Asset 14

Ondraaglijk gewicht

Ondraaglijk gewicht

You are fat’, zei mijn kennis toen ze me na jaren weer zag. Ze keek er zelfvoldaan bij, alsof ze me net een enorme dienst had bewezen. Mijn vader en ik hadden haar net opgehaald van Schiphol, waar ze die dag vanuit Mali - waar ze woont - naartoe was gevlogen. We zaten tegenover elkaar in een taxibusje , en ik had gemerkt dat ze me al langer aan had zitten staren. Ik keek haar waarschijnlijk vragend aan, want ze herhaalde zichzelf: ‘You’re fat, from your pictures years ago I thought you were very skinny’. Mijn vader zag mijn ietwat verbolgen reactie en probeerde me te sussen met een achteloze: ‘Her body is ok, she’s keeping control’. Ik stamelde nog een sarcastische: ‘Well, thanks I guess’, terwijl mijn medepassagiers alweer verder praatten.

Een stroom van lelijke, onzekere gedachten ging door me heen. Heb ik niet juist erg gezond gegeten en geleefd de laatste tijd? Als een Afrikaan - iemand vanuit een cultuur waarin je al snel ‘te dun’ wordt bevonden - mij al dik vindt, ben ik dan niet wel erg zwaar? Kan ik dan mijn eigen observaties dan nog wel vertrouwen? En wat bedoelde mijn vader met ‘she’s keeping control’, dat klonk alsof ik mijn lichaam nog maar net kon bedwingen, voordat het uit haar voegen zou barsten?

De opmerking van mijn kennis bleef langer hangen dan ik zou willen. Daar schaamde ik me voor. Als het al zo was, was ik dan als feminist van midden dertig niet zelfverzekerd genoeg om me niets aan te trekken van willekeurige, kortzichtige schoonheidsidealen? Ik volg juist met plezier vrouwen op Instagram die strijden voor diversiteit en representatie van allerlei soorten lijven in de media. Ik juich toe hoe volle vrouwen de term ‘dik’ veelvuldig terugeisen om het stigma te doorbreken. Waarom hield zo’n onbenullige, oppervlakkige opmerking me zo bezig?

Lichamen komen in allerlei vormen en maten, en ik kijk graag met bewondering naar vrouwenlijven; volle heupen en buiken, lange slanke benen, rollen en lijnen, ik vind het allemaal prachtig. Zelf zie ik als ik in de spiegel kijk een gezonde vrouw van 35 die goed voor haar huid en haar zorgt en leuke kleding draagt. Iemand die genoeg beweegt, maar ook van pasta, toetjes en wijn houdt, en rondingen heeft. Maar bovenal, en voor mij het belangrijkste: iemand die blij en helder uit haar ogen kijkt. Ik ben dus best oké met mezelf.

Waarom hield zo’n onbenullige, oppervlakkige opmerking me zo bezig?

Toch ben ik een product van de westerse maatschappij. Al sinds ik tijdens mijn adolescentie Susan Bordo’s Unbearable Weight las, ben ik hard aan het werk om aangeleerde maatschappelijke regels en verwachtingen rondom mijn lichaam te ‘ontleren’. In haar boek beschrijft Bordo hoe vrouwen(lichamen) in de westerse maatschappij onderworpen worden aan de verwachting zo weinig mogelijk plek in te nemen. Zo zegt ze: ‘pre-occupation [with fat, diet and slenderness] may function as one of the most powerful normalizing mechanisms of our century, insuring the production of self-monitoring and self-disciplining “docile bodies" [...]. Wij vrouwen en onze ‘docile bodies’, oftewel volgzame lichamen, zijn dus al decennialang druk met het uitoefenen van zelfcontrole, en het kleinhouden van onze lichamen. Het zit ons vanuit de maatschappij zo ingebakken, dat we het ‘slank moeten zijn’ hebben geïnternaliseerd.

Precies zoals mijn vader zegt dus: ‘haar lichaam is oké, want ze houdt de controle’. Dat lijkt dus voor vrouwen de grote graadmeter te zijn om waardig beschouwd te worden: of je jezelf in controle kan houden of niet. Zo ving ik recentelijk op hoe een jonge vrouw in een kledingwinkel zuchtend voor de spiegel stond in een felroze, nauw aangesloten jurk. Toen de winkelmedewerkster vroeg hoe ze de jurk vond, antwoordde ze (dus niet direct op de vraag) dat ze net was bevallen en ze daarom een voller lichaam had. ‘Wat triest’, dacht ik terwijl ik zelf een broek paste, ‘dat we het gevoel hebben onszelf voor onze natuurlijke staat te moeten verantwoorden’. Ook merkte ik het bij een familielid, die jaren geleden na een groot kerstdiner sit-ups deed om calorieën kwijt te raken, en ‘s ochtends gelijk op de weegschaal stond om te kijken of ze was aangekomen. ‘Hoeveel weeg jij eigenlijk’, vroeg ze me daarna getergd, om me in haar zelfmarteling mee te sleuren.

Wij vrouwen en onze ‘docile bodies’, oftewel volgzame lichamen, zijn dus al decennialang druk met het uitoefenen van zelfcontrole, en het kleinhouden van onze lichamen.

De geïnternaliseerde zelfcontrole (of eigenlijk: zelfkastijding) waarmee vrouwen opgroeien voelt als een soort gevangenschap. Op welke manier ik als vrouw ook ‘aanwezig’ ben of me vrij voel (ongesteld zijn, een mening uiten, sensualiteit uitstralen, fysieke ruimte innemen), het wordt nog vaak afgestraft. Vrouwelijkheid is, aldus Bordo, namelijk nog steeds synoniem aan ‘alien’ (anders dan de norm, namelijk ‘de man’), onderdanig en instinctief. Een dik lichaam is daarom in onze cultuur zoveel meer dan alleen ‘gewoon een voller lichaam’. Ik stel het me voor als een soort fysieke wereldkaart waarop negatieve maatschappelijke constructen geëtst worden. Iets dat met behulp van media en reclame in allerlei sociaal-culturele aspecten terugkomt: wat we kopen, wat we leren en wat we vinden.

Dus ook al ben ik een 35-jarige feminist die al meer dan 15 jaar leert over maatschappelijke constructen, toch worstel ik nog met de discrepantie tussen mijn interne zelfbeeld, en externe standaarden die mijn gedachten beïnvloeden. Het verschil tussen hoe ik geniet van mijn fysieke vrouwenlichaam als mijn vollere dijen en billen een spijkerbroek vullen, en hoe ik, als ik iets slanker en lichter ben, me gesterkt voel in mijn ‘sociale’ vrouwenlichaam als diezelfde broek om me heen ‘hangt’. De sleutel om die twee te verenigen zit hem denk ik in het accepteren van het vrouwelijk lichaam als een neutraal en menselijk systeem. En het verwerpen van de vrouw als ‘alien’, zoals Susan Bordo beschrijft.

De opmerking van mijn kennis tijdens de taxirit bleek al dichterbij die neutraliteit te liggen dan ik dacht. Als ik mijn vader een paar dagen later spreek, lijkt hij mijn oncomfortabele reactie niet vergeten te zijn. ‘You know "fat" is just Creole slang for "not skinny", right? She was just saying you have a body’.

Mail

Aisha Mansaray (zij/haar, 1988) studeerde Engelse taalwetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Is o.a. columnist van Hard//hoofd en OneWorld, en hoopt ooit zo goed te worden als Amerikaans schrijfster Vivian Gornick.

Anna June (1994) is een illustrator uit Leiden en werkt voor verschillende opdrachtgevers. Haar tekeningen gaan vaak over ‘hoe mensen doen’, dieren, identiteit en ongemak. Ze is oprichter van het Leidse makerscollectief ROEM, een stichting die jonge makers ondersteunt en samenbrengt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Nog een keer: baas in eigen buik! 1

Nog een keer: baas in eigen buik!

Je zou zeggen dat het abortusrecht in Nederland vanzelfsprekend is, maar is dat eigenlijk wel zo? Een abortus is wettelijk gezien namelijk nog steeds strafbaar. Jihane Chaara neemt je mee in de politieke geschiedenis van het verworven abortusrecht in Nederland, die gepaard gaat met weerstand tegen dit recht op zelfbeschikking, maar ook met veel feministisch verzet en solidariteit. Lees meer

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

Iemand die me bij de hand neemt en me zegt hoe het moet, alles

'Ik verlang zo erg naar een inspirerend figuur die logica ontdekt in de willekeur van wat ons allemaal overkomt. Die tegen me zegt: "Marthe, zó is het, en de rest is bullshit".' Lees meer

Afgebeeld is een vrouw in badpak, zwemmend tussen vissen.

Anders zijn is niet ‘tegen de natuur’

Marthe van Bronkhorst duikt in de diepzee en ontleert acht lessen die ze vroeger op school onderwezen kreeg. Lees meer

De rode draad 1

De rode draad? Dat zijn wij, voor elkaar

Jihane Chaara is geen determinist, maar vraagt zich toch af of sommige ontmoetingen in het leven wel echt toeval zijn. Wat als we allemaal volgens een rode draad met elkaar verbonden zijn, zowel in ons huidige netwerk, als ook met degenen die op magische wijze ons leven in komen? Lees meer

Met deze column kan ik de wereldvernietigen

Met deze column kan ik de wereld vernietigen

‘Maar als ik die column nu verder schrijf’ zegt Marthe van Bronkhorst, ‘dan komt deze informatie online, en kan ik die AI op ideeën brengen.' Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem 1

Kun je liefde delen?

Marthe van Bronkhorst onderzoekt polyamorie: 'Als ik mijn hart versplinterd heb, kan ik het dan minder hard breken?' Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

We hebben armoede opgelost: een toneelstukje

Marthe van Bronkhorst schreef een kort toneelstukje waarin Ruben Brekelmans en Dilan Yesilgöz uiteenzetten hoe ze armoede willen gaan oplossen. Lees meer

Dunne intellectuele belangstelling

Dunne intellectuele belangstelling

Michiel Cox is vastbesloten om als docent aan zijn mbo-studenten meer dan alleen praktische kunde over te dragen. Hoewel studenten zijn lessen mild spottend een ‘zitvak’ noemen, merkt Cox dat bij sommigen intellectuele nieuwsgierigheid opbloeit, ondanks de lage verwachtingen van de buitenwereld. Lees meer

How can I make this about me? 1

How can I make this about me?

Marthe van Bronkhorst staat stil bij een jaar genocide en pleit ervoor om het meer over onszelf te laten gaan: 'Die dode Palestijnen hadden jouw kinderen kunnen zijn.' Lees meer

De inspraakavond

De inspraakavond

Om een progressief geluid te laten horen gaat Michiel Cox naar een inspraakavond over windmolens. Maar tijdens de bijeenkomst begint hij te twijfelen. Is dit inspraak? Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer