Asset 14

Tijd voor een dekoloniale Indonesië Nederland Herdenking!

 1

De jaarlijkse nationale Indonesië Nederland Herdenking in Den Haag op 15 augustus heeft een te nationalistisch karakter, vindt Benjamin Caton. Daarom organiseert hij sinds vorig jaar op eigen initiatief de dekoloniale Indonesië Nederland Herdenking, op 16 augustus.

77 jaar na de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië kreeg een Indonesische ambassadeur dit jaar voor het eerst een prominentere rol bij de nationale Indonesië Nederland Herdenking in Den Haag. Niet iedereen is blij met deze stap richting inclusievere vormen van herdenken waarin, er ook ruimte is voor Indonesisch leed. Zo stelde woordvoerder Michael Lentze van de Federatie Indische Nederlanders (FIN) vooraf: “De nationale herdenking is niet bedoeld voor derde- en vierdegeneratie-Indo’s die met de koloniale geschiedenis van Nederland in hun maag zitten.” Hier schrijft zo’n derdegeneratie-Indo die denkt dat herdenkingen wél dekoloniaal georganiseerd kunnen worden.

Het standpunt van Michael Lentze komt vaker voor en vindt zijn oorsprong in de geschiedenis. Indonesië is honderden jaren bezet geweest door Nederland. Massamoorden, slaafmakerij en uitbuitingen waren in die tijd geen unicum. Wanneer een Nederlander en een Indonesische een kind kregen, werd het Indonesische ouderschap van het kind meestal ontkend: slechts een van de vele facetten van het racistische kastenstelsel. Kort door de bocht hield dat stelsel in dat je afkomst je sociale rang bepaalde. Bovenaan stonden de Nederlanders. Helemaal onderaan stonden de oorspronkelijke bewoners van alle verschillende eiland(groepen), die het Nederlandse bewind onder één kam scheerden met de term “Indonesiërs”. Daartussen had je de Indische mensen; mensen die zowel Indonesische als Europese roots hadden.

Dit onderscheid wordt vandaag de dag nog steeds vaak gemaakt. Ook mijn grootouders benadrukken dat wij niet Indonesisch zijn, maar Indisch, of Nederlands. Dat Indisch-zijn naast een Nederlands deel ook een Indonesische kant heeft laat men vaak achterwege.

Het Japanse leger stuurde Nederlanders en Indische mensen naar kampen op gronden van hun Europese roots. Toen Japan op 15 augustus 1945 capituleerde, betekende dit dus vrijheid voor iedereen met Nederlands bloed in voormalig Indië. Maar ook voor Indonesiërs was de capitulatie van Japan een stap richting bevrijding; de overheersing van Japan was ook voor hen zwaar. Toen Indonesië deze bevrijding verder wilde doortrekken en twee dagen later al (op 17 augustus) de onafhankelijkheid uitriep, werd het voor iedereen met Nederlands bloed echter onveilig op hun geboortegrond. Indonesiërs waren namelijk klaar met de Nederlandse onderdrukking. Toen Nederland na deze onafhankelijkheidsverklaring nog vier jaar lang een onnodig bloederige oorlog voerde die in de dood resulteerde van grofweg 100.000 Indonesiërs en 5000 Nederlanders om Indonesië te behouden, namen veel Indische mensen de boot naar Nederland.

Dat Indisch-zijn naast een Nederlands deel ook een Indonesische kant heeft laat men vaak achterwege

Deze pijnlijke geschiedenis wordt door veel mensen in Nederland met een verleden in voormalig Indië in een zware koffer meegezeuld. En wanneer de koffer een dag niet wordt meegezeuld, schuift men hem maar al te vaak onder de tafel; onbesproken en niet erkend. De trauma’s die hierbij zijn ontstaan voeden het gedachtegoed dat Indonesische pijnen en Indische pijnen niet samen herdacht zouden kunnen worden. Dit, terwijl met het benoemen van de gehele geschiedenis de heling en verbinding bij nabestaanden juist des te groter kan zijn.

Hoe ziet zo’n dekoloniale, inclusieve en verbindende herdenking er dan uit? Ten eerste staat bij de dekoloniale herdenking niet nationalisme centraal, maar de verhalen en trauma’s van burgers. In tijden van oorlog en onderdrukking zijn burgers immers nooit de winnaar. We hijsen daarom niet de Nederlandse vlag zoals andere Indonesië Nederland-herdenkingen dat wel doen, noch andere vlaggen.

We roemen geen militair geweld, omdat militair ontzag (licht gezegd) schuurt binnen dit verleden. Onder andere vanwege de onnodig bloederige oorlog die Nederland heeft gevoerd om Indonesië te behouden van 1945 tot 1949. Waar bij de 15 augustus herdenking het regiment van Van Heutsz (een koloniale oorlogsmisdadiger) de vaandelwacht verzorgt met het Atjeh-medaille erin, vervangen we bij de dekoloniale herdenking de militaire taptoe met een passende trompet-improvisatie.

Verder vindt de dekoloniale herdenking plaats op 16 augustus, de ideale dag om aan alle pijnen gehoor te geven. 16 augustus is namelijk de dag na de capitulatie van Japan. Daarnaast is 16 augustus de dag vóór de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië.

Een Indonesië Nederland Herdenking zoals wij vinden dat die vandaag de dag zou moeten zijn. Een die streeft naar het vertellen van het gehele verhaal.

Tot slot vindt het evenement plaats bij het Monument Indië-Nederland in Amsterdam; een monument dat zelf ook een dekolonisatieproces ondergaat. Voorheen heette het namelijk het Van Heutsz-monument, en in de toekomst wordt het hopelijk omgedoopt tot het Monument Indonesië-Nederland.

Als derde- en vierdegeneratie-Indo’s die met de koloniale geschiedenis van Nederland in hun maag zitten, niet welkom zijn bij de nationale herdenking, zoals Michael Lentze stelt, dan zetten wij zelf een herdenking op. Een herdenking voor die grote en groeiende groep mensen die zich niet thuis voelt bij een koloniale herdenking op 15 augustus, en iedereen die geïnteresseerd is in het koloniale oorlogsverleden. Een Indonesië Nederland Herdenking zoals wij vinden dat die vandaag de dag zou moeten zijn. Een die streeft naar het vertellen van het gehele verhaal en die ruimte maakt voor alle pijnen. Want de toekomst moeten we uiteindelijk samen bouwen.

Het vertellen van het volledige verhaal zorgt juist voor een daadkrachtige herdenking, die resulteert in meer heling en verbinding. Het bewijs: vanuit zowel de Indische gemeenschap als de Indonesische (als de Molukse, de Chinees-Indonesische en de West-Papoeaanse) klinken er positieve reacties op de dekoloniale Indië/Indonesië-Nederland herdenking. Zo bouwen we samen aan een gedeelde toekomst, en groeit er zo hopelijk uit de koloniale plant met doornen een prachtige bloem.

Beeld: Het Monument Indië-Nederland, dat tot 2004 het Van Heutsz-monument heette, in Amsterdam, via Wikimedia Commons

Mail

Benjamin Caton (1997) is initiatiefnemer en organisator van de dekoloniale Indië/Indonesië-Nederland herdenking. Die vindt plaats op 16 augustus bij het Monument Indië Nederland in Amsterdam Zuid. Verder is hij coördinator diversiteit en inclusie bij GREENPEACE en mede-oprichter van wooncoöperatie de Torteltuin.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Eiland zonder eilandjes

Eiland zonder eilandjes

Bram de Ridder is vervangend psychiater op Bonaire. Maar hoe moet hij zich als witte zorgprofessional verhouden tot de mensen van het eiland? Lees meer

Huizen, omhulsels

Huizen, omhulsels

Anne Schepers had nooit gedacht dat ze een huis kon kopen. Tijdens de verbouwing denkt ze na over huizen als politiek middel, hoe het is om als sociale klimmer ruimte in te nemen en waarom dromen over een fantasiehuis een privilege is. Lees meer

:Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent is complex in een wereld gevormd door koloniaal geweld. Yousra Benfquih vraagt zich in haar eerste brief aan Alara Adilow af hoe consent een instrument kan worden van verzet. Lees meer

Iemand die in je gelooft

Iemand die in je gelooft

Jam van der Aa ontdekte pas laat dat ze autisme heeft. Toen ze jong was herkende jeugdzorg bovendien niet de rol van autisme in de onveilige situatie bij haar thuis. Ze was gedreven en nieuwsgierig, maar lange tijd op zichzelf aangewezen. Dit essay is een pleidooi voor betere jeugdzorg en gaat over veerkracht en jezelf leren begrijpen en vertrouwen. Lees meer

Automatische concepten 87

Van mijn spreekkamer tot aan Afghanistan

In haar behandelkamer zit Jihane Chaara als forensisch psycholoog niet alleen tegenover slachtoffers, maar ook tegenover daders van dwingende controle, een vorm van huiselijk geweld. Wat is het verband tussen deze psychologische, onderdrukkende machtstructuur van een individidu als meneer X in haar spreekkamer, en het regime van de Taliban in Afghanistan? Een essay over de verbinding tussen daderschap, ontkenning, grotere structuren van vrouwenonderdrukking en verzet. Lees meer

Einde Schooldag

Einde Schooldag

Leerlingen zijn als tijdelijke passanten van wie je een hoop weet, maar nooit hoe het met ze af zal lopen. 'Ze zijn open eindes', zo schrijft Engels docente Charlotte Knoors in dit persoonlijke essay over de raadselachtige verhouding tussen docent en student. Lees meer

Zo rood als een kreeft

Zo rood als een kreeft

Wanneer twee Spaanse vrienden Ferenz Jacobs uitnodigen voor een protestmars tegen toerisme in Barcelona, voelt hij zich voor het eerst weer een 'outsider'. In dit essay richt hij zich op de gevolgen van massatoerisme op de permanente bewoners. Is er een ander soort toerisme mogelijk, buiten de logica van onderdanigheid, kolonialisme en uitbuiting om? Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer