Ik ben niet echt een kunstontdekker. Het kost te veel tijd, moeite en scherpte om constant op de frontlinie van de culturele ontwikkelingen te staan, met in de ene hand een aantekeningenboekje en in de andere je specialistische blog. Gelukkig ben ik ook niet het soort persoon dat anno 2012 roept dat er “in Berlijn echt allemaal toffe undergroundfeestjes blijken te zijn!” of dat hij “echt een hilarische schrijver” op het spoor is gekomen, “ene David Sedaris, ken je hem?” Ik behoor meer tot het middensegment van mensen die dingen net te laat ontdekken. Ik zie die ene supervette band niet in het kleine zaaltje, maar bij hun eerste grote concert sta ik vooraan. Ik begin halverwege het eerste seizoen aan die hemelbestormende nieuwe serie. Geen early adopter, maar een still-reasonably-early-though-not-early-enough-to-really-feel-proud-about-it-adopter. Ik bewonder mensen die wel de laatste CD-releases, tentoonstellingen, voorstellingen en boeken bijhouden dan ook mateloos, en smeek de vrienden die in die categorie vallen regelmatig om tips.
Maar onlangs kwam ik onverwacht toch in de rol van kunstverkenner terecht, toen ik een kort verhaal in The New Yorker las dat me zeer verraste. Het heette ‘The Golden Vanity’ van Ben Lerner (lees hier het bijbehorende interview, het verhaal zelf staat helaas niet online) en ging over allerlei volslagen triviale, alledaagse zaken zoals een tandartsbezoek of een wandeling door een park. Dit alles werd echter op een unieke manier beschreven, waarbij de auteur voortdurend speelde met perspectief, identiteit en zelfs tijdsaanduiding. Mijn hart ging er sneller van kloppen, en ik citeerde koortsachtig hele pagina’s aan mijn in slaap vallende vriendin. Snel googlede ik zijn naam en ontdekte tot mijn verrassing dat Lerner net zijn veelgeprezen debuutroman Leaving The Atocha Station had uitgebracht in de VS. Een debuutroman die nog niet in het Nederlands was vertaald. Toegegeven, mijn enthousiaste tweet werd door een goed ingevoerde vriend met een met een lauwe ‘ja ken ik al een paar maanden #benlerner’ beantwoord, maar toch. Ik had de band gehoord voordat ze naar Nederland kwamen. Ik had de klok gehoord voordat de klepel sloeg. De huid gekocht voordat de beer geschoten was. Een boom zien vallen in het overvolle bos.
[caption id="attachment_43799" align="alignleft" width="540"] Atocha station, Madrid[/caption]
De zeer korte roman kwam afgelopen september in Nederland uit en bevestigde mijn vermoedens over het talent van deze jonge dichter. Het verhaal over Adam Gordon, een jonge dichter die met een prestigieuze beurs naar Madrid trekt, verlegt grenzen binnen de literatuur zoals wat mij betreft alleen Amerikanen dat kunnen. Gordon is een hyperzelfbewuste, arrogante en toch kwetsbare jongeman die alles analyseert en die analyses ook weer analyseert. Doordat hij slecht Spaans spreekt, krijgt alles meerdere mogelijke betekenissen en komt zijn hele identiteit op losse schroeven te staan. Elk gesprek brengt verwarring: “Hij zei dat zijn broer of zijn vriend een beroemde fotograaf was, beroemde foto’s verkocht of een beroemde cameraman was.”
Gordon laat zich meevoeren in deze onzekerheid en speelt er ook mee. Zijn Spaanse vrienden voert hij betekenisloze pretentieuze zinnetjes, waardoor ze denken dat hij geniaal is. Ze zien wat ze willen zien. Hij krijgt zelfs een mooie vriendin die hem bewondert om zijn mysterieuze voorkomen. Gordon vreest dan ook dat de verbetering van zijn Spaans hem zal opbreken: “Ik besefte met een gevoel van beklemming dat het tot het prozaïsche reduceren van onze interacties en het transformeren van ons pregnante zwijgen tot radiostilte, mijn lichaam onvermijdelijk zou beroven van iedere suggestieve kracht die het daarvoor had bezeten, en dat ze, als we vrijden, niet meer haar eigen vermogen tot ervaring zou ervaren, maar enkel mijn lichaam in al zijn jammerlijke realiteit.”
Gordon lijkt apathisch, maar is extreem gevoelig, in controle en tegelijk verloren. Hij speelt een spel met zichzelf, met de schrijver en met ons als lezer. Leaving The Atocha Station (lees het in het Engels) is op deze manier misschien wel hét boek over mijn belevingswereld, zonder dat het dat probeert te zijn. En ik heb het ontdekt!