Asset 14

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke

Met Adult Alternative, ‘de eerste erotische fototentoonstelling met transgender, intersekse en non-binaire modellen ooit’, wil Pride Photo Nijmegen een taboedoorbrekende expo neerzetten. Die belofte wordt slechts ten dele waargemaakt, zag Marte Hoogenboom – al is ook dat de moeite waard.

Wie buiten de lijntjes van de conventionele schoonheidsidealen kleurt, mag zichzelf best een pionier noemen. Online viert de #bodypositivity weliswaar hoogtij, voor de offline spiegel stellen velen zichzelf nog altijd de vraag: mag ik mij sexy voelen? Een schrale troost: hoe duidelijk de grenzen van het begeerlijke ook zijn uitgestippeld, onwrikbaar zijn ze niet.

Dat weten ze ook bij Pride Photo Nijmegen, dat zich hardmaakt voor het doorbreken van stereotiepe beelden van genderrollen en seksualiteit. In opdracht van de organisatie legden vijf fotografen (Sara Donkers, Prins de Vos, Julius Thissen, Jesse van den Berg, Joëlle de Vries) twintig niet-cisgender modellen vast op de gevoelige plaat. Met de nadruk op ‘gevoelig’, want in de foto-expo ‘Adult Alternative’ staat precies die lichamelijke intimiteit – met anderen en met jezelf – centraal. De expo noemt zich ‘de eerste erotische fototentoonstelling met transgender, intersekse en non-binaire modellen ooit’.

Cureren zonder te cureren

Daarmee grijpt Adult Alternative met beide handen een heet hangijzer vast: decennialang beperkte de zichtbaarheid van trans en intersekse personen zich immers voorál tot het domein van het erotische. Zodoende is het juist de erotische fotografie die hun representatie veel schade heeft toegebracht: in de erotiek waren zij altijd object, nooit subject; ze werden bekeken, maar nooit gezien. Dat maakt de missie van Adult Alternative er dan ook niet een van ‘verovering’, wel van hérovering.

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke 2

De samenstellers geven aan dat zij voorbij die klassieke blik van de voyeur wensten te gaan – de modellen de zeggenschap over hun representatie wilden teruggeven. Maar daar begint de moeilijkheid: met het uitspreken van die wens laat de invloed van de blik van de fotograaf zich niet zomaar ongedaan maken. Zo zien we, behalve foto’s die intiem en oprecht adembenemend zijn, ook beelden die vooral tot de verbeelding spreken van de buitenstaander: voor het eerst met ontbloot bovenlijf genieten in een park, de datum van de eerste hormooninjectie.

Of die momenten dan niet de moeite waard zijn om in beeld te brengen? Natuurlijk wel, maar ze botsen ook met de missie om het publiek met een nieuwe blik naar niet-normatieve lichamen te laten kijken. Het is een spanningsveld waar niet enkel Adult Alternative, maar iederéén die voor de representatie van trans en intersekse personen strijdt mee te maken krijgt: hoe vertaal je iemands perspectief zonder dat perspectief te vervormen?

Safe space in een mijnenveld

Is de oplossing niet gewoon de modellen dan zelf aan het woord te laten? Fotograaf Sara Donkers doet dat, door naast levensgrote foto’s (die zeker minutenlang de blik van de toeschouwer kunnen vasthouden) ook transcripten te tonen uit de interviews die zij met haar modellen hield. Hun woorden zijn ongepolijst en ruw, schijnbaar niet meer dan nodig opgepoetst en herformuleerd. Toepasselijk: levensverhalen laten zich immers niet gladstrijken.

Al blijkt ook dat te eenvoudig gedacht: in de context van een fototentoonstelling overstemt het beeld nu eenmaal eenvoudig het geschreven woord. In vergelijking met de aangrijpende zwart-witfoto’s – die werkelijk boekdelen spreken – vergen de onbewerkte en lange teksten dan ook veel wilskracht van de bezoeker, die zijn/haar/hun ogen onwillekeurig doet teruggaan naar de foto’s. Toch weer overstemd.

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke 1

Hoe dan ook, het siert de fotografen en de samenstellers van Adult Alternative dat zij hun uiterste best hebben gedaan de verhalen van de modellen niet te verdraaien, iets wat (helaas) allesbehalve vanzelfsprekend is. Alleen al daarmee draagt de tentoonstelling een belangrijk steentje bij aan een juiste en eerlijke representatie van trans en intersekse personen. Tussen het verdraaien van iemands verhaal en het ongefilterd bieden van een podium aan gemarginaliseerde stemmen ligt nu eenmaal een mijnenveld waarin een misstap snel is gemaakt: waar eindigt erotiek en begint fetisjering?

