Asset 14

Over het lijk van Picasso

Over het lijk van Picasso

De internationale kunstbeurs ARCO in Madrid maakte dit jaar headlines met ‘Feministen eisen ontslag van directrice’ en ‘Vrouwen huilen niet, maar factureren’. Maar na een rondje op de Spaanse kunstbeurs blijkt al snel dat vrouwelijke artiesten nog steeds worden ‘mishandeld’.

Op de gang tussen paviljoen 7 en 9 van ARCO Madrid presenteert galerie RocioSantaCruz recent werk van ORLAN, een feministisch rolmodel dat in de jaren negentig een reeks chirurgische ingrepen onderging om haar gezicht aan te passen aan de normen van het vrouwelijke schoonheidsideaal in de kunstwereld, van het voorhoofd van de Mona Lisa tot de kin van de Venus van Botticelli. Op de Spaanse kunstbeurs laat de 75-jarige artiest Women Who Cry are Angry zien, een serie portretten die zijn gebaseerd op Picasso’s schilderij van zijn huilende minnares en muze Dora Maar.

Over het lijk van Picasso 2
ORLAN / Galería RocioSantaCruz / ARCO Madrid 2023

Sinds #MeToo staat Pablo Picasso niet langer bekend als een vrolijke rokkenjager, maar als een vrouwenmishandelaar. En toch ligt hij daar, vijftig jaar na zijn overlijden, in zijn klassieke Bretonse streepshirt bij galerie ADN. Bezoekers van ARCO kunnen een selfie maken met het hyperrealistische lichaam van Picasso in lijkpositie. Dit werk van Eugenio Merino heeft de titel Aquí murió Picasso (Hier stierf Picasso) en kost 45.000 euro. Het is bedoeld als kritiek op het massatoerisme in steden met een Picassomuseum, maar voelt toch een beetje wrang op een kunstbeurs waar vrouwen nog steeds worden ‘mishandeld’.

“Voor hetzelfde geld koop je makkelijk drie kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars,” aldus een kunstverzamelaar die geïnteresseerd is in Simon Fuijwara’s Who’s Lost in Gender Identity Soup. Deze editie houdt een werk van de Spaanse beeldhouwer Chillida het record van duurste en tegelijkertijd zwaarste kunstwerk, met een prijskaartje van 3,7 miljoen euro en een gewicht van anderhalve ton. Een kubistisch schilderij van María Blanchard (1881-1932) is met 220.000 euro het duurste kunstwerk van een vrouwelijke kunstenaar. Volgens Juana de Aizpuru, galeriehouder en oprichter van ARCO, legt een verzamelaar normaliter niet meer dan 100.000 euro neer voor kunst vervaardigd door vrouwenhanden.

Voor hetzelfde geld koop je makkelijk drie kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars

Afgezien van de prijskloof tussen kunst gemaakt door mannen en vrouwen, vond Maribel López, directeur van ARCO, het anno 2023 niet meer nodig om een aparte ruimte voor vrouwelijke kunstenaars op te zetten. In de commerciële kunstwereld is het volgens haar niet ‘de jongens tegen de meisjes’. Bovendien, wat te doen met non-binaire artiesten? De Spaanse Alliantie tegen het Wissen van Vrouwen eist nu het ontslag van señora López, “omdat ze willens en wetens niet heeft voldaan aan de Spaanse Gelijkheidswet van 2007.” Over de keuze dat de 211 kunstgalerijen uit meer dan dertig landen op ARCO besluiten slechts een handjevol vrouwen te vertegenwoordigen, kan de directeur van ARCO helaas niet meebeslissen. Als troost spekt ARCO dit jaar haar eigen collectie met negen kunstwerken, waarvan er zeven door vrouwen zijn gecreëerd.

Over het lijk van Picasso 1Momu & No Es / Gallery Joey Ramone & House of Chappaz / ARCO Madrid 2023

Gallery Joey Ramone (Rotterdam) en House of Chappaz (Barcelona) weten gelukkig allang dat de toekomst in de kunstwereld vrouwelijk is. In hun gedeelde beursstand tonen ze alleen werk van vrouwelijke artiesten. Dit zijn onder anderen Momu & No Es en Anna Moreno, die alle drie wonen en werken in Spanje en Nederland. Dit is een bewuste beslissing geweest. Galeriehouders Kiki Petratou en Hans Bakker: “De wereld moet meer vrouwenstemmen horen en zien. Als galerie is dit het minste dat we kunnen doen om hieraan bij te dragen.”

Tussen alle witte kubussen van ARCO vallen de roze geverfde muren van galerie Espacio Mínimo op. Hier hangen negen schilderijen gemaakt door Diana Larrea. Ik blijf stilstaan bij haar portret van Anna van Cronenburg (8.000 euro). Anna van Cronenburg was een Friese portretschilder uit de zestiende eeuw en in de collectie van het Prado Museum in Madrid bevinden zich vier door haar geschilderde damesportretten. Kunsthistorici zijn het er echter over eens dat deze portretten niet door Anna, maar door een neef van haar vader, Adriaan van Cronenburg, zijn gemaakt. Hun theorie: in de zestiende eeuw waren vrouwelijke schilders ‘zeer zeldzaam’ en de signatuur van de vier letters A (AAAA) moet gelezen worden als 'A drie A' = Adriaan. De middelste twee A’s zijn ten onrechte voor een N (Anna) gelezen. Diana Larrea zet hier zo haar vraagtekens bij.

Een verzamelaar legt normaliter niet meer dan 100.000 euro neer voor kunst vervaardigd door vrouwenhanden

Het zal zeker niet de eerste keer zijn dat mannen vrouwen uit de kunstgeschiedenis proberen te wissen of direct de mond proberen te snoeren. In de jaren vijftig betaalde Picasso zijn eerste vriendin, de aan lager wal geraakte artiest Fernande Olivier, een miljoen Franse franken om tijdens zijn leven haar mond te houden over hun turbulente relatie en zijn beginjaren als schilder. Vlak voor de opening van ARCO vroeg een Spaanse kunsthistorica aan een door AI tot leven gewekte Picasso waarom hij vrouwen zo slecht behandelde. Zijn aarzelende antwoord: “Het waren andere tijden.” Een beter excuus kon de kunstmatige intelligentie, gevoed met data van straight white men, niet bedenken.

Verantwoording headerfoto: Eugenio Merino / ADN Galeria / ARCO Madrid 2023.

Mail

Ferenz Jacobs

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven

Steun de makers van de toekomst

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe makers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een scherpe en eigenzinnige stem kunnen ontwikkelen als zij niet worden verleid tot clickbait en sensatie: die vrijheid vormt de basis voor originele verbeelding en nieuwe verhalen.

Steun ons

  • Jochum VeenstraHoofdredacteur
  • Mark de BoorderUitgever
het laatste
Komiek schreeuwt tegen wolk

Komiek schreeuwt tegen wolk

Of je vertelt de waarheid, bent grappig en wordt vervolgens gecanceld, óf je bent ‘politiek correct’ en daarmee helemaal niet meer grappig. Daar wil Jihane Chaara het even over hebben. Lees meer

illustratie van een meisje in een tent waarin ze leest en veel spullen om zich heen heeft staan, in contrast met de paarse lucht buiten

De magen zagen bleek in dit licht

'Ik heb een onstilbare behoefte mensen van hier te ontmoeten / op zoek naar een bewoonbare waarheid.' De gedichten van Angelika Geronymaki worden bevolkt door bietjes, bralhonden en bulderende koeien: lijfelijke poëzie die je voelt en proeft. Lees meer

Automatische concepten 55

Mijn vader en ik, mijlenver uiteen

Hoe blijf je strijdvaardig als misstanden generatie na generatie niet worden opgelost? Marthe van Bronkhorst reflecteert op de relatie met haar vader en hoe ze verschillend met onrecht omgaan. Lees meer

Illustratie van twee bomen. De bomen zijn wit en kaal, en je ziet hun wortels en takken voor een achtergrond van een groene en paarse gradiënt.

Van bladeren tot wortels: liefhebben zonder te verliezen

Hoeveel van jezelf lever je, dan wel niet onbewust, in om samen te kunnen zijn met een geliefde? Stefanie Gordin onderzocht wat Rainer Maria Rilke, Herman Hesse en bell hooks hebben geschreven over deze dynamiek. Ze probeert een antwoord te vinden op de vraag: Wat ging er mis in haar vorige relatie, waar ze juist zo duidelijk hadden afgesproken elkaar niet te verstikken? Lees meer

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

Een koetjes-en-kalfjesgesprek tussen Eva en een collega in de trein wordt ongemakkelijk wanneer hij ongefundeerde aannames doet over haar privéleven. Lees meer

Illustratie van een vrouw die een deur opent en daarachter een wereld van verschillende kleuren ziet

Rust Roest

Met dit verhaal waarin surrealisme en de werkelijkheid op een poëtische manier in elkaar overlopen, won Chris Kok de Debutantenschrijfwedstrijd van Editio. Lees meer

een persoon die naar hun eigen vervormde gezicht staart in de weerspiegeling van een telefoon

AI-angst

Wanneer Aisha in het bibliotheekcafé ineens met een human robot hybrid wordt geconfronteerd die rechtstreeks uit the Uncanny Valley schijnt te komen, lijkt het toppunt van haar industrialisatieverwarring bereikt. Lees meer

Kamer aan zee

Kamer aan zee

Twee mensen ontmoeten elkaar: de een werkt in een hotel en de ander wordt niet vaak tegengesproken. Wat volgt zijn een strandopgang, cocktails en een gedeelde sigaret. Lees meer

Baas in eigen brein

Baas in eigen brein

Marthe van Bronkhorst loopt in haar werk als psycholoog tegen een dilemma aan - is medicatie wel echt altijd de oplossing voor psychische problemen? Lees meer

Met welke zin begin ik de laatste zinnen?

Met welke zin begin ik de laatste zinnen?

Vivian Mac Gillavry schreef een reeks korte verhalen over de vragen waarmee we achterblijven vlak na de dood van een dierbare, van 'Wanneer besloot hij dat hij gecremeerd wilde worden?' tot 'Welke schoenen zijn gepast voor de uitvaart?'. Lees meer

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Eva slaapt de laatste tijd slecht. De nachtelijke hersenspinsels die ze compulsief noteert 'rieken een beetje naar waanzin'. Lees meer

De tastbare droom van Escher

De tastbare droom van Escher

Ferenz Jacobs schreef over Espai XC, het Escher-achtige huis van kunstenaar Xavier Corberó: fotogeniek, maar ook verwarrend. Lees meer

Verliefde klimaatvluchtelingen

Verliefde klimaatvluchtelingen

Het is midden november en 17 graden. Twee geliefden kuieren het strand af en aanschouwen de vreemde schoonheid van het industriële landschap. Waar zullen ze gaan wonen als het water komt? Lees meer

Mijn buurjongen 1

Mijn buurjongen

"In hun vriendschap waren ze onaantastbaar, als een groep soldaten voor een veldslag." Een kwetsbaar kort verhaal van Lars Meijer waarin tractors worden opgegeten, kleedkamers vol stoom hangen en geheimen worden ontdekt. Lees meer

Welkom in het circus van de dood

Het circus met één wild dier

Marthe van Bronkhorst verbaast zich tijdens een circusact die verkeerd afloopt over hoe laconiek het publiek reageert: "We hadden met zijn allen bij de galg kunnen staan, een standrechtelijke executie, een heksenverbranding – de popcorn was rondgegaan." Lees meer

Een ongelukje in Niemandsland 3

Een ongelukje in Niemandsland

Hoe weet je of dat wat je kiest het juiste is? Een kort verhaal van Stefanie Gordin over liefde, zwangerschap en autonomie. Lees meer

De slag om Lützerath: beeldvorming over solidariteit en geweld

De slag om Lützerath: beeldvorming over solidariteit en geweld

Er is jarenlang gestreden, maar onlangs werd bruinkooldorp Lützerath hardhandig door de Duitse politie ontruimd. Een gesprek over representatie, politiegeweld en de kernboodschap van ‘Lützi Lebt'. Lees meer

Onthouden dat ik het even moet vergeten 1

Onthouden dat ik het even moet vergeten

Heeft iedereen zo'n fabelachtig goed geheugen voor schijnbaar onbenullige details, of ligt het aan Eva? Lees meer

Stuur je pitch in voor Hard//hoofd Magazine #3! 2

Stuur je pitch in voor Hard//hoofd Magazine #3!

Stuur uiterlijk 28 februari je pitch in voor de derde editie van Hard//hoofd Magazine, met als thema: ‘Aaah!’. Lees meer

 1

Onze gratis, tweede masterclass illustratie

Kom op 17 februari vanaf 18:30 gratis naar 'Voorbij Het Zwarte Gat', een avond voor beginnende illustratoren over ondernemerschap, werken met opdrachtgevers en hedendaagse beeldcultuur. Lees meer

Steun de makers van de toekomst. Sluit je aan bij Hard//hoofd!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe kunstenaars en schrijvers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Wij zijn al meer dan twaalf jaar bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Onze kunstverzamelaars maken dit mogelijk. Sluit je nu aan en ontvang jaarlijks gesigneerde kunstwerken van veelbelovende kunstenaars én je eigen Hard//hoofd-tasje. Veel verzamelplezier!

Steun en verzamel