Asset 14

Over het lijk van Picasso

Over het lijk van Picasso

De internationale kunstbeurs ARCO in Madrid maakte dit jaar headlines met ‘Feministen eisen ontslag van directrice’ en ‘Vrouwen huilen niet, maar factureren’. Maar na een rondje op de Spaanse kunstbeurs blijkt al snel dat vrouwelijke artiesten nog steeds worden ‘mishandeld’.

Op de gang tussen paviljoen 7 en 9 van ARCO Madrid presenteert galerie RocioSantaCruz recent werk van ORLAN, een feministisch rolmodel dat in de jaren negentig een reeks chirurgische ingrepen onderging om haar gezicht aan te passen aan de normen van het vrouwelijke schoonheidsideaal in de kunstwereld, van het voorhoofd van de Mona Lisa tot de kin van de Venus van Botticelli. Op de Spaanse kunstbeurs laat de 75-jarige artiest Women Who Cry are Angry zien, een serie portretten die zijn gebaseerd op Picasso’s schilderij van zijn huilende minnares en muze Dora Maar.

Over het lijk van Picasso 2
ORLAN / Galería RocioSantaCruz / ARCO Madrid 2023

Sinds #MeToo staat Pablo Picasso niet langer bekend als een vrolijke rokkenjager, maar als een vrouwenmishandelaar. En toch ligt hij daar, vijftig jaar na zijn overlijden, in zijn klassieke Bretonse streepshirt bij galerie ADN. Bezoekers van ARCO kunnen een selfie maken met het hyperrealistische lichaam van Picasso in lijkpositie. Dit werk van Eugenio Merino heeft de titel Aquí murió Picasso (Hier stierf Picasso) en kost 45.000 euro. Het is bedoeld als kritiek op het massatoerisme in steden met een Picassomuseum, maar voelt toch een beetje wrang op een kunstbeurs waar vrouwen nog steeds worden ‘mishandeld’.

“Voor hetzelfde geld koop je makkelijk drie kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars,” aldus een kunstverzamelaar die geïnteresseerd is in Simon Fuijwara’s Who’s Lost in Gender Identity Soup. Deze editie houdt een werk van de Spaanse beeldhouwer Chillida het record van duurste en tegelijkertijd zwaarste kunstwerk, met een prijskaartje van 3,7 miljoen euro en een gewicht van anderhalve ton. Een kubistisch schilderij van María Blanchard (1881-1932) is met 220.000 euro het duurste kunstwerk van een vrouwelijke kunstenaar. Volgens Juana de Aizpuru, galeriehouder en oprichter van ARCO, legt een verzamelaar normaliter niet meer dan 100.000 euro neer voor kunst vervaardigd door vrouwenhanden.

Voor hetzelfde geld koop je makkelijk drie kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars

Afgezien van de prijskloof tussen kunst gemaakt door mannen en vrouwen, vond Maribel López, directeur van ARCO, het anno 2023 niet meer nodig om een aparte ruimte voor vrouwelijke kunstenaars op te zetten. In de commerciële kunstwereld is het volgens haar niet ‘de jongens tegen de meisjes’. Bovendien, wat te doen met non-binaire artiesten? De Spaanse Alliantie tegen het Wissen van Vrouwen eist nu het ontslag van señora López, “omdat ze willens en wetens niet heeft voldaan aan de Spaanse Gelijkheidswet van 2007.” Over de keuze dat de 211 kunstgalerijen uit meer dan dertig landen op ARCO besluiten slechts een handjevol vrouwen te vertegenwoordigen, kan de directeur van ARCO helaas niet meebeslissen. Als troost spekt ARCO dit jaar haar eigen collectie met negen kunstwerken, waarvan er zeven door vrouwen zijn gecreëerd.

Over het lijk van Picasso 1Momu & No Es / Gallery Joey Ramone & House of Chappaz / ARCO Madrid 2023

Gallery Joey Ramone (Rotterdam) en House of Chappaz (Barcelona) weten gelukkig allang dat de toekomst in de kunstwereld vrouwelijk is. In hun gedeelde beursstand tonen ze alleen werk van vrouwelijke artiesten. Dit zijn onder anderen Momu & No Es en Anna Moreno, die alle drie wonen en werken in Spanje en Nederland. Dit is een bewuste beslissing geweest. Galeriehouders Kiki Petratou en Hans Bakker: “De wereld moet meer vrouwenstemmen horen en zien. Als galerie is dit het minste dat we kunnen doen om hieraan bij te dragen.”

Tussen alle witte kubussen van ARCO vallen de roze geverfde muren van galerie Espacio Mínimo op. Hier hangen negen schilderijen gemaakt door Diana Larrea. Ik blijf stilstaan bij haar portret van Anna van Cronenburg (8.000 euro). Anna van Cronenburg was een Friese portretschilder uit de zestiende eeuw en in de collectie van het Prado Museum in Madrid bevinden zich vier door haar geschilderde damesportretten. Kunsthistorici zijn het er echter over eens dat deze portretten niet door Anna, maar door een neef van haar vader, Adriaan van Cronenburg, zijn gemaakt. Hun theorie: in de zestiende eeuw waren vrouwelijke schilders ‘zeer zeldzaam’ en de signatuur van de vier letters A (AAAA) moet gelezen worden als 'A drie A' = Adriaan. De middelste twee A’s zijn ten onrechte voor een N (Anna) gelezen. Diana Larrea zet hier zo haar vraagtekens bij.

Een verzamelaar legt normaliter niet meer dan 100.000 euro neer voor kunst vervaardigd door vrouwenhanden

Het zal zeker niet de eerste keer zijn dat mannen vrouwen uit de kunstgeschiedenis proberen te wissen of direct de mond proberen te snoeren. In de jaren vijftig betaalde Picasso zijn eerste vriendin, de aan lager wal geraakte artiest Fernande Olivier, een miljoen Franse franken om tijdens zijn leven haar mond te houden over hun turbulente relatie en zijn beginjaren als schilder. Vlak voor de opening van ARCO vroeg een Spaanse kunsthistorica aan een door AI tot leven gewekte Picasso waarom hij vrouwen zo slecht behandelde. Zijn aarzelende antwoord: “Het waren andere tijden.” Een beter excuus kon de kunstmatige intelligentie, gevoed met data van straight white men, niet bedenken.

Verantwoording headerfoto: Eugenio Merino / ADN Galeria / ARCO Madrid 2023.

Mail

Ferenz Jacobs

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
De sofaconstante

De sofaconstante

Uschi Cop schreef een claustrofobische verhalenbundel over zes levens die getekend zijn door een verlangen naar zingeving. De sofaconstante is een voorpublicatie van een van die verhalen uit haar bundel 'Zwaktebod'. Lees meer

Column: Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Als een vriendin van Eva op date gaat met een man waarmee Eva zelf al eerder afsprak, is ze erg benieuwd naar haar bevindingen. Lees meer

:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik toch een mannenhater?’ 6

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik dan toch een mannenhater?’

Puck Lingbeek's vader stelt dat haar boosheid richting mannen haar interpretaties van kunst beïnvloedt. Puck is het daar niet mee eens, maar het zet het haar wel aan het denken. Lees meer

Column: Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Twee jaar geleden vroeg Eva nog aan een collega waarom ze niet dronk. Inmiddels laat ook zij de alcohol links liggen en is ze zelf degene die wordt bevraagd. Lees meer

(Ont)hechting

(Ont)hechting

Als Aisha op proef intrekt bij haar geliefde en haar eigen gekoesterde plek achterlaat, is het net het alsof ze een onvaste vorm aanneemt. Lees meer

Voesten

Voesten

"Misschien is dat man zijn hier: hetzelfde bewegen als de anderen." Voesten van Werner de Valk is een kort verhaal over een eiland met een duistere traditie en over het moeten bewijzen van mannelijkheid. Lees meer

Muze

Muze

Loren Snel schreef een roman over hoe samen te zijn met een ander en intussen trouw te blijven aan jezelf. Haar debuut verschijnt 25 oktober bij uitgeverij Prometheus. Hier lees je een voorpublicatie. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Jari

Jari

Dave Boomkens schreef een verhaal over troosteloosheid, onmacht en opgroeien. Over hoe je in een treurig flatgebouw, tussen de nieuwsprogrammering en sportwedstrijden door, een vriend kunt vinden en verliezen. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Hypnose

Op een dag breng ik alle wereldleiders onder hypnose

Een betere wereld begint bij een andere gedachte en daarom besluit Marthe van Bronkhorst hypnotiseur te worden. Lees meer

Column 1

Je opnemen in mijn testament

Een lugubere ontdekking tijdens een boswandeling doet Eva nadenken over wat we achterlaten voor onze nabestaanden als we overlijden. Lees meer

Geef de dag een naam

Geef de dag een naam

Op een hete zomerdag wordt Felipe zwetend wakker. Deze dag, die heet en broeierig is, brengt hem uit evenwicht, tot hij uiteindelijk doet wat hij gezworen had nooit te doen: hij begint te drinken. Een fragment uit de afstudeernovelle van Tiemen Hageman over het verleden proberen los te laten, het leven ruimte geven en adolescent worden. Lees meer

Aaah, het launchfeest!

Aaah, het launchfeest!

Na de lancering van ons derde papieren tijdschrift willen we onze lezers, schrijvers en makers graag uitnodigen om dit grote succes samen met Hard//hoofd te vieren op 26 oktober in Amsterdam. Lees meer

Tussen de randen van een aquarium

Tussen de randen van een aquarium

Wie ben je als je alles kunt zijn? In het fragmentarische afstudeerwerk van Ettie Edens veranderen mensen onder andere in een hoopje, een steen, een natuurkundedocent, water, iemand die limonade drinkt en een lantaarnpaal. Lees meer

Automatische concepten 71

We hebben een probleem met de derde helft

Een voetbalwedstrijd stopt officieel misschien op het veld, maar Marthe van Bronkhorst merkt in de trein dat het slinkse spel doorgaat. Lees meer

Mycelium

Mycelium

Wat als schimmelsporen zich met iedere adem dieper in je longen graven? Met ‘Mycelium’ won Olga Ponjee de juryprijs van Het Rode Oor 2023, de erotische schrijfwedstrijd van Vlaams-Nederlands huis deBuren. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer