Asset 14

Tijd voor een dekoloniale Indië-herdenking!

 1

De jaarlijkse nationale Indië-herdenking in Den Haag op 15 augustus heeft een te nationalistisch karakter, vindt Benjamin Caton. Daarom organiseert hij sinds vorig jaar op eigen initiatief de dekoloniale Indië/Indonesië-Nederland Herdenking, op 16 augustus.

77 jaar na de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië kreeg een Indonesische ambassadeur dit jaar voor het eerst een prominentere rol bij de nationale Indië-herdenking in Den Haag. Niet iedereen is blij met deze stap richting inclusievere vormen van herdenken waarin, er ook ruimte is voor Indonesisch leed. Zo stelde woordvoerder Michael Lentze van de Federatie Indische Nederlanders (FIN) vooraf: “De nationale herdenking is niet bedoeld voor derde- en vierdegeneratie-Indo’s die met de koloniale geschiedenis van Nederland in hun maag zitten.” Hier schrijft zo’n derdegeneratie-Indo die denkt dat herdenkingen wél dekoloniaal georganiseerd kunnen worden.

Het standpunt van Michael Lentze komt vaker voor en vindt zijn oorsprong in de geschiedenis. Indonesië is honderden jaren bezet geweest door Nederland. Massamoorden, slaafmakerij en uitbuitingen waren in die tijd geen unicum. Wanneer een Nederlander en een Indonesische een kind kregen, werd het Indonesische ouderschap van het kind meestal ontkend: slechts een van de vele facetten van het racistische kastenstelsel. Kort door de bocht hield dat stelsel in dat je afkomst je sociale rang bepaalde. Bovenaan stonden de Nederlanders. Helemaal onderaan stonden de oorspronkelijke bewoners van alle verschillende eiland(groepen), die het Nederlandse bewind onder één kam scheerden met de term “Indonesiërs”. Daartussen had je de Indische mensen; mensen die zowel Indonesische als Europese roots hadden.

Dit onderscheid wordt vandaag de dag nog steeds vaak gemaakt. Ook mijn grootouders benadrukken dat wij niet Indonesisch zijn, maar Indisch, of Nederlands. Dat Indisch-zijn naast een Nederlands deel ook een Indonesische kant heeft laat men vaak achterwege.

Het Japanse leger stuurde Nederlanders en Indische mensen naar kampen op gronden van hun Europese roots. Toen Japan op 15 augustus 1945 capituleerde, betekende dit dus vrijheid voor iedereen met Nederlands bloed in voormalig Indië. Maar ook voor Indonesiërs was de capitulatie van Japan een stap richting bevrijding; de overheersing van Japan was ook voor hen zwaar. Toen Indonesië deze bevrijding verder wilde doortrekken en twee dagen later al (op 17 augustus) de onafhankelijkheid uitriep, werd het voor iedereen met Nederlands bloed echter onveilig op hun geboortegrond. Indonesiërs waren namelijk klaar met de Nederlandse onderdrukking. Toen Nederland na deze onafhankelijkheidsverklaring nog vier jaar lang een onnodig bloederige oorlog voerde die in de dood resulteerde van grofweg 100.000 Indonesiërs en 5000 Nederlanders om Indonesië te behouden, namen veel Indische mensen de boot naar Nederland.

Dat Indisch-zijn naast een Nederlands deel ook een Indonesische kant heeft laat men vaak achterwege

Deze pijnlijke geschiedenis wordt door veel mensen in Nederland met een verleden in voormalig Indië in een zware koffer meegezeuld. En wanneer de koffer een dag niet wordt meegezeuld, schuift men hem maar al te vaak onder de tafel; onbesproken en niet erkend. De trauma’s die hierbij zijn ontstaan voeden het gedachtegoed dat Indonesische pijnen en Indische pijnen niet samen herdacht zouden kunnen worden. Dit, terwijl met het benoemen van de gehele geschiedenis de heling en verbinding bij nabestaanden juist des te groter kan zijn.

Hoe ziet zo’n dekoloniale, inclusieve en verbindende herdenking er dan uit? Ten eerste staat bij de dekoloniale herdenking niet nationalisme centraal, maar de verhalen en trauma’s van burgers. In tijden van oorlog en onderdrukking zijn burgers immers nooit de winnaar. We hijsen daarom niet de Nederlandse vlag zoals andere Indië-herdenkingen dat wel doen, noch andere vlaggen.

We roemen geen militair geweld, omdat militair ontzag (licht gezegd) schuurt binnen dit verleden. Onder andere vanwege de onnodig bloederige oorlog die Nederland heeft gevoerd om Indonesië te behouden van 1945 tot 1949. Waar bij de 15 augustus herdenking het regiment van Van Heutsz (een koloniale oorlogsmisdadiger) de vaandelwacht verzorgt met het Atjeh-medaille erin, vervangen we bij de dekoloniale herdenking de militaire taptoe met een passende trompet-improvisatie.

Verder vindt de dekoloniale herdenking plaats op 16 augustus, de ideale dag om aan alle pijnen gehoor te geven. 16 augustus is namelijk de dag na de capitulatie van Japan. Daarnaast is 16 augustus de dag vóór de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië.

Een Indië/Indonesië-Nederland herdenking zoals wij vinden dat die vandaag de dag zou moeten zijn. Een die streeft naar het vertellen van het gehele verhaal.

Tot slot vindt het evenement plaats bij het Monument Indië-Nederland in Amsterdam; een monument dat zelf ook een dekolonisatieproces ondergaat. Voorheen heette het namelijk het Van Heutsz-monument, en in de toekomst wordt het hopelijk omgedoopt tot het Monument Indonesië-Nederland.

Als derde- en vierdegeneratie-Indo’s die met de koloniale geschiedenis van Nederland in hun maag zitten, niet welkom zijn bij de nationale herdenking, zoals Michael Lentze stelt, dan zetten wij zelf een herdenking op. Een herdenking voor die grote en groeiende groep mensen die zich niet thuis voelt bij een koloniale herdenking op 15 augustus, en iedereen die geïnteresseerd is in het koloniale oorlogsverleden. Een Indië/Indonesië-Nederland herdenking zoals wij vinden dat die vandaag de dag zou moeten zijn. Een die streeft naar het vertellen van het gehele verhaal en die ruimte maakt voor alle pijnen. Want de toekomst moeten we uiteindelijk samen bouwen.

Het vertellen van het volledige verhaal zorgt juist voor een daadkrachtige herdenking, die resulteert in meer heling en verbinding. Het bewijs: vanuit zowel de Indische gemeenschap als de Indonesische (als de Molukse, de Chinees-Indonesische en de West-Papoeaanse) klinken er positieve reacties op de dekoloniale Indië/Indonesië-Nederland herdenking. Zo bouwen we samen aan een gedeelde toekomst, en groeit er zo hopelijk uit de koloniale plant met doornen een prachtige bloem.

Beeld: Het Monument Indië-Nederland, dat tot 2004 het Van Heutsz-monument heette, in Amsterdam, via Wikimedia Commons

Mail

Benjamin Caton (1997) is initiatiefnemer en organisator van de dekoloniale Indië/Indonesië-Nederland herdenking. Die vindt plaats op 16 augustus bij het Monument Indië Nederland in Amsterdam Zuid. Verder is hij coördinator diversiteit en inclusie bij GREENPEACE en mede-oprichter van wooncoöperatie de Torteltuin.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’ Lees meer

:De aankondiging: De kunst van vertrekken (deel 1)

De kunst van vertrekken: de aankondiging

Voor kunstenaars is het essentieel om zichtbaar te zijn voor publiek. Maar wat gebeurt er als een kunstenaar zich terugtrekt of zelfs helemaal stopt met het maken van kunst? In deel 1 van de serie ‘De kunst van het vertrekken’ kijkt Lara den Hartog Jager naar de kunst waarmee sommige kunstenaars afscheid nemen uit de kunstwereld. Lees meer

Een gestolde eeuwigheid

Futiliteit op een gestolde eeuwigheid

De bergen laten Nick Sens al even niet meer met rust. Waar komt de drang vandaan ze, ondanks de mogelijke gevaren, te willen beklimmen? Lees meer

:Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag 1

Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag

24 juni was het Veteranendag, acht jaar geleden was het de oud-militairen voor het eerst verboden tijdens het veteranendefilé te lopen met de Morgenster, de vlag van de Papoea’s. Waarom gebeurde dat? Lees meer

 1

Alleen het gehele verhaal kan voor heling zorgen

Bijna 80 jaar na dato erkent de Nederlandse staat 17 augustus 1945 pas als officiële Indonesische onafhankelijkheidsdatum. Benjamin Caton vraagt zich af waarom sommige partijen deze ontwikkelingen tegenwerken en waar hun denkfouten zitten. 'Het is niet nodig is om de ene pijn te ontkennen om erkenning te krijgen voor de andere.' Lees meer

:De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt 1

De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt

Wat willen we vertellen, wat hebben we te vertellen en hoe willen we dat vertellen? Amber Netten, Marleen Doré en Zuma Knegjes vinden houvast in collectiviteit. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Factdroppen

Factdroppen

Is het herhalen van feiten een manier om grip te krijgen op een wereld die steeds onzekerder is? Max Beijneveld gaat op zoek naar een alternatief voor ongebreideld factdroppen. Lees meer

Een <em>mountain home</em> in een wereld waar de tijd verdwijnt

Een mountain home in een wereld waar de tijd verdwijnt

Na het luisteren van de podcast Dolly Parton’s America besluit Anna van der Kruis haar eigen fascinatie voor Dolly Parton te onderzoeken. Waarom slikt ze alles wat Dolly haar verkoopt? Hoe kan het dat Dolly zoveel verschillende mensen samenbrengt? Tijdens de zoektocht komt ze erachter dat haar verhouding tot Dolly Parton persoonlijker is dan ze... Lees meer

Porseleinen beeldje van Vrouwe Justitia: vrouw met een roze gedrapeerde jurk en een witte blinddoek rond haar ogen

Academische vrijheid m’n reet

Promovenda Harriët Bergman voelt niet de vrijheid om zich écht kritisch uit te laten over machthebbers. De oorverdovende stilte op rechts na het ontslag van universitair hoofddocent Susanne Täuber bewijst voor haar eens te meer: veel hoeders van het vrije woord geven alleen om de status quo. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer