Asset 14

Met welke zin begin ik de laatste zinnen?

Met welke zin begin ik de laatste zinnen?

Vivian Mac Gillavry schreef drie korte verhalen over de vragen waarmee we achterblijven vlak na de dood van een dierbare, van 'Wanneer besloot hij dat hij gecremeerd wilde worden?' tot 'Welke schoenen zijn gepast voor de uitvaart?'.

Drie paar

Ik word wakker en pak mijn telefoon. Ik heb een sms van mijn halfbroer.
Afgelopen nacht is papa overleden, lees ik.

Ik maak mijn vriend wakker. “Hij is vannacht doodgegaan.”
Nog voordat hij kan reageren, vertel ik dat ik geen geschikte schoenen heb voor de uitvaart, dus dat ik de stad in moet om die te kopen.

Op de fiets bel ik mijn moeder. “Hoeveel geld geef je uit aan begrafeniskleding? Stel ik koop een blouse voor de uitvaart, kan ik die dan ook naar werk dragen?” Of op een date, denk ik. Zou het oneerbiedig zijn als die blouse wordt uitgetrokken en op de grond zou belanden terwijl die blouse ook symbool staat voor de dag waarop mijn vader werd gecremeerd?

Die week koop ik drie paar schoenen.

Het eerste paar is zwarte Clarks. Heel Amsterdam lijkt die herfst op Clarks te lopen. De zwarte variant in mijn maat is uitverkocht. De verkoopster vraagt of ik misschien een andere kleur wil proberen.Ik antwoord dat ik echt op zoek ben naar zwart. Ze komt terug met Clarks in panterprint. "Daar zit ook een beetje zwart in," zegt ze.

“Ik denk dat het niet gepast is mijn vader te cremeren in schoenen met panterprint.” Mijn opmerking laat de verkoopster blozen. Ze stamelt iets over een ander filiaal. Uit schuldgevoel ga ik met anderhalve maat te kleine zwarte Clarks weg.

Ik bel mijn moeder. Ze raadt me aan om hakken te kopen. Ze kent Clarks uit haar studententijd en vindt dat het een soort gympen zijn. Het tweede paar koop ik bij de Bijenkorf. Het zijn de duurste schoenen die ik ooit heb gekocht. Enkellaarsjes van leer en suède met een naaldhak van 12 centimeter. Misschien zijn er mensen die goed kunnen lopen op hakken van 12 centimeter. Ik blijk niet een van hen te zijn.

Ik laat ze aan mijn moeder zien. “Lopen jullie niet aan het einde van de dienst met alle kinderen langs de kist, voor een laatste groet?”

Ook dit paar valt af.

Het derde paar zijn zwarte laarzen. Met hak. Niet te hoog. Gepast voor een begrafenis. Ik vind ze de dag voor de crematie. Die week geef ik bijna 700 euro uit aan schoenen die ik nooit meer aan zal doen. Ik heb tranen in mijn ogen als ik weer mijn pincode intoets.

Een gewone tuinslak

In de dagen na zijn overlijden denk ik terug aan mijn eerste ervaring met begrafenissen.

Ik ben een jaar of vijf en ik zit op het stoepje voor ons huis. Ik heb die ochtend een slak gevonden in de tuin. Ik zit te kijken naar hoe de slak soms uit zijn huisje komt. De slak trekt een slijmspoor over de stoeptegels en als ik mijn vinger tegen zijn lijfje wil leggen, trekt hij zich terug. Mijn vader zegt dat ik de slak niet moet aanraken. “Dat vindt de slak niet leuk. Je kunt beter kijken naar de slak. Hij komt dan vanzelf wel uit zijn huis.” Ik vind dat het te lang duurt voordat de slak weer uit zijn huisje komt. Ik laat hem op het stoepje zitten en ga binnen spelen. 

Die middag gaan we langs mijn oma. Ze woont een paar straten verderop. Net te ver om te lopen. Ik vertel mijn oma over de slak en krijg van haar een boek mee over dieren in Nederland. Een aantal pagina’s gaat over slakken. Mijn vader en ik zoeken naar mijn slak en leren dat het waarschijnlijk een gewone tuinslak is.

We rijden naar huis en mijn vader parkeert op het stoepje naast ons huis. 

Ik mag nog even buiten spelen voor het eten en ren meteen naar de plek waar ik de gewone tuinslak voor het laatst had gezien. Hij zit er niet meer.

Ik zie zijn spoor nog glinsteren op de stoep en volg het spoor een stukje de straat op. Daar ligt de slak tussen de verbrijzelde stukjes van zijn huis. 

Die middag begraven mijn vader en ik de slak. Dat doen we vanaf die dag met alle overleden dieren die we tegenkomen in de tuin. 

Ik ben een jaar of zeven wanneer ik een van de door ons begraven dieren opgraaf. Ik ben benieuwd hoe de eekhoorn eruitziet na een paar weken. "Kom eens kijken," roep ik naar mijn vader die in de tuin aan het werken is.

 Zou mijn vader die dag hebben besloten dat hij gecremeerd wilde worden?

Against all Odds

Welk lied draai je op een begrafenis? Ik dacht dat het simpel zou zijn. Het lievelingsnummer van de overledene bijvoorbeeld.

Het blijkt ingewikkeld. In welke periode was het nummer een favoriet? Als ik nu zou overlijden, welke nummers zouden mijn familie en vrienden kiezen? Mijn moeder kiest waarschijnlijk een liedje dat ik in mijn laatste jaar thuiswonend op repeat had staan. Inmiddels kan ik het nummer niet meer aanhoren.

De keuze betekent misschien nog wel meer voor alle aanwezigen. Want elk begrafenisnummer is voor het leven getekend. Gekoppeld aan een dood persoon. Zo zijn Losing my Religion, You Can Close Your Eyes en Black Bird, respectievelijk de vader van een basisschoolklasgenoot, de vader van een ex en mijn oma.

Mijn vader luisterde niet vaak naar muziek. Hij werd er verdrietig van, zei hij. Wel keek hij graag naar MTV voor de videoclips, maar dat had meer te maken met de kledingkeuzes van Beyoncé en Lady Gaga dan met hun muziek.

Aangezien hij geen uitgesproken mening leek te hebben, ligt de keuze bij mij en mijn herinneringen aan hem. Het nummer dat mij het meeste aan hem doet denken is Against all Odds. Het gaat over uit elkaar gaan. Op zich toepasselijk voor een begrafenis, maar de eerste keer dat ik Against all Odds aan mijn vader koppelde, was op het vijfentwintigjarig huwelijksfeest van mijn ouders. Ik was tien en ik wilde iets voor ze doen om te vieren dat ze al zo lang bij elkaar waren. Mijn moeder had kort daarvoor gezegd dat ze het een mooi nummer vond en dat het haar deed denken aan mijn vader.

Ik draaide het nummer op de cd-speler die binnen stond. Het feest was in de tuin dus het volume had ik zo hoog mogelijk gedraaid en de ramen en deuren geopend. Omdat ik de uitvoering van Phil Collins niet op CD had werd het een cover van Westlife (dit benadrukt dat sommige artiesten in een bepaalde periode van je leven belangrijk kunnen zijn maar niet als herinnering aan jou moeten worden gedraaid op je begrafenis). Ik begreep de tekst toen nog niet.

Later dat jaar legde mijn moeder uit waar het nummer over ging en dat het uitkwam tijdens een break tussen mijn vader en moeder.

Nog iets later dat jaar gingen mijn ouders uit elkaar. Het duurde een paar jaar voordat ik stopte met denken dat dit kwam door mijn muziekkeuze tijdens het feest. Alsof ik ze op ideeën had gebracht.

Sinds de scheiding van mijn ouders doet Against all Odds mij denken aan mijn vader die wegging. Dertien jaar na het feest draaide ik opnieuw het nummer voor mijn vader, dit keer de versie van Phil Collins.

Achteraf hoorde ik dat mensen het een tranentrekker vonden. Ikzelf was vooral bang dat ik zou worden aangesproken op mijn muziekkeuze. Dat Phil Collins als een guilty pleasure werd gezien.

Wat mijn vader van het nummer vond weet ik niet. Ik heb hem er nooit over gehoord. Misschien was het voor hem een nummer dat mijn moeder weleens opzette.

Misschien had ik de versie van Mariah Carey moeten draaien. Hij kon haar videoclips altijd waarderen.

Mail

Vivian Mac Gillavry (zij/haar) is antropoloog, beeldend kunstenaar en dyslect. Ze verwondert zich graag over de mens en sociale constructen. Die verwondering uit zich in tekst, beeldend werk en beeld-taalcombinaties.

Sterre Kranenburg (zij/haar) creëert graag de perfecte omstandigheden om in gesprek te gaan over de dingen waar we normaal gesproken pas na vijf wijn over praten. Ze verhoudt zich op een open en eerlijke manier tegenover onderwerpen waar stigma’s of taboes op rusten. Binnen deze thematiek is zij steeds weer op zoek naar manieren om haarzelf bloot te geven en voorbij schaamte te bewegen. Ze schenkt de wijn, dus laten we het gesprek beginnen.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Auto Draft 9

Dat het was

Hoe ga je om met herinneringen die te pijnlijk zijn om onder ogen te komen? Olivier Herter maakt het publiek getuige van een versnipperd landschap van herinneringen. Vloeiend, stemmig en ogenschijnlijk zonder plot wordt geprobeerd woorden te vinden, waar geen woorden voor te vinden zijn. Dit verhaal werd eerder op toneel gebracht door t Barre Land. Lees meer

:De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

De archivaris en haar dochter: De eeuwige lijsten

‘Ik wil geen literatuur van je maken.’ Hoe berg je je moeder in je schrijven, zonder haar essentie te bevriezen? Bareez Majid dicht in woord en beeld over ‘soon-to-be-dead-mothers’ en onderzoekt hoe hun lichamen functioneren als vergankelijk archief. Lees meer

Auto Draft 7

Moederland

Zelfs in de Italiaanse zon lukt het niet altijd om donkere gedachten op afstand te houden. Roos Sinnige laat ons meedrijven op de ongrijpbare stroom die dan ontstaat. Lees meer

zonderverdergroet

zonder verdere groet

Rijk Kistemaker doet niet aan groeten. Rijk schrijft gedichten terwijl hij bezig is met andere dingen, zoals het opladen van een gehuurde Kia en huilen. Laat je meevoeren op zijn poëtische gedachtestroom. Lees meer

Jonathan de slakkenman

Jonathan de slakkenman

'Hij zag simpelweg hoe de slak zich terugtrok in zijn huisje wanneer het zich onveilig achtte. Vanwege hun gedeelde lot, voelde Jonathan zich geroepen om de naaktslak ook een toevluchtsoord te bieden.' In dit korte verhaal van Ivana Kalaš neemt Jonathans slakkenfascinatie langzaam zijn leven over. Lees meer

Het insectenhotel

Het insectenhotel

‘Ik kan wel voor je krimpen.' Dieuke Kingma onderzoekt in een kort verhaal vol spinnenpoten en keverschildjes of je de ruimte die je inneemt in een relatie ook weer terug kan geven. Lees meer

Auto Draft 6

ode aan de lepismA saccharinA

Lieke van den Belt neemt je mee in de wereld van de zilvervis. Met lichte en vervreemdende beelden schetst ze in twee gedichten een dialoog tussen deze beestjes en hun slachtoffers. Lees meer

Enterprise, Alabama

Enterprise, Alabama

Charlotte Duistermaat neemt je mee in de enigszins absurde culturele en historische impact van een snuitkeverplaag op een Amerikaans dorpje en de vergelijkbare migratiestromen van mens en dier. Lees meer

Auto Draft 5

Verpopping

Wanneer een rups zich in de sombere wintermaanden in haar keukenraam nestelt, koestert de hoofdpersoon in dit verhaal van Esther De Soomer voor het eerst weer gevoelens van liefde en tederheid. Lees meer

Huizen, omhulsels 1

richtingen, ruimtes, rijping

Anne Ballon schreef drie gedichten over een innerlijk dialoog. Met zachte, precieze en lichamelijke beelden neemt Anne ons mee in een conflict tussen een ‘jij’ die naar geborgenheid in seksuele ervaringen zoekt en een ‘ik’ die aan dit zoeken probeert te ontsnappen. Lees meer

Stilte

Stilte

Haren wassen bij de kapper, of een ochtendkoffie in een treincoupé. Angelika Geronymaki neemt je in dit gedicht mee langs vormen van stilte. Lees meer

Schieten op de maan

Schieten op de maan

'I shot the moon, and I’ll do it again if I have to.' Julien Staartjes vindt het moeilijk te bevatten hoe de wereld letterlijk in brand staat, maar er toch vooral ogen zijn gericht op wie de grootste raket kan bouwen. Daar kan geen fictie tegenop, maar je moet het toch proberen. Lees meer

Ik was elf

Ik was elf

In dit verhaal onderzoekt Jochum Veenstra waar de grens tussen fictie en werkelijkheid ligt voor kinderen. En tot welk punt kan je als ouder je zoon beschermen? Lees meer

 1

De zee

Mariska Kleinhoonte van Os schrijft met groot mededogen en rauwe eerlijkheid over degenen die tussen de mazen van het net en de mazen van de wet vallen, in de verhalenbundel 'Tussen de mazen' die op 14 februari verschijnt. Op onze site lees je alvast een voorpublicatie. Lees meer

De rattenkoning

De rattenkoning

Een schoolreis naar Praag klinkt als een feestelijke afsluiting van de middelbare school: slapeloze busritten, sigaretten in de schaduw van kasteelparken en stiekeme plannen om absint te drinken in hotelkamers. Maar in dit verhaal van Nick De Weerdt eindigt de reis voor een onafscheidelijke vriendinnengroep met een onverwachte confrontatie: de rattenkoning. Lees meer

Even zweven de levende wezens

Even zweven de levende wezens

Voor Hard//hoofd dicht Pim te Bokkel over de verschillende facetten van water: de kalmte en geborgenheid ervan, of juist de dreigende weidsheid. Dit is een voorpublicatie uit de bundel 'Even zweven de levende wezens' die op 16 januari bij uitgeverij Wereldbibliotheek verschijnt. Lees meer

Een echte vis

Een echte vis

In dit verhaal van Maartje Franken dreigt er meer dan alleen een storm. Kinderen gaan op zomervakantie in de regen, ontdekken een verzonken stad en proberen te documenteren zoals Bear Grylls. Lees meer

Lichamen en monden

Lichamen en monden

Hoelang blijf je toekijken? Wanneer dondert alles in elkaar? Waar zit de zwakke plek van passiviteit? Pieter van de Walle neemt je in dit kortverhaal mee als apathische visverzorger in een Berlijns aquarium. Lees meer

De Groep

De Groep

'Ik ben Jane en Kevin is een lul die te veel ruimte inneemt.' Amal Akbour schreef een verhaal over Jane, een narcistische jonge vrouw die voor het eerst deelneemt aan groepstherapie. Dit is een voorpublicatie van het verhaal dat Amal schreef als onderdeel van het Veerhuis Talentenprogramma. Lees meer

Auto Draft

Rooilijnen

Rik Sprenkels schrijft (als dichter en medewerker bij het Kadaster) over de beleidsregels achter de openbare ruimte: voor de gewone sterveling zijn ze onzichtbaar, terwijl ze wel veel invloed hebben op hoe hun wereld werkt en eruitziet. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer