Sanders. In de brief stond dat de huur voortaan op een ander rekeningnummer overgemaakt diende te worden. Een beetje vreemd vond ik het wel, maar plichtsgetrouw plande ik de volgende huurbetaling in op het nieuwe rekeningnummer. Toch begon het te knagen. Toen ik de brief er weer bij pakte, viel pas op hoe vreemd die eigenlijk was. In plaats van mijn naam was de aanhef ‘Beste Huurder’, en ook elders stonden woorden met onnodige hoofdletters. Twee keer viel mijn oog op een dubbele spatie. Toen ik ook de pixelige stempel ontwaarde en onderaan de naam ‘K.H. van Bladeren’ zag, begon het pas te dagen. Wie was K.H. van Bladeren?! Mijn huisbaas noch de beheerder met wie ik geregeld contact heb, heette zo. Toen ik die laatste belde, bleek hij al op de hoogte van de scam, en erg geschrokken. Mijn buurman had de brief ook ontvangen, en dacht dat de oplichters onze namen waarschijnlijk van de Kamer van Koophandel-website hadden, waar je eenvoudig namen bij adressen kunt vinden. Ik annuleerde snel de overschrijving (die gelukkig voor later was gepland) en tegen iedereen zei ik dat ik het bedrog natuurlijk onmiddellijk had doorgehad.
De Nederlandse spelling van scholieren en studenten gaat al jaren achteruit. Door veel mensen wordt dat ook minder belangrijk geacht - waar is foutloos Nederlands lezen en schrijven nog voor nodig als wát we intypen toch automatisch wordt gecorrigeerd? Maar in deze tijden van fake news en phishing kan dit je net op tijd behoeden voor een grote – en domme – fout. In mijn geval waren het onjuiste hoofdletters en spaties die voor redding zorgden. En dáárom: herken en gebruik foutloos Nederlands, al is het maar voor je eigen veiligheid.
Het bovenstaande gelezen en getroffen door inspiratie? Altijd al op Hard//hoofd willen publiceren? Stuur je tip op naar lotte@hardhoofd.com!