Asset 14

‘Iedereen is een ik’

‘Iedereen is een ik’

Redacteur Daan Steinebach bezocht op het Forum of Live Art Amsterdam de performance Emo Girl (Astrit Ismaili). Een sensuele voorstelling die al snel aan het denken zette over kwetsbare identiteit en inclusiviteit.

Het licht gaat uit in de hoge, witte bovenzaal van kunstenaarsocieteit Arti et Amiticiae in Amsterdam, in het midden van de zaal zitten negen mensen met de ruggen tegen elkaar in een kring. Ze huilen. Stil, zonder drama lopen tranen over de wangen van de performers, soms is er een snik te horen, niet meer dan dat. Natuurlijk moet ik ook, huilebalk die ik ben, onverbeterlijk. De eenzaamheid, depressie, suïcidaliteit, het ongestraft kwetsbaar willen zijn, te zingen en te dansen: ik ga helemaal mee.

Kwetsbaar waren ze, de performers van Emo Girl op FLAM VIII (Forum of Live Art Amsterdam) in hun kleurrijke outfits, zoals ze allemaal ergens tussen de genderbinaire zweven: een rechte rok boven harige benen, veel pumps en navels. Een poppy musical van de Kosovaarse performancekunstenaar Astrit Ismaili, die de kwetsbaarheid uitbeeldt die gegeven is met die identiteit. En ik, wit, cis, man, zat een beetje naar ze te kijken. En mee te janken.

‘If you don’t wanna work now, how you, how you are ever gonna be star?’

Er was een scène waarin de performers verspreid over de zaal ieder mechanisch seksuele handelingen uitvoerden: er werd gepijpt, geneukt, gelikt aan en met onzichtbare lijven. Klanten misschien? Het was eenzaam en onpersoonlijk, niet eens een beetje vies en in de verste verten niet geil. Het was de harde werkelijkheid van harde seksualiteit, depressie en suïcidaliteit. Maar als Emo Girl zingt dat ze niet meer wil, werken en zelfs zijn, geeft het koor antwoord: ‘If you don’t wanna work now, how you, how you are ever gonna be star?’ Zelfs nu ze een kind heeft is Emo Girl nog eenzaam.

‘I, oh I,’ zingen ze steeds.

‘I’ is Emo Girl, dat zijn die negen dansende lijven in een zaaltje in Arti, het publiek dat meesnikte. Ik was vast niet de enige die zich liet meeslepen. De toon was in de eerste plaats licht, zoals gezegd, pop, de choreografie door al die kleur heel aanstekelijk. De heftigheid van het verhaal, van die momenten waarin de groep uiteen viel en emotie de zaal overnam, vielen in het niet bij de kracht en vrolijkheid van Emo Girl.

Ik moest daadwerkelijk slikken bij die huilscène, maar was dat echt mijn verdriet?

Maar wacht even: ik werd dan wel meegenomen door het verhaal, maar het is niet mijn verhaal. Ik kan inderdaad niet voor anderen spreken, en omdat ik een witte cisman uit West-Europa ben al helemaal niet voor de verschillende uitingen van kwetsbare identiteit die daar door de zaal van Arti dansten. Ik sta daarbuiten, hoezeer ik me ook mee kan laten slepen door hun performance, hoe betrokken ik ook ben, ik vind zelf niet dat ik het recht heb nu, achter mijn laptopje, me alsnog dat verhaal toe te eigenen. Ik bedoel: ik moest daadwerkelijk slikken bij die huilscène, maar was dat echt mijn verdriet?

Aan de andere kant gaf de performance zelf geen antwoord op wie Emo Girl dan wel is. Negen lijven, negen identiteiten, negen individuen. Zelfs in de uitvoering, hoewel zeer strak, hoefde niemand te veinzen iets anders dan zichzelf te zijn: er waren professionele dansers die minder vaak zongen en andersom, en dat was te zien. Maar in plaats van storend was dat kwetsbaar en persoonlijk, gaf het werkelijkheid aan het verhaal. Ook dat is diversiteit.
Iedereen is een ik 2

Ik danste – waar rampzalig genoeg beelden van zijn. Maar het voelde goed.