Het is veelzeggend dat juist die fotografen die er niet voor terugdeinsden hun persoonlijke ervaring een plek te laten hebben in hun werk erin slaagden om in dat mijnenveld een veilige ruimte te creëren. In het bijzonder de negen ‘slaapkamerfoto’s’ van Prins de Vos blijven de bezoeker bij. De Vos pretendeert niet zichzelf weg te kunnen cijferen, hen laat ons meebeleven zonder ons voyeur te maken, en laat zien dat liefde tegelijkertijd kwetsbaar én vanzelfsprekend kan zijn.

In De Vos' werk komt de missie van Pride Photo tot leven. We komen gevoelsmatig tot op millimeters van de lichamen van liefkozende en kwetsbare mensen, zonder ons een indringer te voelen. Pas na enkele minuten dringen zich ondergeschikte vragen op als: hoe heeft De Vos deze foto eigenlijk genomen? Hangend in een ingewikkelde constructie boven het bed? In welke bochten heeft hen zich gewrongen om deze mensen zo vast te leggen?

Een duw in de rug

Naar eigen zeggen zet Pride Photo Nijmegen met Adult Alternative de eerste erotische expo met trans en intersekse modellen neer. Misschien wel de minst interessante vraag is of die gewaagde claim nu wel of niet klopt. Veel belangrijker is dat de samenstellers uitgaan van de autonomie van hun modellen, en zich duidelijk bewust zijn van de uitzonderlijke context waarin ze hun tentoonstelling hebben vormgegeven. Dat geldt ook voor de letterlijke context waarin de tentoonstelling een plek heeft gevonden: in een kerk, een die nota bene nog in gebruik is.

Ik zeg bewust ‘een plek gevonden’, want als Adult Alternative ons iets leert, dan is dat: overal zou plek moeten zijn voor diversiteit, voor eigenheid en voor liefde. Hoe anders was de impact van de tentoonstelling geweest, als ze niet in een kerk had plaatsgevonden maar op, zeg, een school of een plein – beide omgevingen waar Pride Photo eerder exposeerde? Het had de werken ongetwijfeld in een ander licht geplaatst.

Een taboe is nooit intrinsiek een taboe, maar is tot taboe gemaakt – niet zelden vanuit religieus gedreven dogma’s. Betere representatie (in beeld- en gesproken taal) kan die dogma’s losweken. Hoe langzaam soms ook, de maatschappelijke acceptatie van wat zich naast de cisheteronormatieve norm afspeelt neemt toe, óók in religieuze en conservatieve kringen. Niet langer hoeven religie en genderdiversiteit elkaar te bijten. Adult Alternative geeft dat inzicht een belangrijke duw in de rug.

Adult Alternative is nog tot en met 4 oktober te zien in de Stevenskerk in Nijmegen.

Mail

Marte Hoogenboom (Amersfoort, 1994 en Amsterdam, 2019) was eindredacteur, toen adjunct-hoofdredacteur, toen hoofdredacteur, toen magazinechef en nu weer eindredacteur bij Hard//hoofd. Tussen het uitstellen door schrijft ze aan haar debuut, dat in 2041 verschijnt.

Inez Agnese

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
Zwervende organen en feminiene furie

Zwervende organen en feminiene furie

Hysterie was vroeger een diagnose voor seksueel gefrustreerde vrouwen, in deze column pakt Lieke van de Belt het woord terug. Lees meer

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Gaten in mijn vroegste overtuiging

Michiel Cox’ broer wil als vrijwilliger het leger dienen. Hoe kan Michiel zijn begrip daarvoor rijmen met de idealistische opvoeding van zijn ouders? Lees meer

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Het kattenvrouwtje dat de boom in sprong

Lieke van den Belt mijmert over verlegenheid en Minoes. Waarom bestaan er toch zo veel vooroordelen over kattenvrouwtjes? En zal ze zelf veilig vanuit de boom toekijken, of springt ze er uit? Lees meer

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

‘Zij moet echt normaal doen!’ riepen de mensen die verkrachtingsfantasieën over mij schreven

Marthe van Bronkhorst dacht dat het met conservatieve haat en machocultuur wel meeviel in Nederland, maar na anderhalve maand online haat en doodverwensingen, weet ze beter. Lees meer

Auto Draft

Rooilijnen

Rik Sprenkels schrijft (als dichter en medewerker bij het Kadaster) over de beleidsregels achter de openbare ruimte: voor de gewone sterveling zijn ze onzichtbaar, terwijl ze wel veel invloed hebben op hoe hun wereld werkt en eruitziet. Lees meer

Barcelona’s verboden kunstkabinet

Barcelona’s verboden kunstkabinet

Zoals dagtoeristen in Amsterdam naar het grachtenmuseum, het microbenmuseum en het hennepmuseum kunnen, heeft Barcelona een chocolademuseum, mummiemuseum en sinds vorig jaar ook: het Museum voor Verboden Kunst. Ferenz Jacobs bracht een bezoek en ontdekte al snel dat de werken uit deze privécollectie, afkomstig uit verschillende gebieden en tijdsperiodes, allen een gemeenschappelijke deler hebben: controverse. Lees meer

Verboden toegang 8

Verboden toegang

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. In woord én beeld dicht Maaike Rijntjes over iemand die terugkeert naar het bungalowpark waar die opgroeide. Lees meer

Momentum

Momentum

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Sanne Lolkema dicht op drie levels over de prestatiemaatschappij: van micro-, naar macro- en mesoniveau. Lees meer

Herkauwen

Herkauwen

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Tussen ongemak en walging in dicht Moni Zwitserloot over zowel baren als geboren worden: 'je kruipt uit je dode vel / naar buiten / de broeierige nacht in'. Lees meer

Podiumgeil

Podiumgeil

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Birsu Tamer schreef een tekst voor een acteur die als het monster van Frankenstein diens publiek bespeelt. Lees meer

Handleiding

Handleiding

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. In 'Handleiding' schrijft Ettie Edens over eenzaamheid, identiteit en gezien willen worden - en over iemand die een muur van haar kamer verft en daar zo in doorslaat dat ze in de kamer verdwijnt. Lees meer

Pokon

Pokon

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Melanie Neeleman onderzoekt in haar poëzie de selectieve empathie die ze ervaart bij een bezoek aan een expositie van opgezette dieren, die allemaal op absurde wijze stierven.  Lees meer

De serre

De serre

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Johanna Loman schreef een verhaal over een jonge vrouw op een klimaatprotest: Wat als je wel moreel besef hebt, maar liever je kop in het zand steekt? Lees meer

Hertenkalf 2

Hertenkalf

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Tessa van Rooijen dicht in dit vierluik over het aangaan van verbindingen en het dragen van een dood hertenkalf: 'jongens is het sexy om een dood hertenkalf in je lichaam te hebben?' Lees meer

De tondeuse

De tondeuse

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. Jana Flekken legt in fragmenten de band en rolverdeling tussen ouders en hun kind vast, en hoe die verandert wanneer een van de ouders ziek wordt. Lees meer

Mijn huid een rekbare grens (Frontaal)

Mijn huid een rekbare grens

Afgelopen zomer kregen tien aanstormende schrijftalenten de kans om deel te nemen aan het eerste Schrijverskamp van literair podium Frontaal. Onder begeleiding van verschillende schrijfcoaches werkten ze aan teksten rondom het thema Groen. De resultaten daarvan vind je deze week op Hard//hoofd. In dit drieluik bevraagt Isa/Isa Bob van Rooy de kaders die er gesteld zijn rondom onze natuurlijke wereld. Bestaat er eigenlijk wel een verschil tussen zelf en natuur, of tussen plant en organisme? Lees meer

Whisper Heart, The Movie

Whisper Heart: the movie

Hoe ver ga jij voor De Ware? Anne Sikma onderzoekt in dit bloedstollende verhaal de grenzen op tussen fictie en realiteit. Ben je er klaar voor? Lees meer

We hebben armoede opgelost: een toneelstukje

Marthe van Bronkhorst schreef een kort toneelstukje waarin Ruben Brekelmans en Dilan Yesilgöz uiteenzetten hoe ze armoede willen gaan oplossen. Lees meer

Lief kutland // Lancering 1

Kijk de lancering van 'Lief kutland' terug

Tijdens de lancering van het vijfde Hard//hoofd magazine, 'Lief kutland', plozen we dit neokoloniale stipje op de aardbol uit. Bekijk de registratie. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Steun Hard//hoofd en verzamel kunst!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe schrijvers en kunstenaars. We zijn al veertien jaar gratis toegankelijk en advertentievrij. Zo’n vrije ruimte is harder nodig dan ooit. Steun de makers van de toekomst; sluit je vóór 1 januari aan als kunstverzamelaar en ontvang in januari je eerste kunstwerk!

Word kunstverzamelaar