Het begon afgelopen week met een hatelijk bericht dat ik ontving van een (linkse, witte) studente van de kunstacademie in Leipzig die op de een over andere manier over mijn Instagram was gestruikeld. Vanuit mijn huis in Amsterdam deelde ik een bericht over het geweld dat Palestijnen wordt aangedaan door het Israëlische leger na de aanslag van Hamas. “Ik kots. Wie geeft je het recht om mensen die zich solidair met Israël verklaren te beledigen, jij witte, kleine, ongereflecteerde, geprivilegieerde Duitser!”
Ik antwoordde wat defensief, grappend misschien zelfs (want ik identificeer me helemaal niet als ‘Duitser’ en hoezo staat het uitspreken tegen een racistisch apartheidsregime gelijk aan het beledigen van mensen?) en werd vooral herinnerd aan de laatste vijf jaar waarin ik in Duitsland heb gewoond. Keer op keer belandde ik in discussies met linkse mensen zodra ik me voorzichtig uitsprak tegen de bezetting van Palestina of tegen het rechtse, onderdrukkende regime van de Israëlische staat. Maar om eerlijk te zijn heb ik vorige week de situatie onderschat - ik had het niet voor mogelijk gehouden dat de situatie in Duitsland zo snel zou escaleren.
Angst om ‘iets verkeerds’ te zeggen
Het schijnt (zeker in Duitse kringen) belangrijk om apart te vernoemen dat ik de aanval van Hamas op Israëlische burgers gezien heb en veroordeel, en mijn hart uit gaat naar degenen die met dit verlies moeten zien te leven. Het is tergend om te zien hoe oorlog, wederom, wordt uitgevochten ten koste van onschuldige mensen. Ik belde op maandag met een van mijn beste vrienden uit Berlijn die zelf uit Israël komt om te kijken hoe het met hem gaat en hij vertelde me hoe iedereen thuis wel iemand kent die iemand kent die op een manier slachtoffer is van de aanval. “My family is okay, but Nina, it’s like everyone is traumatized at the moment.”
Ik ga er geen doekjes om winden - Duitsland heeft natuurlijk een belangrijke of in ieder geval ‘bijzondere’ positie binnen het zogenaamde 'debat over Palestina'. Ik weet dat veel vrienden van mij het ingewikkeld vinden om over Duitse schuld te praten, dat ze intergenerationele trauma’s hebben en dat ze op dit moment in een land wonen waar de AfD (de grootste rechts-populistische partij) in meerdere deelstaten de verkiezingen wint. De angst voor antisemitisme is groot - en terecht. Niet alleen gezien de geschiedenis, maar ook gezien het aantal incidenten van huizen die bijvoorbeeld beklad worden met Davidsterren, dat de afgelopen week is toegenomen. Maar het lijkt wel alsof de angst voor antisemitisme gebruikt wordt om de groeiende Islamofobie en racisme te verkappen - of zelfs, en laat dat even inwerken, te legitimeren.
Het opkomen voor de bevrijding van Palestijnen, die sinds de creatie van de Staat Israël in 1948 als tweederangsburgers behandeld worden en in een apartheidsregime wonen dat door (een naar kolonialisme riekend) Europa is gecreëerd, wordt in veel Duitse media steevast gelijkgetrokken met het uiten van jodenhaat. Je uiten voor Palestijnse vrijheid staat gelijk aan het uitspreken tegen de staat Israël, daarmee tegen het leven van Israëliërs, daarmee tegen joden, en daarna, voilà, antisemitisme. Het woord waar elke niet-rechtsconservatieve Duitse persoon van gruwelt.
De Arabische diaspora in Duitsland
Deze versimpeling vindt niet alleen in Duitsland plaats, maar neemt in Duitsland wél zo’n grote vorm aan dat pro-Palestina-demonstraties die achter de bevrijding van Gaza staan of mensen die collectief willen rouwen om de slachtoffers, vanaf dag één op veel plekken in Duitsland direct verboden werden. De reden: mogelijk antisemitisme. De demonstraties en samenkomsten worden in veel Duitse media dan ook omschreven als anti-Joodse bijeenkomsten, als “Hamas-Feiern” of als "steunbetuigingen aan Hamas": offenbar aus Solidarität für die Palästinenser und Hamas-Kämpfer. Maar is deze snelle, simpele samensmelting van zogenaamde "Hamas-ondersteuners" met "Palestijnse solidariteit" niet eerder gevaarlijk? En vooral, onterecht?
Het silencen van Palestijns activisme is trouwens niets nieuws in Duitsland. Mocht je meer over de specifieke context in Duitsland willen weten is dit is een goede video van acht minuten die het huidige klimaat verhelderend uitlegt.
Misschien goed om te weten dat in Berlijn de grootste Palestijnse community woont buiten het Midden-Oosten en daarbij ook nog veel andere mensen die zich identificeren met de Palestijnse en/of Arabische cultuur. Afgelopen vrijdagmiddag belandden de eerste filmpjes van extreem politiegeweld op de Berlijnse straten in mijn Instagram-stories, van vrienden en kennissen uit de Arabische community in Berlijn. Ik zie tientallen Bundespolizisten demonstranten in elkaar slaan, meesleuren, op de grond trappen. Alleen al dat hen het recht op het uiten van hun rouw, woede of frustratie wordt ontnomen, net zoals in Frankrijk, zou naar mijn idee genoeg moeten zijn om als Europees burger de straat op te gaan.
Ik bel direct een vriend Madi*, die uit Syrië komt en acht jaar geleden naar Europa is gevlucht, en deel is van de in Berlijn wonende Arabische diaspora van queer kunstenaars en muzikanten. We hebben de afgelopen jaren eindeloos gesprekken gevoerd tot in het ochtendlicht over de betekenis van Palestijns verzet binnen de Arabische community, over de Arabische Lente, over onze gedeelde blik op de problematische volgzaamheid van Duitse mensen die zich niet uit durven te spreken tegen hun overheid, over kapitalisme, white supremacy en het racisme dat hij en zijn peers dagelijks in Duitsland ondervinden.
Hij vertelt me dat hij donderdagnacht over straat liep met een vriend nadat ze ergens een biertje hadden gedronken en ze door twee politieagenten werden onderschept. “Wat doen jullie op straat? Waarom zijn jullie zo laat nog op pad?” Uiteindelijk lieten de politieagenten hen gaan, want hoewel “ze iemand zochten die er zo uitziet als hij” blijken ze “niet de goede te pakken te hebben”. Hij zegt: “Nina, this country is so rotten to the core, het lijkt wel alsof al het racisme wat de laatste jaren nog wat werd weggemoffeld, zich ontbloot op dit moment. Ik heb er echt geen woorden voor.”
Het is een veel te kort gesprek voor wat we eigenlijk allemaal willen zeggen, omdat ik onderweg ben naar een pro-Palestina demonstratie bij de Stopera die straks begint, maar hij en andere vrienden zijn veilig, gelukkig. Niemand is opgepakt. Maar terwijl ik naar de demonstratie loop, krijg ik de beelden van de Duitse gezichtsloze politieagenten niet meer uit mijn hoofd. Ik sloot het gesprek af met “Als het in Duitsland uit de hand loopt, kom naar Nederland, mijn kamer staat altijd wagenwijd voor je open. Ik meen het.”
Het vierpuntenplan tegen “Jodenhaters”
Na de demonstratie lees ik wat Duitse mediaberichten die hij me heeft doorgestuurd over hoe de rechtelijke situatie escaleert. Lees: hoe de Duitse regering repressiemiddelen gebruikt om mensen met migratieachtergrond de kop in te drukken om zich uit te spreken tegen het apartheidsregime van de koloniale staat Israël. Ik geloof mijn ogen niet. Inmiddels geldt zowel het scanderen van ‘Free Palestine’, het dragen van een kufiya, oftewel een ‘Pali-Tuch’ (het ‘Palestijnendoek’), als het laten zien van een Palestijnse vlag inmiddels als een gecriminaliseerde uiting van antisemitisme en kan in de strafrechtelijke vervolging binnenkort gelijkgetrokken worden met het openlijk vertonen van een swastika (ja, no joke). De zin “From the river to the sea, Palestine will be free” staat volgens het Duitse strafrecht straks niet voor de bevrijding van het Palestijnse volk, maar voor het willen vermoorden van Joden. Het uitspreken van deze zin is vorige week tot strafbaar feit geworden. Ik zie dit meer als een schreeuw om een rechtvaardige en gelijkwaardige uitkomst voor Palestijnen en Israëliërs, en het daarvoor noodzakelijke einde van het apartheidsregime.