Het was misschien niet alleen de melodie en de herhaling ‘I, oh I’ uit Emo Girl die maar door mijn hoofd bleven galmen. Iedereen is een ‘ik’ en daarom kwetsbaar. Het moeilijke aan het bezit van een kwetsbare identiteit – ik bedoel iedereen van vrouwen tot transseksuelen en alle anderen die op de een of andere manier buiten de rigide lijnen van de genderbinaire vallen of kwetsbaar zijn – is dat ‘ik’ een probleem wordt, dat niemand naar je luistert en dat het je alleen maar kwetsbaar maakt. Dat we in een wereld leven waarin, als er gesproken wordt over ‘iedereen is een ik’ (zeker uit de mond van witte mannen zoals ik), zij niet bedoeld worden, maar andere witte mannen. Daarom betekent het iets anders als Astrit Ismaili en zijn performers het zingen en daarom moet ik uitkijken het me niet alsnog toe te eigenen.

Als zij het zingen gaat het wel over hen en is het wel inclusief. En toch ook weer over mij. Het einde van de performance was een grote, vrije dans door de ruimte en het publiek deed mee. Dansen, zingen, klappen: inclusiever en vrijer kon het bijna niet. Ik danste – waar rampzalig genoeg beelden van zijn. Maar het voelde goed. Meer nog dan met moeilijk te vinden woorden kan een performance als die de ruimte geven aan stemmen die niet vaak te horen zijn, om te luisteren en te beseffen dat, inderdaad, iedereen een ‘ik’ is. Kwetsbaar, individueel en toch samen en o zo krachtig. Zo dansten we de zaal uit, de trap af, de nacht in.



Beeld: Thomas Lenden FLAM festival 2018

Een nieuwe performance van Astrit Ismaili is te zien op 7 december bij Kunstverein in Amsterdam.

Mail

Daan Steinebach (Utrecht, 1995) is schrijver en begint het liefst over alles een discussie. Hij studeert internationaal recht, eerder Nederlands recht en filosofie.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Auto Draft 8

Een transformatie van verlangen: brieven over consent

Wat als we consent en verlangen zélf als de voorwaarden van bevrijding en sociale rechtvaardigheid zien? Yousra Benfquih licht toe hoe genot-activisme ons niet alleen toelaat om ons tegen de dingen te verzetten, maar ook om te onderzoeken waar we naar verlangen. Lees meer

Mijn naam roept 1

Mijn naam roept

Hodo Abdullah beschrijft hoe de geschiedenis van Somaliland haar ook veel over haarzelf leerde. Hoe komt het dat het geloof in henzelf, de veerkracht en de trots van de Somalilanders zo verankerd zit in hun DNA? Wat geeft hun de kracht om door te gaan? Lees meer

:Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Armoede, de bedpartner die je verlangen indringt: brieven over consent

Alara Adilow blikt terug op haar jongere zelf en ziet hoe onwetendheid en zelfdestructie haar afsneden van zorg en liefde, tot feministische en postkoloniale denkers haar aanraakten en haar openstelde om naar zichzelf en de wereld te kunnen kijken. Lees meer

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie 2

Mooi vanbuiten en vanbinnen: pleidooi voor dagdagelijkse entomologie

Insecten hebben een slecht imago. We houden ze het liefst ver uit de buurt, maar dat is onterecht, vindt Jitte. Met dit artikel bewijst hij je graag van het tegendeel en vertelt hij hoe sluipwespen lieveheersbeestjes inschakelen als lijfwacht voor haar larven, over de indrukwekkende hersenen van de Darwinwesp, en hoe je een mierenkolonie opzet met één koningin. Lees meer

Composthoop

Een symfonie van het kleine leven

Jesse Van den Eynden neemt je mee in de symfonie van het kleine leven dat zich afspeelt in de duisternis van de composthoop. In dit liefdevolle essay beschrijft hij hoe zijn leven steeds meer overgenomen wordt door de rottende en levende massa in zijn tuin, en hoe het slurpen, klikken en kraken van de aarde en haar bewoners een meditatieve ervaring worden. Lees meer

Eiland zonder eilandjes

Eiland zonder eilandjes

Bram de Ridder is vervangend psychiater op Bonaire. Maar hoe moet hij zich als witte zorgprofessional verhouden tot de mensen van het eiland? Lees meer

Huizen, omhulsels

Huizen, omhulsels

Anne Schepers had nooit gedacht dat ze een huis kon kopen. Tijdens de verbouwing denkt ze na over huizen als politiek middel, hoe het is om als sociale klimmer ruimte in te nemen en waarom dromen over een fantasiehuis een privilege is. Lees meer

:Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent als verzet: brieven over consent in een koloniale wereld

Consent is complex in een wereld gevormd door koloniaal geweld. Yousra Benfquih vraagt zich in haar eerste brief aan Alara Adilow af hoe consent een instrument kan worden van verzet. Lees meer

Iemand die in je gelooft

Iemand die in je gelooft

Jam van der Aa ontdekte pas laat dat ze autisme heeft. Toen ze jong was herkende jeugdzorg bovendien niet de rol van autisme in de onveilige situatie bij haar thuis. Ze was gedreven en nieuwsgierig, maar lange tijd op zichzelf aangewezen. Dit essay is een pleidooi voor betere jeugdzorg en gaat over veerkracht en jezelf leren begrijpen en vertrouwen. Lees meer

Automatische concepten 87

Van mijn spreekkamer tot aan Afghanistan

In haar behandelkamer zit Jihane Chaara als forensisch psycholoog niet alleen tegenover slachtoffers, maar ook tegenover daders van dwingende controle, een vorm van huiselijk geweld. Wat is het verband tussen deze psychologische, onderdrukkende machtstructuur van een individidu als meneer X in haar spreekkamer, en het regime van de Taliban in Afghanistan? Een essay over de verbinding tussen daderschap, ontkenning, grotere structuren van vrouwenonderdrukking en verzet. Lees meer

Einde Schooldag

Einde Schooldag

Leerlingen zijn als tijdelijke passanten van wie je een hoop weet, maar nooit hoe het met ze af zal lopen. 'Ze zijn open eindes', zo schrijft Engels docente Charlotte Knoors in dit persoonlijke essay over de raadselachtige verhouding tussen docent en student. Lees meer

Zo rood als een kreeft

Zo rood als een kreeft

Wanneer twee Spaanse vrienden Ferenz Jacobs uitnodigen voor een protestmars tegen toerisme in Barcelona, voelt hij zich voor het eerst weer een 'outsider'. In dit essay richt hij zich op de gevolgen van massatoerisme op de permanente bewoners. Is er een ander soort toerisme mogelijk, buiten de logica van onderdanigheid, kolonialisme en uitbuiting om? Lees meer

Auto Draft 4

Tijd buiten de uren om

Micha Zaat sliep binnen een jaar in bijna 60 verschillende hotelkamers. In dit essay licht hij het fenomeen van de hotelkamer als liminaal object toe, en legt uit wat zo'n kortdurend verblijf voor gasten én kamers betekent en waarom het onmogelijk is om ouder te worden in een hotelkamer. 'In het bed waar ik gisteren droomde over sterven in een auto-ongeluk ligt nu iemand te masturberen.' Lees meer

Auto Draft 2

'Kunnen we vrienden zijn?': over een noodzakelijk veranderende mens-natuur relatie

Wanneer Jop Koopman afreist naar Lombok om de Indonesische visie op mens-natuurrelatie beter te begrijpen, gaat hij op pad met een lokale mysticus. In dit essay onderzoekt hij hoe we de verhouding mens-natuur opnieuw kunnen vormgeven; wat de agency is van onze omgeving, en waarom we vrienden moeten worden met alles rondom ons. Lees meer

Stil protest

Stil protest

Nadeche Remst laat zien hoe slaap, verdriet en dissociatie meer zijn dan persoonlijke reacties: ze worden een vorm van stil verzet tegen een wereld die kwetsbaarheid buitensluit. Lees meer

Hoe lang blijf je een vluchteling?

Hoe lang blijf je een vluchteling?

'Wat' ben je als je ergens niet thuishoort, maar ook niet terug kan naar je geboorteland? Ivana Kalaš onderzoekt het label 'vluchteling'. Lees meer

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in september je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer