Asset 14

Nee, Anna Sorokin is geen Robin Hood en dit is waarom

Nee, Anna Sorokin is geen Robin Hood en dit is waarom

Anna Delvey werd voor haar oplichtingspraktijken veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf, maar in de Netflix-serie Inventing Anna is ze de held. Emma Stomp houdt de serie tegen het licht en haalt Anna van haar voetstuk.

In 2018 publiceerde de Amerikaanse schrijfster Rachel Kushner The Mars Room, een inktzwarte roman over een voormalig stripdanseres die haar dagen slijt in een Californische gevangenis nadat ze tweemaal levenslang heeft gekregen. Kushner baseerde haar roman op tientallen gesprekken die ze voerde met veroordeelden. ‘Als er [..] iemand komt die alleen wil luisteren, kun je eventjes die ik in jezelf activeren die je voor het gevangenisleven had uitgeschakeld,’ vertelde Kushner hierover in een interview met Trouw. ‘Oh, je bent in ons geïnteresseerd? Je kunt overal over schrijven, over feestende yuppen op Capri, maar je schrijft over óns?’

Het was een quote die me bijbleef, want over de ‘doodgewone’ gevangenen gaat het doorgaans weinig. Dat wil zeggen: de gevangenen die zich voordat ze veroordeelden werden al aan de onderkant van de samenleving bevonden, de gevangen zonder groots en meeslepend verhaal.

Als je wel een meeslepend verhaal hebt, dan kan je dat een hoop roem en geld opleveren. Meesteroplichter Anna Sorokin is zo iemand.

Met deze leugen wist ze door te dringen tot in het hart van de New Yorkse elite.

Anna Sorokin dook zo’n vier jaar geleden voor het eerst op in het nieuws en ik was gelijk gefascineerd. De in Rusland geboren dochter van een vrachtwagenchauffeur verhuisde zo’n tien jaar geleden naar New York waar ze zich voordeed als Anna Delvey, een rijke Russische erfgename. Met deze leugen wist ze door te dringen tot in het hart van de New Yorkse elite. Anna was een graag geziene gast op feestjes en hield er een extravagante levensstijl op na: ze sliep in hotels waar de kamers zo’n 800 dollar per nacht kosten, betaalde 400 dollar voor wimperextensies en vloog de hele wereld over, al dan niet in een privéjet. Investeerders loog ze voor dat ze 25 miljoen dollar aan eigen vermogen had, waardoor het haar bijna lukte om een eigen privéclub à la Soho House op te zetten.

Zo ver kwam het niet, want tijdens een vakantie in Marrakesh bleken alle twaalf creditcards van Anna geblokkeerd. Ze liet haar vriendin Rachel DeLoache Williams (waarover later meer) opdraaien voor de 62.000 dollar aan kosten en Anna beloofde het terug te betalen. Slechts 5.000 dollar zou Rachel terugzien. Toen Rachel naar de politie stapte, bleken er Anna meer aanklachten boven het hoofd te hangen: onbetaalde hotelrekeningen ter waarde van 11.000 euro, het stelen van een privéjet en fraude bij verschillende banken. Anna Sorokin werd uiteindelijk veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf.

Hoe doe je zoiets? Vroeg ik me af. Waarom lukte het Anna om iedereen op te lichten, waarom had niemand iets door?

In de dramaserie Inventing Anna, die begin dit jaar op Netflix verscheen, hoopte ik antwoorden te vinden. Vertrekpunt is een journaliste, genaamd Vivian Kent, die hoopt met een artikel over Anna haar carrière nieuw leven in te blazen. Door voormalige vrienden van Anna te interviewen, en uiteindelijk Anna zelf, ontrafelt Vivian langzaam maar zeker Sorokins geraffineerde werkwijze. Het levert een spannend verhaal op, waarvan je voortdurend benieuwd bent hoe het verder gaat.

Maar op een gegeven moment begon de serie me te verontrusten.

Dat Anna geen moeder Theresa is valt te verwachten. Zo vraagt ze de eerste keer dat Vivian haar in de gevangenis komt opzoeken wat voor kleding ze draagt omdat ze er arm uitziet. Haar vrienden noemt ze te pas en te onpas losers en ze deinst er niet voor terug om hun creditcardgegevens te ontfutselen.

Anna’s slachtoffers blijven niet meer dan flat characters, die in sommige gevallen door Netflix zelf worden beschreven als ‘geboren volgers’.

Wat me echter zorgen baarde is dat Anna ondanks haar narcistische gedrag de heldin van de serie is. Dit zit hem vooral in het vertelperspectief. Elke aflevering ontrafelt journaliste Vivian een nieuwe list van Anna, waarbij ze telkens haar bewondering uitspreekt over de genialiteit van de meesteroplichter. Ze noemt haar een feministisch icoon, omdat ze zich staande weet te houden in een financiële wereld gedomineerd door mannen. Anna’s slachtoffers blijven niet meer dan flat characters, die in sommige gevallen door Netflix zelf worden beschreven als ‘geboren volgers’.  Als kijker word je dan ook min of meer gedwongen om ontzag, of zelfs sympathie te voelen voor Anna.

Dieptepunt van de serie vond ik de scène waarin de rechtbank uitspraak doet. Telkens als Anna voor een bepaalde aanklacht ‘niet schuldig’ wordt bevonden, staat de journaliste met haar collega’s op om te juichen. Alsof Anna zojuist wordt vrijgesproken van een moord die ze niet heeft gepleegd.

Dat Anna’s gedrag in de serie gevierd wordt is niet geheel toevallig, want de oplichtster werkte mee aan de serie. Netflix betaalde haar zo’n 320.000 dollar voor de rechten van haar levensverhaal. Hoewel het meeste geld naar het terugbetalen van banken is gegaan, bleef er toch zo’n kleine 100.000 euro over. Doordat Anna haar slachtoffers terugbetaalde omzeilt Anna de ‘Son of Sam’ wet, die criminelen ervoor behoedt te verdienen aan hun misdaden. Onethisch vind ik het ook dat veel personages in de serie de namen dragen van bestaande slachtoffers, zonder dat ze benaderd zijn door Netflix om hun kant van het verhaal te doen.

‘I think promoting this whole narrative and celebrating a sociopathic, narcissistic, proven criminal is wrong,’ vertelde slachtoffer Rachel Williams dan ook aan Vanity Fair. ‘Having had a front-row seat to [the Anna circus] for far too long, I’ve studied the way a con works more than anybody needs to. You watch the spectacle, but you’re not paying attention to what’s being marketed.’

Want wordt er nou eigenlijk gepromoot? Anna Sorokin wordt in de serie neergezet als een tegenstander van de financiële wereld, een underdog à la Robin Hood, die op sluwe wijze geld weet weg te sluizen bij banken, dure hotels en vermogende mensen. Maar als je beter kijkt is er van idealisme geen sprake. Ze gebruikt het systeem alleen maar om er zelf beter van te worden.

‘There’s a little bit of Anna in all of us! Everyone has become an image, a brand, a lie,’ zegt haar advocaat in één van de laatste afleveringen, waarmee de gehele zienswijze van de serie wordt weggegeven. Het merk wat je presenteert lijkt belangrijker te zijn dan normen en waarden. Anderen voorliegen en psychopathisch gedrag is de sleutel tot succes.

Anna is geen feministisch icoon. Ja, ze draait mee in een systeem waar vooral mannen hoge posities bekleden, maar is dit dan gelijk feminisme? Ik denk het niet. Feministen zetten zich immers in om de posities van alle vrouwen te verbeteren, terwijl Anna zich vooral een feminist noemt om zíchzelf omhoog te werken. (En andere vrouwelijke vriendinnen omlaag, door ze op te lichten.) Daarnaast is er binnen de feministische stroming veel aandacht voor het feit dat onbetaalde zaken zoals koken, poetsen en het huishouden óók een vorm van arbeid zijn. Iets waar we Anna nooit over horen, want ze besteedt al deze zaken zorgvuldig uit door voortdurend in hotels te bivakkeren.

Dat juist een narcistische oplichter hier in lijkt te slagen is allesbehalve toeval.

Als de serie een ideologie promoot, dan lijkt het toch vooral het neoliberalisme te zijn. De sociale banden in de serie zijn zwak, het individualisme voert daarentegen de boventoon. Ongeveer alle hoofdpersonages zijn geobsedeerd door hun persoonlijke succes, ze hebben doelen en plannen die ze volgens een geraffineerde planning proberen te verwezenlijken. Dat juist een narcistische oplichter hier in lijkt te slagen is allesbehalve toeval. Hiermee is Inventing Anna het neoliberalisme vermomd in een mantelpakje. Of designerkleren, als het aan Anna Sorokin ligt.

Dat Netflix het levensverhaal van Anna Sorokin verfilmde is op zich geen slecht idee. Het blijft een intrigerend verhaal, maar de serie lost de beloftes niet in. Want hoe kan het dat zoveel mensen Anna’s leugens geloofden? Nergens wordt diep ingegaan op het psychologische aspect, de manier waarop Anna iedereen om de tuin leidde. Want hoe voelt het eigenlijk om bedrogen te worden door een goede vriendin die haar identiteit bij elkaar loog? Wat voor gevolgen heeft dat voor je persoonlijke leven?

Als Netflix contact had opgenomen met de slachtoffers van Anna was er misschien een gelaagd verhaal ontstaan. Nu toont Inventing Anna slechts een ijskoude wereld, waar een wittenboordencrimineel op een voetstuk wordt gehesen. Misschien had Netflix er daarom beter aan gedaan om een stem te geven aan de onzichtbare gedetineerden, zoals Rachel Kushner ook al deed.

Mail

Emma Stomp (1994) schrijft over alles wat haar fascineert: van vreemde Mexicaanse gezegdes tot aan de mooiste uren in je lichaam. Eerder studeerde ze sociologie aan de UvA, waar ze nu werkt als communicatiemedewerker. Ze is dol op Wes Anderson films en vintagekleding en heeft minstens zo’n grote koffieverslaving als Lorelai Gilmore.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven

Steun de makers van de toekomst

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe makers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een scherpe en eigenzinnige stem kunnen ontwikkelen als zij niet worden verleid tot clickbait en sensatie: die vrijheid vormt de basis voor originele verbeelding en nieuwe verhalen.

Steun ons

  • Jochum VeenstraHoofdredacteur
  • Mark de BoorderUitgever
het laatste
Komiek schreeuwt tegen wolk

Komiek schreeuwt tegen wolk

Of je vertelt de waarheid, bent grappig en wordt vervolgens gecanceld, óf je bent ‘politiek correct’ en daarmee helemaal niet meer grappig. Daar wil Jihane Chaara het even over hebben. Lees meer

Illustratie van twee bomen. De bomen zijn wit en kaal, en je ziet hun wortels en takken voor een achtergrond van een groene en paarse gradiënt.

Van bladeren tot wortels: liefhebben zonder te verliezen

Hoeveel van jezelf lever je, dan wel niet onbewust, in om samen te kunnen zijn met een geliefde? Stefanie Gordin onderzocht wat Rainer Maria Rilke, Herman Hesse en bell hooks hebben geschreven over deze dynamiek. Ze probeert een antwoord te vinden op de vraag: Wat ging er mis in haar vorige relatie, waar ze juist zo duidelijk hadden afgesproken elkaar niet te verstikken? Lees meer

De slag om Lützerath: beeldvorming over solidariteit en geweld

De slag om Lützerath: beeldvorming over solidariteit en geweld

Er is jarenlang gestreden, maar onlangs werd bruinkooldorp Lützerath hardhandig door de Duitse politie ontruimd. Een gesprek over representatie, politiegeweld en de kernboodschap van ‘Lützi Lebt'. Lees meer

Over racistisch politiegeweld zing je geen aria’s – of wel?

Over racistisch politiegeweld zing je geen aria’s – of wel?

Het publiek bij de allerlaatste voorstelling van Blue, over racistisch politiegeweld, hoefde niet verteld te worden hoe hyperactueel de voorstelling was die ze zagen. Lees meer

Afscheidsrede: ‘Hard//hoofd is een vrije ruimte, niet een vrije markt’

‘Hard//hoofd is een vrije ruimte, geen vrije markt’

Marte Hoogenboom blikt terug op haar tijd als hoofdredacteur van Hard//hoofd. Na tweeënhalf jaar dienst vraagt ze zich nog steeds af wat Hard//hoofd eigenlijk is. Lees meer

Van 0-en en 1-en of: waarom ik me eindelijk programmeur durf te noemen

Van 0'en naar 1'en, of: waarom ik me eindelijk programmeur durf te noemen

Als schrijver die 'iets' met computers doet, krijgt Marten Hoekstra vaak de vraag wat dat werk precies inhoudt. In dit essay onderbouwt hij de kracht achter dit ambacht. Lees meer

Nieuws in beeld: De macht van het volk

De macht van het volk

De beelden die uit Iran naar buiten komen zijn schaars. Dat raakt illustrator Pirmin Rengers, die een wereld gewend is waarin media volledig worden gedomineerd door beeld. Lees meer

Hard//talk: Evita 3.0 1

Evita 3.0

De voormalige Argentijnse president Cristina Fernández de Kirchner overleeft een aanslag op haar leven, maar een twaalfjarige gevangenisstraf vanwege corruptie hangt boven haar hoofd. Lees meer

In ieder geval bleven we stuurloos 3/3: Métro

In ieder geval bleven we stuurloos - Métro

Zelfs de sterkste vriendschappen leden aan betonrot. Vrienden verjaren hier als sprinkhanen, hele groepen ontstonden en verdwenen in enkele seizoenen. Lees meer

In ieder geval bleven we stuurloos 2/3: Á pied

In ieder geval bleven we stuurloos - À pied

 Voor eenzaamheid heb je geen kostschool nodig. Niemand keek op wanneer ik ‘DRRRAAAAK’ schreeuwde zonder mijn pas te vertragen. Lees meer

In ieder geval bleven we stuurloos 1/3: Vélo

In ieder geval bleven we stuurloos - Vélo

Tijdens een afdaling vol kinderkoppen ging mijn hangslot uit zichzelf op slot, waarna mijn sleutelbos in een nabijgelegen afvoerputje verdween. Lees meer

Nieuws in beeld: Het kind in het badwater terugvinden

Het kind in het badwater terugvinden

Amerikaanse onderzoekers wisten het geheugen van 150 ouderen te verbeteren middels een schokkend badmutsje. Lees meer

Automatische concepten 78

De natuur huilt droge tranen

Europa maakt waarschijnlijk het ergste droogteseizoen mee in ruim 500 jaar. Lees meer

 1

Tijd voor een dekoloniale Indië-herdenking!

Benjamin Caton organiseert jaarlijks op 16 augustus een dekoloniale Indië/Indonesië-Nederland Herdenking, omdat een grote en groeiende groep mensen zich niet gezien voelt door de Nationale Indië-herdenking, een dag ervoor. Lees meer

Nieuws in beeld: Van Trump mag de FBI de pot op

Van Trump mag de FBI de pot op

Elf 'topgeheime' documenten nam de FBI mee van Donald Trumps landgoed. Hij wil ze terug. Lees meer

Nieuws in beeld: Bomen zijn klaar met de hitte en zetten de herfst in

Bomen zijn klaar met de hitte en zetten de herfst in

Sommige loofbomen begonnen vorige maand al hun bladeren af te stoten - veel vroeger dan normaal. Lees meer

Nieuws in beeld: Iedereen voor? Hallo?

Iedereen voor? Hallo?

De weinige Tunesiërs die kwamen opdagen voor het referendum, stemden massaal voor meer macht voor de zittende president. Lees meer

Nieuws in beeld: We moeten kopen, reizen, vliegen, drinken, eten, feesten, zo niet doorgaan

We moeten kopen, reizen, vliegen, drinken, eten, feesten, zo niet doorgaan

Hoelang kunnen we nog boven de zelfgegraven afgrond blijven bungelen? Lees meer

Nieuws in beeld: We zitten krap bij gas (dus kolencentrales mogen weer)

We zitten krap bij gas (dus kolencentrales mogen weer)

Om de gasvoorraden te ontzien, mogen de (uiterst vervuilende) kolencentrales jarenlang op volle toeren draaien. Lees meer

Nieuws in beeld: Blokkeert de boer zijn eigen protest?

Blokkeert de boer zijn eigen protest?

Driekwart van de Nederlanders vindt de acties tijdens boerenprotesten te ver gaan. Lees meer

Steun de makers van de toekomst. Sluit je aan bij Hard//hoofd!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe kunstenaars en schrijvers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Wij zijn al meer dan twaalf jaar bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Onze kunstverzamelaars maken dit mogelijk. Sluit je nu aan en ontvang jaarlijks gesigneerde kunstwerken van veelbelovende kunstenaars én je eigen Hard//hoofd-tasje. Veel verzamelplezier!

Steun en verzamel