Het huidige klimaat binnen Duitse politici tegen antisemitisme is aan het verharden. Politici in Berlijn pleiten ervoor dat de mensen die "terroristisch geweld verheerlijken" (of in mijn optiek de mensen die ondanks deze verboden zich alsnog uiten in solidariteit met de bevrijding van het Palestijnse volk) inmiddels hun verblijfsvergunning of hun Duitse paspoort zouden moeten verliezen. En alsof dat nog niet genoeg is, zet de CSU (de nog conservatievere afsplitsing van de CDU) zich in voor het ‘knalharde vierpuntenplan tegen Jodenhaters in Duitsland’, dat ze op 15 oktober bekendmaken. Ik heb ze hieronder vertaald:
- Zonder bevestiging van het bestaansrecht van Israël mag er in Duitsland geen asiel- of andere beschermingsstatus meer zijn!
- Van terroristenaanhangers met een dubbel paspoort wordt hun Duitse paspoort ingetrokken en ze krijgen een verblijfsverbod in Duitsland.
- Iedereen die aanzet tot haat tegen Israël moet minimaal zes maanden gevangenisstraf verwachten; antisemitisme moet worden geclassificeerd als een bijzonder ernstig geval van opruiing.
- Het Duitse staatsburgerschap kan alleen worden verkregen door degenen die het bestaansrecht van Israël erkennen en verklaren.
Maar niet alleen politici spreken zich fel uit tegen ‘jodenhaters’, oftewel, gebruiken antisemitisme om hun verkapte racisme te laten botvieren en elke kritiek aan de Staat Israël de kop in te drukken. Deze gang van zaken wordt bij veel Duitse instituten zichtbaar. De Berlijnse Senatsverwaltung für Bildung, Jugend und Familie heeft een bericht naar alle Berlijnse scholen gestuurd om alle visuele steun aan terroristengroepering te bestraffen met schorsing. Ook hebben bijna alle culturele instellingen een statement gepost wat de situatie betreft, zo ook de kunstacademie waar ik studeerde. And guess what - radicale solidariteit met de staat Israël en diens inwoners. Geen woord over het leven van Palestijnen, geen woord over de bezetting, het apartheidsregime, geen woord over de genocide die op dit moment plaatsvindt. Alles onder het mom van the right to self-defence? De mensen, voornamelijk van kleur, die iets kritisch posten op dit statement (ik incluis) krijgen steevast een commentaar terug met: "stop met je antisemitische propaganda".
Het recht om te demonstreren
Op zondag sta ik met al mijn vrienden in Amsterdam op een grote demonstratie, samen met zo’n 15.000 anderen. De energie is ernstig, emotioneel, maar het voelt goed om daar met zo veel mensen van alle achtergronden te staan en ons gezamenlijk uit te kunnen spreken tegen de etnische zuivering die het Israëlische leger op dit moment uitvoert. We dragen vlaggen, scanderen leuzen en ik zie meerdere mensen in tranen uitbarsten. Free Free Palestine, Netanyahu Terrorist, Free the Palestinians, Free the Jews!
Het staat in schril contrast met wat er in ons buurland gebeurt. Op diezelfde dag is er namelijk ook een demonstratie in Berlijn, dit keer wél gelegaliseerd, maar onverwachts vijf minuten van tevoren tóch gecanceld. Duizend moedige demonstranten zijn aanwezig, dragen kufiya’s en scanderen, schreeuwen ‘free Palestine’ met betraande gezichten. Inmiddels zou je het eerder een soort collectieve rouwverzameling kunnen noemen gezien het aantal mensen dat de afgelopen dagen (bovenop de afgelopen jaren van onderdrukking) is vermoord in de Gazastrook - en overigens ook in de Westoever. De politie heeft maar één antwoord: repressie en geweld. Zelfs demonstranten die kaarsen aansteken, worden opgepakt. Ook mijn vriend Madi wordt gearresteerd omdat hij ‘free Palestine’ roept en ik zie hoe hij het heeft weten te filmen terwijl hij tussen twee agenten inloopt naar een straat vol met politiebusjes. Ik bel hem weer, hij is oké, maar wordt nu waarschijnlijk wel aangeklaagd. “Waren er ook witte Duitse mensen op de demo?” Hij aarzelt. “Nou, misschien vijf of tien of zo.” Die avond is zijn moeder jarig, hij staat op het balkon van haar flat terwijl we met elkaar bellen. “Feliciteer je haar van mij?”
Het is een schrijnende tribune: de repressie van het politieapparaat tegen mijn vrienden van kleur, de statements van alle culturele instellingen, de Duitse linkse media die op de een of andere manier bij de Hamas-aanval zijn blijven steken, de berichten over wetgeving vanuit de politiek, en vooral, de stilte van mijn witte Duitse vrienden op Instagram. Het is een gelaagde stilte die ik deze week probeer te begrijpen. Maar tot nu toe spreekt niemand zich actief uit tegen de actuele genocide die hun regering op dit moment ondersteunt, of over de beperkingen van het demonstratierecht voor een bepaalde bevolkingsgroep, het politiegeweld, of het dreigen met sancties tegen vluchtelingen, die het ‘anti-semitisme zouden hebben geïmporteerd naar Duitsland’. Het staat in fel contrast tegen de overvloed van beeldmateriaal van de Berlijnse straten en hulpkreten van mijn vrienden van kleur om de ‘witte stilte’ te doorbreken - want als je stil bent, ben je medeplichtig. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de shadowban van Instagram die het posten van Palestijnse content actief blokkeert, waar de hele wereld die zich uitspreekt tegen het Israëlische regime last van heeft. Alles gerechtvaardigd onder het mom van ‘wij beschermen de joden tegen antisemitisme’. Ik moet denken aan een andere post die ik vandaag deelde van een Joodse designer, @juliajuliaroserose.
I am Jewish. Proudly and firmly Jewish. The core tenets of my faith are tzedek and tikkun olam. Tzedek is justice, fairness, rightousness. Tikkun Olam is the concept of repairing the world, one small piece at a time. We are tasked with tikkun olam, and szedek is one path to that.
I find it disgusting and hurtful and anti-Semetic for people to continue blurring the lines between Zionism and Judaism. They are not the same thing. Believing so is to fall for the propaganda of a colonial project.
For decades Zionism has crept into our synagogues, prayer books, Hebrew schools. It horrifies me.
But stop saying you’re supporting your Jewish friends when what you mean is your Zionist friends. I am a Jewish friend, and you are not supporting me when you spread misinformation about Palestinians, aid the western imperialist war machine, and call for Palestinian deaths.
Terwijl ik aan dit stuk schrijf krijg ik het bericht dat een ziekenhuis is gebombardeerd (op het moment van schrijven is het nog onduidelijk door wie) en er in één klap meer dan 800 mensen in stukken zijn gereten, artsen, verplegers, kinderen, gewonden, mensen die schuilden, water zochten. Ik zie een filmpje van een vader die zijn zoon, of beter gezegd, zijn lichaamsdelen in verschillende bloederige zakken huilend uit de ambulance tilt. Tegelijkertijd zie ik zie het Brandenburger Tor voor me in Berlijn, waarop een week geleden de Israëlische vlag werd geprojecteerd, gigantisch en glooiend.
*Madi is niet zijn echte naam, die ik gezien de situatie niet wil publiceren.
