Op zaterdag 26 juni protesteerden honderden demonstranten in Amsterdam tegen de vernederende en dehumaniserende zorg voor transgender personen. Ze eisen hervorming van het zorgsysteem en riepen een ‘zomer van trans woede’ uit. Nilin (achternaam bij de redactie bekend) gaf een openhartige toespraak.
Dit is een gereviseerde en vertaalde versie van Nilins speech. De volledige Engelstalige speech is hier te lezen. Voor beide versies geldt een leeswaarschuwing voor transfobie en racisme.
Voordat ik accepteerde dat ik transgender ben, haatte de wereld me al omdat ik niet wit ben. Ik groeide op in een racistische buurt, kreeg racistische scheldwoorden naar mijn hoofd geslingerd, ofwel door de kleur van mijn huid, ofwel door die van mijn moeder. Op het schoolplein werd ik in elkaar getrapt. Nu willen mensen mij dood vanwege mijn genderidentiteit. Mijn eigen moeder kan me geen vrouw noemen. Op straat wordt me gevraagd ‘wat ik ben’. Waar ben ik veilig? Waar kan ik mijn eigen gang gaan? Waarom projecteren anderen hun problemen en hun onzekerheden op mij? Heb ik een toekomst in dit land?
‘Transgender zijn is een eindeloze cyclus van ontdekking en herontdekking’
Transfobie is geworteld in kolonialisme. Op hun schepen namen de kolonisten hun gendertweedeling mee, hun patriarchaat en natuurlijk hun geweld. Door de eeuwen leerden niet-Europeanen de mythe van universaliteit te accepteren: alle kunst, wetenschap en cultuur ter wereld was universeel, met het Europese voorbeeld als middelpunt. Volgens het Europese model was de wereld opgedeeld in mannen en vrouwen, gescheiden door wat de Europeanen ‘biologische verschillen’ noemden. De bijbehorende genderrollen waren bijzonder streng: vrouwen waren niet welkom in de politiek, de wetenschap, de kunsten et cetera. Daarbovenop legden de Europeanen uiteenlopend racistisch beleid op. Slavernij, het kastensysteem, noem maar op.
In de 21ste eeuw zeggen we in het Westen dat trans personen ‘transities’ ondergaan. Als een onomkeerbaar proces waarin iemand van gender verandert alsof diegene een knopje omzet. Ik stel een andere benadering voor: transgender zijn is een eindeloze cyclus van ontdekking en herontdekking. Het is een eindeloos ontmantelen van de koloniale gendertweedeling om je eigen, unieke verbintenis met gender tot uiting te laten komen. De vraag moet niet langer zijn: ‘Ben je [een man, een vrouw, vul maar in]?’ Veel belangrijker is de vraag wat het genderlabel waar jij bij thuiskomt voor jou betekent.
Demonstranten trekken langs het Amsterdam UMC op de De Boelelaan in Amsterdam-Zuid (26 juni 2021).
Transgender zijn vraagt om het doorbreken van de binaire mythe. Het vraagt om het afwijzen van koloniale standaarden die ons zijn opgelegd. Het vraagt ons de rijke menselijke diversiteit te omarmen, net als onze zogenaamde mannelijkheid, vrouwelijkheid en menselijkheid. De hormonen die ik sinds enkele maanden krijg zijn voor mij een middel om mijzelf beter te leren kennen, en om me daarnaast ook gewoon beter te voelen. Want ik voel me beter dan ik me ooit heb gevoeld. Ik word niet meer zo depressief of nerveus als vroeger en ik heb het gevoel dat ik meer dan ooit de touwtjes in handen heb.
De psychoactieve gevolgen van een hormoonbehandeling worden vaak over het hoofd gezien. Natuurlijk: het is geen wondermiddel tegen al je kwaaltjes. Ik heb nog steeds slechte dagen, maar voor mij en vele anderen betekent het een enorme vooruitgang. Veel fysieke veranderingen laten nog op zich wachten, maar tot nu toe is mijn proces geweldig.
‘Je hormonen bepalen jou niet; jij bepaalt wie je bent’
Maar hoe belangrijk ze ook voor me zijn, de hormonen definiëren mij niet. Hoe zouden ze dat ook kunnen? Als ik hormonen een middel noem, bedoel ik dat in de breedste zin van het woord. Oestrogenen, testosteron en welke overige middelen je ook gebruikt maken je geen man of vrouw, en hetzelfde geldt voor het minderen van je dosering of zelfs het volledig stopzetten van hormoontoediening. Jij bepaalt wie je bent. Je hormonen moeten er boven alles voor jou zijn, en iedereen heeft op dat gebied recht op zorg op maat.
Maar waarom dan die diagnose: ‘genderdysforie’? Waarom moeten vreemden ons vragen stellen over zaken die hun niet aangaan? Hoe gaan ons seksleven, onze jeugd en onze trauma’s ooit onze ‘transheid’ bewijzen? En waarom zou er eigenlijk bewezen moeten worden, als we tegelijkertijd een samenleving wensen die van genderrollen ontdaan is? Waarin mannelijkheid en vrouwelijkheid niet wordt gemeten aan de hand van stereotypen, maar worden gedeconstrueerd? Hebben we dan geen post-patriarchale samenleving voor ogen?
‘De wereldwijde community biedt transgender mensen meer veiligheid dan de instituten die beweren dat ze er voor hen zijn’
Het antwoord is eenvoudig: er is geen enkele reden voor het in stand houden van de ‘diagnose’ genderdysforie. Iedereen die het wenst, zou toegang moeten hebben tot een hormoonbehandeling. De wereldwijde transgendergemeenschap steekt meer tijd en moeite in het onderzoeken van hormoonbehandelingen en alternatieve, bio-identieke hormonen dan geleerde endocrinologen ooit zullen doen. De gedecentraliseerde, wereldwijde community biedt ons meer veiligheid dan de instituten die beweren dat ze er voor ons zijn, dat ze om ons welzijn geven. De ongereguleerde handel in hormonen is beter gereguleerd dan de officiële kanalen, en belangenorganisatie Transvisie biedt in haar eentje meer betrouwbare informatie dan het gehele transzorgsysteem samen.
Toch weigert het Nederlandse zorgsysteem en in het bijzonder het Amsterdam UMC – de grootste aanbieder van transgenderzorg – om met onze gemeenschap samen te werken, of om ons überhaupt als gelijken te behandelen. In plaats daarvan is de distributie van ‘off-the-shelf’ hormonen gecriminaliseerd en het gebruik ervan strafbaar. Huisartsen zijn weliswaar gerechtigd hormonen voor te schrijven, maar het Amsterdam UMC voert een ontmoedigingsbeleid dat hen daarvan weerhoudt. Zelfs gerenommeerde chirurgen, die naar het UMC bellen ter voorbereiding van een operatie, worden gewaarschuwd voor het zogenaamde ‘specialisme’ dat nodig zou zijn om ons te helpen, en de ‘ethische vraagstukken’ die rond onze zorg bestaan. De volgende dag belt de chirurg je op om de operatie af te zeggen.
‘De Volkskrant zag geen enkele reden om excuses aan te bieden voor een artikel waarin trans vrouwen ‘omgebouwde mannen’ werden genoemd’
Dit is niets anders dan mishandeling. Transgender mensen – trans vrouwen en transfeminiene mensen in het bijzonder – worden bestookt met transfobie en transmisogynie. Dit broeide al lang in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, en krijgt nu voet aan de grond in Nederland. Grote Nederlandse kranten als Trouw en NRC bieden graag een podium aan transfobe opvattingen, en de Volkskrant zag geen enkele reden om excuses aan te bieden voor een artikel waarin trans vrouwen ‘mannen die zich lieten ombouwen’ werden genoemd. Zelfs een politicus van een grote partij als de PvdA durft zich openlijk af te vragen of transgender mensen mee mogen doen in de sport, en liket transfobe South Park-afbeeldingen. We zagen je wel, Sophia. Je partij, die nota bene aanwezig was bij een demonstratie tegen de Hongaarse anti-lhbt+-wet, heeft met geen woord over je uitspraken gerept.
Ten slotte wil ik mijn solidariteit uiten met andere bewegingen elders ter wereld. Naar lhbt+’ers in Oost-Europese landen (Hongarije, Polen, etc.) waar men gebukt gaat onder heftige anti-lhbt+-wetten en -beleid. Naar de trans vrouwen in Zuid-Azië en met name India die het onder de Covid-pandemie zwaar te verduren hebben. Naar onze kameraden in Bolivia en Peru, waar men strijdt tegen door het Westen gesteunde coups. Naar Kashmir, Palestina, Kurdistan, en alle andere gebieden waar mensen strijden voor hun vrijheid. Naar allen in het mondiale Zuiden waar men nog steeds in grote hoeveelheden vaccins en zuurstof tekortkomt met vele doden tot gevolg. Elke dag is een strijd tegen Eurocentrisch neokolonialisme en kolonialiteit, een strijd die op verschillende manieren slachtoffers maakt, binnen en buiten Europa. Een strijd die we alleen samen kunnen voeren. Dank jullie wel.
Beeld: @zaziliecurrie
Op maandag 5 juli organiseert de organisatie achter de demonstratie van 26 juni een manifestatie op Het Plein in Den Haag (14.00 uur), waar gelijktijdig een commissiedebat gevoerd wordt over de stand van de specialistische gezondheidszorg.