Asset 14

Nous sommes groep 3

Een dag na de aanslag op Charlie Hebdo geeft Ayla les aan de kinderen van groep 3, een klas waar niemand Frans spreekt of ooit Parijs gezien heeft.

De ochtend van 8 januari begint zoals elke ochtend met de absentielijst. Geen kind mist, de juf hoeft maar één keer de klas tot de orde te roepen. We zitten in de kring. Je houdt je handen thuis en als je iets wilt zeggen, steek je je vinger op. Zo leren we dat op school.

Die dag loop ik, zoals iedere donderdag, stage bij een groep 3 op een basisschool. Wel vaker is er in de wereld iets gaande waar ik met de kinderen niet over kan praten. Zo ook op 8 januari, de dag na 7 januari, de dag van Charlie Hebdo en vele anderen Charlies over de hele wereld.

In groep 3 leren kinderen lezen en schrijven. Het eerste woordje dat de kinderen dit jaar leerden was ik. Wij komt pas later. Nous sommes tout Charlie, of Je suis Charlie of liever gewoon Je suis. Niet omdat je een cartoonist met lef bent, wel omdat je je kwetsbaar voelt: over je opvattingen, je gevoel voor tolerantie of nuance, de mogelijkheid om kritisch te zijn.

Ik kijk de kring rond. Iedere dag begint met een tekening: een jongetje met een hond, een deur met een deurmat waar welkom op staat, een verzameling kaarsen. De leerlingen praten met de juf over het onderwerp en daagt ze uit om na te denken.

Op 8 januari opent de dag met een kaarsje opsteken.

‘Wanneer steek je een kaarsje op?’ vraagt de juf.

‘Als je jarig bent,' zegt Marlies.

‘Als je warmte wilt,' zegt Aisha.

‘Mijn moeder steekt een kaarsje op als ze televisie kijkt en ze het wat gezelliger wilt maken,' roept Brit enthousiast.

‘Of…’ probeert de juf.

‘Als een hond dood gaat,' zegt Lize.

‘Precies,' zegt de juf, ‘je kunt een kaarsje opsteken om aan iemand te denken.'

Laat kinderen nog maar gewoon een kaarsje opsteken voor hun verjaardag, denk ik.

Illustratie: Iris Deppe

Na de dagopening begin ik de schrijfles. Ik moet de leerlingen een schrijfpatroon aanleren dat lijkt op elel, maar dan omgedraaid. Omgekeerde wereld. De wereld op zijn kop. De leerlingen beginnen te mompelen en ik vraag wat er aan de hand is: ‘Zijn jullie soms verbaasd? Wie kan uitleggen wat verbazing is?’

‘Als je iets ziet of hoort wat je nog nooit hebt gezien of gehoord,' zegt Michiel ‘En meestal wil je dan meteen iets zeggen tegen anderen.’

Ik knik.

Twintig potloden, stevig in de greep. Twintig kleine handjes, om zich te bewapenen met taal, te wapenen tegen onbegrip. Met de tong uit de mond persen ze het onbekende schrijfpatroon uit hun potloden. Een punt breekt, voorzichtig vraagt de leerling of hij zijn punt mag slijpen.

‘Ja!’ zeg ik. ‘Natuurlijk, alsjeblieft, doe het en slijp het scherp.'

Sommigen zullen nooit een andere taal leren, maar samenleven zullen ze moeten leren. Vanaf de eerste dag op school worden ze gedwongen met verschillen om te gaan. De kinderen hoeven alleen nog niet te kiezen tussen vrede of vrijheid, hier is het allebei.

‘Houd je bek!’ Twee kinderen duwen elkaar bij de kapstok weg van de jassen. Een van hen valt en begint te huilen. ‘Maar dat ging per ongeluk!’ Je hoeft kinderen het verschil tussen per ongeluk en expres niet aan te leren, dat voelen zelfs de allerkleinsten naadloos aan. Per ongeluk is goed. Expres is pertinent slecht.

Tijdens het zelfstandig werken beklaagt Milo zich bij mij. ‘Ik moet zoveel doen, waarom?’ Een legitieme vraag. Ik doe een poging tot antwoord. ‘Als je leert lezen, leer je steeds meer woorden en met woorden kun je groot en sterk en slim worden. Je leest dingen, waar je nog nooit van hebt gehoord en zo leer je de wereld om je heen wat beter begrijpen.'

Ik neem nog net het woord idealisme niet in mijn mond. Gewoon om een woord te gebruiken dat ik al lang kende, maar pas later leerde schrijven. ‘Ik wil dat je het toch probeert af te maken,’ zeg ik tegen hem. Tot zover mijn idealisme. Een minuut later zit Milo met zijn potlood in zijn neus uit het raam te staren.

Misschien moet ik het vandaag gewoon houden bij het schrijfpatroon. De omgekeerde wereld laten voor wat het is, mijn woede en verbazing ver weg stoppen van de kinderen. Ik kan hooguit die van hen voeden met nieuwe woorden, zodat ze op een dag sterk genoeg zijn om zich de wereld met het geschreven woord een klein beetje eigen te maken.

Wanneer we twee aan twee van het schoolplein terug lopen naar de klas, weigeren Mischa en Sam elkaar de hand te geven.

‘Nee, zij doet het niet!’

‘Nee, hij doet het niet!’

Langzaam loop ik op de kinderen af. ‘Ik wil dat jullie elkaar NU de hand geven.'

Het is niet de eerste keer dat de kinderen elkaar weigeren een hand te geven. Een hand. Ze lezen nog niet, ze schrijven nog niet. Ze vertrouwen de gebouwen waar we in wonen, de straten waar we over rijden, de spullen die ze krijgen en het voedsel dat ze eten. Ze vertrouwen hun ouders. Ze moeten wel. Ze vertrouwen bijna alles, behalve elkaar.

‘Zij wil niet.'

‘Nee, hij wil niet.'

‘Jullie geven elkaar NU een hand. Je zit in groep 3, dat moet je nu al lang kunnen en begrijpen.'

De leerlingen geven elkaar een slap handje. Hun armen bungelen naast elkaar. Vingertoppen raken. Hun hoofden hangen naar beneden. Nog voordat ik kan omkijken hoor ik een ander kind roepen. ‘Juf!’

‘Wat is er aan de hand Wouter?’

‘Zij zegt dat ze wilde dat ik nooit bij haar op school was gekomen.’

‘Maar hij slaat mij!’ tiert Krisje.

‘Dus jullie doen allebei iets dat de ander niet leuk vindt?’

‘Ja…’ Twee paar kinderogen kijken me aan.

‘Ik weet niet meer wie begon,’ stamelt Wouter.

‘Ik ook niet,’ Krisje slaat haar armen over elkaar.

‘Ik ook niet. Ik echt al helemaal niet.’

 

Ayla Schneiders is kandidaat-statenlid voor D66, theaterdocent en schrijver. Momenteel volgt ze de Academische Lerarenopleiding Primair Onderwijs.

Mail

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Was dit nou een flirt?

Was dit nou een flirt?

Als de Amsterdamse Carrie Bradshaw schrijft Marthe van Bronkhorst over de schemerflirt: een net te lange blik, een ambigu compliment, een hand die 'per ongeluk' de jouwe aanraakt. Lees meer

In gesprek met Jacqueline Peeters

In gesprek met Jacqueline Peeters: ‘Schilderen is denken en doen’

Aucke Paulusma gaat in gesprek met Jacqueline Peeters over haar nieuwe tentoonstelling. ‘Ik hoop dat ze in mijn werk iets van die spanning zien tussen wat zichtbaar is en wat verborgen blijft, en dat ze voelen hoe ik dat proces van schilderen benader.’ Lees meer

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Terugblik op de schrijfworkshop: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?'

Op 25 mei organiseerde Hard//hoofd een schrijfworkshop met het thema: 'Hoe schrijf je over mannelijkheid?' Tijdens deze middag hebben de uitgekozen deelnemers onder begeleiding van één van de vier hosts uit het netwerk van Hard//hoofd de tijd gekregen om ideeën uit te wisselen, hun eigen tekst aan te scherpen en te reflecteren op hun eigen schrijfproces. Samen met de hosts kijken we terug op een verdiepende, inspirerende dag vol uitwisseling en reflecties. Lees meer

Dit maakten onze kunstverzamelaars en magazineabonnees mogelijk in 2024

Dit maakten onze kunstverzamelaars mogelijk in 2024

Kunstverzamelaars dragen bij aan onze missie om nieuw talent te ondersteunen en een vrije ruimte te bieden. We leggen graag uit hoe we de donaties in 2024 hebben besteed. Lees meer

Als je écht kinderen wilt redden

Als je écht kinderen wilt redden

Shashitu Rahima Tarirga kwam 33 jaar geleden via interlandelijke adoptie naar Nederland vanuit Ethiopië. Na een reis naar Ethiopië maakt ze nu een afweging tussen haar leven hier en het gemiste leven daar. 'Weegt een westers paspoort op tegen het moeten omgaan met de trauma’s van scheiding en achterlating? Weegt een leven hier op tegen onbekendheid met je leven daar?' Lees meer

Water landt zachter

Water landt zachter

Via een staalarbeider en een PVV-stemmer onderzoekt Angelika Geronymaki zichzelf. Kan ze, zonder het doen van aannames, de ander leren kennen? Lees meer

nuclear family

Queerkroost

In een briefwisseling over queer ouderschap zoeken Eke Krijnen en Lisanne Brouwer naar steun, herkenning en een houding om de maatschappelijke discriminatie buiten het gezinsleven te houden. Lees meer

Informatiehonger

Informatiehonger

We verslikken ons in data, maar blijven gulzig drinken. In dit essay onderzoekt Paola Verhaert hoe onze honger naar informatie — ooit gevoed door boeken, nu door eindeloze datastromen — ons hoofd én onze wereld begint te verzwelgen. Waar ligt de grens? En merken we het als we die overschrijden? Lees meer

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

De talkshow is dood, lang leve de talkshow

In deze colum geeft Marthe Bronkhorst je een van haar geheime toverzinnen om vervelende talkshowgasten de mond te snoeren. 'Is dat zo?' Lees meer

:Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

Naar een taal die consent fucking overbodig maakt: brieven over consent

In haar laatste brief aan Alara buigt Yousra zich over taal: hoe taal seksueel geweld normaliseert en hoe taal inwerkt op onze erotische verbeelding. Geweldloze verhoudingen scheppen via taal is voor haar zowel een kwestie van nieuwe talen schrijven als oude of bestaande talen herinneren. Lees meer

Comme tu veux

Comme tu veux

In de bruisende souks van Marrakech leert Aisha Mansaray haar vader – de ultieme hosselaar, de praatjesmaker in zes talen, en de filosoof in een (illegale) taxi – beter begrijpen. Lees meer

:De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

De kunst van vertrekken – Deel II: Macht en onmacht

In het tweede deel van deze essayreeks over kunststakingen schrijft Lara den Hartog Jager over kunstenaars die worstelen met systemen van macht en de vraag of hun kunst verandering teweeg kan brengen. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter 1

De archivaris en haar dochter: Morgen zal alles anders zijn

‘Even eufy checken.’ In ‘Morgen zal alles anders zijn’ dicht Bareez Majid over de eindeloze keuzes en opties die een dag voortbrengt. Een dag die getekend wordt door de sluimerende aanwezigheid van de videofeed van een beveiligingsapp. Lees meer

Kind van lelijke huizen

Kind van lelijke huizen

Om haar heen ziet Anne Schepers dat de kinderen uit ‘mooie huizen’ die wél een financieel vangnet hebben eerder de stap naar freelancewerk kunnen maken. Ze staat voor de keuze: lijden voor de kunst of doen wat de maatschappij verantwoordelijk acht? Lees meer

:Een reeks foto’s: brieven over consent

Een reeks foto’s: brieven over consent

Voor Alara Adilow voelt het alsof er altijd hiaten overblijven na het schrijven van een antwoord op een brief, en ze vraagt zich af of ze daarom steeds midden in de nacht wakker wordt. Ze denkt na over hoe de zachte aanrakingen niet alleen voor haar lichaam helend kunnen zijn, maar ook voor onze gewelddadige maatschappij, waar pestgedrag en leedvermaak machtsgrepen zijn. Lees meer

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

De staat ontvoerde mijn oudoom naar het front. En wie weet straks ook mijn broer?

Marthe van Bronkhorst vraagt zich op 4 mei bij de herdenking af of we wel weten wat oorlog is en waar het begint. Lees meer

Bleekzucht en bloedarmoede

Bleekzucht en bloedarmoede

Menstruatie is stil en onzichtbaar. We kijken weg en gaan door. Maar wat als dat niet langer kan? Wat als het bloed de samenleving binnenstroomt en ons verdrinkt? Esther De Soomer onderzoekt hoe de maatschappij dan reageert. Lees meer

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

Beeldmakers gezocht voor papieren uitgave over seksueel consent

HALFNAAKT en Hard//hoofd zoeken acht beeldmakers (fotografie, illustratie, keramiek, textiel, etc.) die samen willen werken aan een publicatie over seksueel consent. Meedoen? Reageer vóór 20 mei. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

De archivaris en haar dochter: Een anatomie van opa's dochter

In ‘Een anatomie van opa’s dochter’ reconstrueert Bareez Majid de verschillende deeltjes die samen een moeder maken. Een moeder die door een ziekte in de war is, en veel dingen vergeet – soms zelfs haar eigen kinderen. Lees meer

:Hoe te dromen:  Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Hoe te dromen: Over slaap, verlangen en dromen over een betere wereld

Als Stella Kummer ’s ochtends wakker wordt, bespreekt ze in bed haar dromen met haar vriend. Terwijl ze aan hem vertelt wat er die nacht in haar droomwereld is omgegaan, denkt ze na over dromen over de wereld. Begint het veranderen van de wereld niet eigenlijk gewoon in bed? Lees meer

Steun Hard//hoofd en verzamel kunst!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe schrijvers en kunstenaars. We zijn al vijftien jaar gratis toegankelijk en advertentievrij. Zo’n vrije ruimte is harder nodig dan ooit. Steun de makers van de toekomst; sluit je vóór 1 juli aan als kunstverzamelaar en ontvang in juli je eerste kunstwerk, een unieke print van kunstenaar Lois Cohen!

Word kunstverzamelaar