Asset 14

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke

Met Adult Alternative, ‘de eerste erotische fototentoonstelling met transgender, intersekse en non-binaire modellen ooit’, wil Pride Photo Nijmegen een taboedoorbrekende expo neerzetten. Die belofte wordt slechts ten dele waargemaakt, zag Marte Hoogenboom – al is ook dat de moeite waard.

Wie buiten de lijntjes van de conventionele schoonheidsidealen kleurt, mag zichzelf best een pionier noemen. Online viert de #bodypositivity weliswaar hoogtij, voor de offline spiegel stellen velen zichzelf nog altijd de vraag: mag ik mij sexy voelen? Een schrale troost: hoe duidelijk de grenzen van het begeerlijke ook zijn uitgestippeld, onwrikbaar zijn ze niet.

Dat weten ze ook bij Pride Photo Nijmegen, dat zich hardmaakt voor het doorbreken van stereotiepe beelden van genderrollen en seksualiteit. In opdracht van de organisatie legden vijf fotografen (Sara Donkers, Prins de Vos, Julius Thissen, Jesse van den Berg, Joëlle de Vries) twintig niet-cisgender modellen vast op de gevoelige plaat. Met de nadruk op ‘gevoelig’, want in de foto-expo ‘Adult Alternative’ staat precies die lichamelijke intimiteit – met anderen en met jezelf – centraal. De expo noemt zich ‘de eerste erotische fototentoonstelling met transgender, intersekse en non-binaire modellen ooit’.

Cureren zonder te cureren

Daarmee grijpt Adult Alternative met beide handen een heet hangijzer vast: decennialang beperkte de zichtbaarheid van trans en intersekse personen zich immers voorál tot het domein van het erotische. Zodoende is het juist de erotische fotografie die hun representatie veel schade heeft toegebracht: in de erotiek waren zij altijd object, nooit subject; ze werden bekeken, maar nooit gezien. Dat maakt de missie van Adult Alternative er dan ook niet een van ‘verovering’, wel van hérovering.

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke 2

De samenstellers geven aan dat zij voorbij die klassieke blik van de voyeur wensten te gaan – de modellen de zeggenschap over hun representatie wilden teruggeven. Maar daar begint de moeilijkheid: met het uitspreken van die wens laat de invloed van de blik van de fotograaf zich niet zomaar ongedaan maken. Zo zien we, behalve foto’s die intiem en oprecht adembenemend zijn, ook beelden die vooral tot de verbeelding spreken van de buitenstaander: voor het eerst met ontbloot bovenlijf genieten in een park, de datum van de eerste hormooninjectie.

Of die momenten dan niet de moeite waard zijn om in beeld te brengen? Natuurlijk wel, maar ze botsen ook met de missie om het publiek met een nieuwe blik naar niet-normatieve lichamen te laten kijken. Het is een spanningsveld waar niet enkel Adult Alternative, maar iederéén die voor de representatie van trans en intersekse personen strijdt mee te maken krijgt: hoe vertaal je iemands perspectief zonder dat perspectief te vervormen?

Safe space in een mijnenveld

Is de oplossing niet gewoon de modellen dan zelf aan het woord te laten? Fotograaf Sara Donkers doet dat, door naast levensgrote foto’s (die zeker minutenlang de blik van de toeschouwer kunnen vasthouden) ook transcripten te tonen uit de interviews die zij met haar modellen hield. Hun woorden zijn ongepolijst en ruw, schijnbaar niet meer dan nodig opgepoetst en herformuleerd. Toepasselijk: levensverhalen laten zich immers niet gladstrijken.

Al blijkt ook dat te eenvoudig gedacht: in de context van een fototentoonstelling overstemt het beeld nu eenmaal eenvoudig het geschreven woord. In vergelijking met de aangrijpende zwart-witfoto’s – die werkelijk boekdelen spreken – vergen de onbewerkte en lange teksten dan ook veel wilskracht van de bezoeker, die zijn/haar/hun ogen onwillekeurig doet teruggaan naar de foto’s. Toch weer overstemd.

In ‘Adult Alternative’ verleggen transgender modellen de grenzen van het begeerlijke 1

Hoe dan ook, het siert de fotografen en de samenstellers van Adult Alternative dat zij hun uiterste best hebben gedaan de verhalen van de modellen niet te verdraaien, iets wat (helaas) allesbehalve vanzelfsprekend is. Alleen al daarmee draagt de tentoonstelling een belangrijk steentje bij aan een juiste en eerlijke representatie van trans en intersekse personen. Tussen het verdraaien van iemands verhaal en het ongefilterd bieden van een podium aan gemarginaliseerde stemmen ligt nu eenmaal een mijnenveld waarin een misstap snel is gemaakt: waar eindigt erotiek en begint fetisjering?

Het is veelzeggend dat juist die fotografen die er niet voor terugdeinsden hun persoonlijke ervaring een plek te laten hebben in hun werk erin slaagden om in dat mijnenveld een veilige ruimte te creëren. In het bijzonder de negen ‘slaapkamerfoto’s’ van Prins de Vos blijven de bezoeker bij. De Vos pretendeert niet zichzelf weg te kunnen cijferen, hen laat ons meebeleven zonder ons voyeur te maken, en laat zien dat liefde tegelijkertijd kwetsbaar én vanzelfsprekend kan zijn.

In De Vos' werk komt de missie van Pride Photo tot leven. We komen gevoelsmatig tot op millimeters van de lichamen van liefkozende en kwetsbare mensen, zonder ons een indringer te voelen. Pas na enkele minuten dringen zich ondergeschikte vragen op als: hoe heeft De Vos deze foto eigenlijk genomen? Hangend in een ingewikkelde constructie boven het bed? In welke bochten heeft hen zich gewrongen om deze mensen zo vast te leggen?

Een duw in de rug

Naar eigen zeggen zet Pride Photo Nijmegen met Adult Alternative de eerste erotische expo met trans en intersekse modellen neer. Misschien wel de minst interessante vraag is of die gewaagde claim nu wel of niet klopt. Veel belangrijker is dat de samenstellers uitgaan van de autonomie van hun modellen, en zich duidelijk bewust zijn van de uitzonderlijke context waarin ze hun tentoonstelling hebben vormgegeven. Dat geldt ook voor de letterlijke context waarin de tentoonstelling een plek heeft gevonden: in een kerk, een die nota bene nog in gebruik is.

Ik zeg bewust ‘een plek gevonden’, want als Adult Alternative ons iets leert, dan is dat: overal zou plek moeten zijn voor diversiteit, voor eigenheid en voor liefde. Hoe anders was de impact van de tentoonstelling geweest, als ze niet in een kerk had plaatsgevonden maar op, zeg, een school of een plein – beide omgevingen waar Pride Photo eerder exposeerde? Het had de werken ongetwijfeld in een ander licht geplaatst.

Een taboe is nooit intrinsiek een taboe, maar is tot taboe gemaakt – niet zelden vanuit religieus gedreven dogma’s. Betere representatie (in beeld- en gesproken taal) kan die dogma’s losweken. Hoe langzaam soms ook, de maatschappelijke acceptatie van wat zich naast de cisheteronormatieve norm afspeelt neemt toe, óók in religieuze en conservatieve kringen. Niet langer hoeven religie en genderdiversiteit elkaar te bijten. Adult Alternative geeft dat inzicht een belangrijke duw in de rug.

Adult Alternative is nog tot en met 4 oktober te zien in de Stevenskerk in Nijmegen.

Mail

Marte Hoogenboom (Amersfoort, 1994 en Amsterdam, 2019) was eindredacteur, toen adjunct-hoofdredacteur, toen hoofdredacteur, toen magazinechef en nu weer eindredacteur bij Hard//hoofd. Tussen het uitstellen door schrijft ze aan haar debuut, dat in 2041 verschijnt.

Inez Agnese

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
test
het laatste
De sofaconstante

De sofaconstante

Uschi Cop schreef een claustrofobische verhalenbundel over zes levens die getekend zijn door een verlangen naar zingeving. De sofaconstante is een voorpublicatie van een van die verhalen uit haar bundel 'Zwaktebod'. Lees meer

Column: Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Dat heet ‘een gesprek voeren met elkaar’

Als een vriendin van Eva op date gaat met een man waarmee Eva zelf al eerder afsprak, is ze erg benieuwd naar haar bevindingen. Lees meer

:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik toch een mannenhater?’ 6

Kijkend naar kunst van mannen: ‘Ben ik dan toch een mannenhater?’

Puck Lingbeek's vader stelt dat haar boosheid richting mannen haar interpretaties van kunst beïnvloedt. Puck is het daar niet mee eens, maar het zet het haar wel aan het denken. Lees meer

Column: Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Het glas wijn waar ik zin in heb bestaat niet

Twee jaar geleden vroeg Eva nog aan een collega waarom ze niet dronk. Inmiddels laat ook zij de alcohol links liggen en is ze zelf degene die wordt bevraagd. Lees meer

(Ont)hechting

(Ont)hechting

Als Aisha op proef intrekt bij haar geliefde en haar eigen gekoesterde plek achterlaat, is het net het alsof ze een onvaste vorm aanneemt. Lees meer

Voesten

Voesten

"Misschien is dat man zijn hier: hetzelfde bewegen als de anderen." Voesten van Werner de Valk is een kort verhaal over een eiland met een duistere traditie en over het moeten bewijzen van mannelijkheid. Lees meer

Muze

Muze

Loren Snel schreef een roman over hoe samen te zijn met een ander en intussen trouw te blijven aan jezelf. Haar debuut verschijnt 25 oktober bij uitgeverij Prometheus. Hier lees je een voorpublicatie. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Jari

Jari

Dave Boomkens schreef een verhaal over troosteloosheid, onmacht en opgroeien. Over hoe je in een treurig flatgebouw, tussen de nieuwsprogrammering en sportwedstrijden door, een vriend kunt vinden en verliezen. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Hypnose

Op een dag breng ik alle wereldleiders onder hypnose

Een betere wereld begint bij een andere gedachte en daarom besluit Marthe van Bronkhorst hypnotiseur te worden. Lees meer

Column 1

Je opnemen in mijn testament

Een lugubere ontdekking tijdens een boswandeling doet Eva nadenken over wat we achterlaten voor onze nabestaanden als we overlijden. Lees meer

Geef de dag een naam

Geef de dag een naam

Op een hete zomerdag wordt Felipe zwetend wakker. Deze dag, die heet en broeierig is, brengt hem uit evenwicht, tot hij uiteindelijk doet wat hij gezworen had nooit te doen: hij begint te drinken. Een fragment uit de afstudeernovelle van Tiemen Hageman over het verleden proberen los te laten, het leven ruimte geven en adolescent worden. Lees meer

Aaah, het launchfeest!

Aaah, het launchfeest!

Na de lancering van ons derde papieren tijdschrift willen we onze lezers, schrijvers en makers graag uitnodigen om dit grote succes samen met Hard//hoofd te vieren op 26 oktober in Amsterdam. Lees meer

Tussen de randen van een aquarium

Tussen de randen van een aquarium

Wie ben je als je alles kunt zijn? In het fragmentarische afstudeerwerk van Ettie Edens veranderen mensen onder andere in een hoopje, een steen, een natuurkundedocent, water, iemand die limonade drinkt en een lantaarnpaal. Lees meer

Automatische concepten 71

We hebben een probleem met de derde helft

Een voetbalwedstrijd stopt officieel misschien op het veld, maar Marthe van Bronkhorst merkt in de trein dat het slinkse spel doorgaat. Lees meer

Mycelium

Mycelium

Wat als schimmelsporen zich met iedere adem dieper in je longen graven? Met ‘Mycelium’ won Olga Ponjee de juryprijs van Het Rode Oor 2023, de erotische schrijfwedstrijd van Vlaams-Nederlands huis deBuren. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer