Asset 14

Nous sommes groep 3

Een dag na de aanslag op Charlie Hebdo geeft Ayla les aan de kinderen van groep 3, een klas waar niemand Frans spreekt of ooit Parijs gezien heeft.

De ochtend van 8 januari begint zoals elke ochtend met de absentielijst. Geen kind mist, de juf hoeft maar één keer de klas tot de orde te roepen. We zitten in de kring. Je houdt je handen thuis en als je iets wilt zeggen, steek je je vinger op. Zo leren we dat op school.

Die dag loop ik, zoals iedere donderdag, stage bij een groep 3 op een basisschool. Wel vaker is er in de wereld iets gaande waar ik met de kinderen niet over kan praten. Zo ook op 8 januari, de dag na 7 januari, de dag van Charlie Hebdo en vele anderen Charlies over de hele wereld.

In groep 3 leren kinderen lezen en schrijven. Het eerste woordje dat de kinderen dit jaar leerden was ik. Wij komt pas later. Nous sommes tout Charlie, of Je suis Charlie of liever gewoon Je suis. Niet omdat je een cartoonist met lef bent, wel omdat je je kwetsbaar voelt: over je opvattingen, je gevoel voor tolerantie of nuance, de mogelijkheid om kritisch te zijn.

Ik kijk de kring rond. Iedere dag begint met een tekening: een jongetje met een hond, een deur met een deurmat waar welkom op staat, een verzameling kaarsen. De leerlingen praten met de juf over het onderwerp en daagt ze uit om na te denken.

Op 8 januari opent de dag met een kaarsje opsteken.

‘Wanneer steek je een kaarsje op?’ vraagt de juf.

‘Als je jarig bent,' zegt Marlies.

‘Als je warmte wilt,' zegt Aisha.

‘Mijn moeder steekt een kaarsje op als ze televisie kijkt en ze het wat gezelliger wilt maken,' roept Brit enthousiast.

‘Of…’ probeert de juf.

‘Als een hond dood gaat,' zegt Lize.

‘Precies,' zegt de juf, ‘je kunt een kaarsje opsteken om aan iemand te denken.'

Laat kinderen nog maar gewoon een kaarsje opsteken voor hun verjaardag, denk ik.

Illustratie: Iris Deppe

Na de dagopening begin ik de schrijfles. Ik moet de leerlingen een schrijfpatroon aanleren dat lijkt op elel, maar dan omgedraaid. Omgekeerde wereld. De wereld op zijn kop. De leerlingen beginnen te mompelen en ik vraag wat er aan de hand is: ‘Zijn jullie soms verbaasd? Wie kan uitleggen wat verbazing is?’

‘Als je iets ziet of hoort wat je nog nooit hebt gezien of gehoord,' zegt Michiel ‘En meestal wil je dan meteen iets zeggen tegen anderen.’

Ik knik.

Twintig potloden, stevig in de greep. Twintig kleine handjes, om zich te bewapenen met taal, te wapenen tegen onbegrip. Met de tong uit de mond persen ze het onbekende schrijfpatroon uit hun potloden. Een punt breekt, voorzichtig vraagt de leerling of hij zijn punt mag slijpen.

‘Ja!’ zeg ik. ‘Natuurlijk, alsjeblieft, doe het en slijp het scherp.'

Sommigen zullen nooit een andere taal leren, maar samenleven zullen ze moeten leren. Vanaf de eerste dag op school worden ze gedwongen met verschillen om te gaan. De kinderen hoeven alleen nog niet te kiezen tussen vrede of vrijheid, hier is het allebei.

‘Houd je bek!’ Twee kinderen duwen elkaar bij de kapstok weg van de jassen. Een van hen valt en begint te huilen. ‘Maar dat ging per ongeluk!’ Je hoeft kinderen het verschil tussen per ongeluk en expres niet aan te leren, dat voelen zelfs de allerkleinsten naadloos aan. Per ongeluk is goed. Expres is pertinent slecht.

Tijdens het zelfstandig werken beklaagt Milo zich bij mij. ‘Ik moet zoveel doen, waarom?’ Een legitieme vraag. Ik doe een poging tot antwoord. ‘Als je leert lezen, leer je steeds meer woorden en met woorden kun je groot en sterk en slim worden. Je leest dingen, waar je nog nooit van hebt gehoord en zo leer je de wereld om je heen wat beter begrijpen.'

Ik neem nog net het woord idealisme niet in mijn mond. Gewoon om een woord te gebruiken dat ik al lang kende, maar pas later leerde schrijven. ‘Ik wil dat je het toch probeert af te maken,’ zeg ik tegen hem. Tot zover mijn idealisme. Een minuut later zit Milo met zijn potlood in zijn neus uit het raam te staren.

Misschien moet ik het vandaag gewoon houden bij het schrijfpatroon. De omgekeerde wereld laten voor wat het is, mijn woede en verbazing ver weg stoppen van de kinderen. Ik kan hooguit die van hen voeden met nieuwe woorden, zodat ze op een dag sterk genoeg zijn om zich de wereld met het geschreven woord een klein beetje eigen te maken.

Wanneer we twee aan twee van het schoolplein terug lopen naar de klas, weigeren Mischa en Sam elkaar de hand te geven.

‘Nee, zij doet het niet!’

‘Nee, hij doet het niet!’

Langzaam loop ik op de kinderen af. ‘Ik wil dat jullie elkaar NU de hand geven.'

Het is niet de eerste keer dat de kinderen elkaar weigeren een hand te geven. Een hand. Ze lezen nog niet, ze schrijven nog niet. Ze vertrouwen de gebouwen waar we in wonen, de straten waar we over rijden, de spullen die ze krijgen en het voedsel dat ze eten. Ze vertrouwen hun ouders. Ze moeten wel. Ze vertrouwen bijna alles, behalve elkaar.

‘Zij wil niet.'

‘Nee, hij wil niet.'

‘Jullie geven elkaar NU een hand. Je zit in groep 3, dat moet je nu al lang kunnen en begrijpen.'

De leerlingen geven elkaar een slap handje. Hun armen bungelen naast elkaar. Vingertoppen raken. Hun hoofden hangen naar beneden. Nog voordat ik kan omkijken hoor ik een ander kind roepen. ‘Juf!’

‘Wat is er aan de hand Wouter?’

‘Zij zegt dat ze wilde dat ik nooit bij haar op school was gekomen.’

‘Maar hij slaat mij!’ tiert Krisje.

‘Dus jullie doen allebei iets dat de ander niet leuk vindt?’

‘Ja…’ Twee paar kinderogen kijken me aan.

‘Ik weet niet meer wie begon,’ stamelt Wouter.

‘Ik ook niet,’ Krisje slaat haar armen over elkaar.

‘Ik ook niet. Ik echt al helemaal niet.’

 

Ayla Schneiders is kandidaat-statenlid voor D66, theaterdocent en schrijver. Momenteel volgt ze de Academische Lerarenopleiding Primair Onderwijs.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Een ode aan de pornofilm 2

Een ode aan de pornofilm: Het Porn Film Festival Amsterdam

Porno is meer dan wat Pornhub en andere grote platforms ons voorschotelen. Het Porn Film Festival Amsterdam laat deze donderdag tot en met zondag zien, dat porno kwetsbaarder, artistieker en vrijer is dan velen verwachten. Emma Zuiderveen spreekt met organisatoren Erik ter Veld en Franka Bauwens. Lees meer

De macht van het lookje

De macht van het lookje

Columnist Loïs Blank analyseert de stijlkeuzes van Zuckerberg, en Ivanka en Donald Trump. Wat proberen ze met hun kleding te zeggen, en wat hangt er van hun kledingkeuzes af? Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

Ze willen niet dat je dit weet over ons voedselsysteem

When life gives you hepatitis A-bessen, kruipt Marthe van Bronkhorst in de pen om het toch nog eens over de voedselindustrie te hebben. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024) 1

Een kijkje in mijn consumentenziel (2024)

De gemiddelde Nederlander koopt vaak kleding, en heeft er vaak ook nog geen overzicht over. Columnist Loïs Blank houdt haar eigen koopgedrag elk jaar weer bij. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

:Oproep: Hard//hoofd Biechtlijn

Oproep: bel de Hard//hoofd Biechtlijn

Op zoek naar een luisterend oor? Bel de Hard//hoofd Biechtlijn op 06 16 85 74 57 en word trouwe lezer van Hard//hoofd op papier om de collectieve audiobiecht te beluisteren. Lees meer

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Elke trui is een kersttrui, je moet alleen zelf voorbij Rudolf kijken

Misschien heb jij hem nu wel aan: de kersttrui. Een onschuldig grapje of een kledingstuk dat perfect toelicht wat er mis is met de kledingindustrie? Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine! 1

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Welk verlangen kenmerkt jouw leven en waar snak jij naar? Stuur voor 16 februari 2025 je pitch in en voed ons met jouw ideeën over (beeld)verhalen, essays, poëzie en kunstkritiek voor het magazine ‘Honger’. Lees meer

Schrijvers en beeldmakers gezocht voor ‘Honger’, het zevende Hard//hoofd Magazine!

Illustreer jij de volgende cover van het Hard//hoofd Magazine?

Voor ‘Honger’, het najaarsnummer van 2025 van Hard//hoofd, zijn we op zoek naar illustrator die de cover van ons magazine wil maken. Lees meer

Lieve groetjes van Venus

Lieve groetjes van Venus

Lieke van den Belt vertelt in deze column over haar relatie met en tot Venus. Kijken ze elkaar aan? En zien ze de ander dan ook? Lees meer

De Groep

De Groep

'Ik ben Jane en Kevin is een lul die te veel ruimte inneemt.' Amal Akbour schreef een verhaal over Jane, een narcistische jonge vrouw die voor het eerst deelneemt aan groepstherapie. Dit is een voorpublicatie van het verhaal dat Amal schreef als onderdeel van het Veerhuis Talentenprogramma. Lees meer

Gebeden van keramiek - Nieuw werk voor kunstverzamelaars! 1

Gebeden van keramiek - Nieuw werk voor kunstverzamelaars!

Als dank voor hun steun, ontvangen onze ruim 1.700 kunstverzamelaars in januari een prachtig werk van beeldend kunstenaar Dakota Magdalena Mokhammad. Om welk werk het precies gaat blijft een verrassing, maar in gesprek met onze chef Kunst Jorne Vriens licht Dakota een tipje van de sluier op. Lees meer

Auto Draft 1

Hoe jij politiek je zin weer krijgt: valse dilemma’s, overdrijven en nog drie tactieken die ik leerde van mijn vader

Marthe van Bronkhorst leerde van haar vader dat goed vals niet lelijk is. In deze column legt ze je drie technieken uit om je (politieke) zin te krijgen. "Links, doe nou eens wat mijn vader deed: nooit genoegen nemen met minder." Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer