Asset 14

Het staat in de sterren geschreven - het begrijpen is een ander verhaal

Het staat in de sterren geschreven - het begrijpen is een ander verhaal

Wie leest er tegenwoordig nog een horoscoop om te weten wat de dag, de maand het jaar je brengt? Nou, best veel mensen dus. Het is zelfs een wereldwijde trend. Ook Else Boer geeft toe regelmatig de astrologie in te duiken. Op zoek naar een verklaring gaat ze na wat astrologie de moderne mens kan bieden.

De laatste tijd lees ik veel advies: columns over thuiswerken, tips voor een home workout. Alles om een beetje houvast te vinden in de brave new world waar we ineens zijn ingeworpen. Er was één advies dat me deze week boven alles bijbleef. Het kwam van Madame Clairevoyant, de horoscoopschrijfster van The Cut: ‘Don’t be too hard on yourself if you’re not able to outrun or out-think your emotions. Sometimes, you just have to sit with them.’ Dit advies heb ik natuurlijk al eerder gezien. Het is ook niet revolutionair – en toch voelde het alsof het speciaal voor mij geschreven was.

Het is vreemder als je nog nooit je horoscoop hebt gelezen, dan wanneer je hem wekelijks checkt.

Ik geloof niet in astrologie. Desondanks kijk ik wat er over mijn astrologische teken wordt gezegd. Zo bezoek ik wekelijks de site van Rob Breszy, Freewill Astrology, om te kijken wat de week voor me in petto heeft. Ik kan inmiddels niet meer volhouden dat ik dat alleen maar voor de lol doe, maar wat zoek ik er dan?

Ik ben niet de enige die tegenwoordig de interpretatie van de sterren interessant vindt. Jihane Chaara schreef op Hard//hoofd een tip om meer te zweven, je horoscoop te lezen en je rationele kant eens te laten voor wat die is. We passen in een mondiale trend: millenials en Gen X’ers die de astrologie weer opzoeken. Het is vreemder als je nog nooit je horoscoop hebt gelezen, dan wanneer je hem wekelijks checkt. Vrijwel iedereen kent zijn sterrenbeeld: is het niet via een horoscoop, dan wel via memes of posts op Instagram.

Astrologie heeft sinds de middeleeuwen een dubbele basis: in de wetenschap (denk aan Galileo Galileï) én in het bijgeloof (profetieën en toekomstvoorspellingen, waar ook wetenschappers als diezelfde Galileï zich overigens mee bezig hielden). Geen wonder dat astrologie inmiddels een ingewikkelde pseudowetenschap is. Want even voor de duidelijkheid: er is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor de connectie tussen persoonlijkheid en de sterren. Het is ingewikkeld puzzelwerk, de manier waarop je geboortedatum, tijd en plaats jouw specifieke birth chart maken. Die birth charts zijn zo lastig te lezen dat uitgebreide astrologische kennis nodig is: niet alleen kennis van de sterrenbeelden, maar de verschillende ‘huizen’ waar de planeten in kunnen staan. De positie van de zon en maan is belangrijk, net als de verhouding tussen de elementen. Voor veel chartlezers is het kopen van zo’n birt chart het waard. Een review op de site Astro-Charts zegt: ‘I could not have spent the money in a better way than having a blueprint for who I am written so eloquently.’

Persoonlijkheidstest
Dat laatste is belangrijk: horoscopen, memes over sterrenbeelden en birth charts geven allemaal inzicht in wie je bent. Dat is in ieder geval de hoop en de verwachting – en daardoor regelmatig een self fulfilling prophecy. The New Yorker vergelijkt astrologie met psychoanalyse: een aantal jaar geleden was het bon ton om tijdens een feestje de termen id, superid en ego te laten vallen om je eigen gedrag te verklaren. Inmiddels doen we dat met behulp van onze sterrenbeelden – ik kan het niet helpen dat ik overal zo tweeslachtig over denk, mijn sterrenbeeld is nou eenmaal Tweelingen.

Negatieve emoties of gewoontes worden door de sterrenbeelden beter begrepen, en vormen onderdeel van het verhaal dat je over je identiteit kan vertellen.

Niet alleen op feestjes worden de sterrenbeelden gebruikt, ook zijn er steeds meer psychologen die zich verdiepen in de astrologische tekens. Niet omdat ze erin geloven, maar omdat cliënten ze gebruiken. Tarotkaarten en sterrenbeelden kunnen een handvat geven om over emoties te praten. Lastige eigenschappen zijn door middel van de sterrenbeelden bijvoorbeeld makkelijker bespreekbaar. Het is eenvoudiger om te zeggen dat je regelmatig een woede-uitbarsting hebt omdat je een Leeuw bent, dan te vertellen dat je problemen hebt met anger management. Negatieve emoties of gewoontes worden door de sterrenbeelden beter begrepen, en vormen onderdeel van het verhaal dat je over je identiteit kan vertellen.

Op deze manier vervult astrologie de functie van de klassieke persoonlijkheidstest: een methode om aan zelfreflectie te doen. Je deelt jezelf in in een begrijpelijk vakje – of dat nou met de Myers-Briggstest is (die ik elk jaar wel weer een keertje doe) of met een sterrenbeeld, maakt misschien niet zoveel uit. Zelfs als het niet helemaal past, kan een sterrenbeeld een instrument zijn om jezelf beter te begrijpen.

Een vriendelijke stem
Hokjes en vakjes hebben nog een voordeel: ze geven duidelijkheid in een periode van onzekerheid. Het is prettig om op maat gemaakt advies te krijgen – die voorspellende gaven van horoscopen daargelaten (anders zou ik toch graag gewaarschuwd zijn over een globale pandemie). Het is dan ook niet gek dat mensen vooral in tijden van stress horoscopen lezen. Zoals psycholoog Graham Tyson stelt in The Atlantic: ‘Under conditions of high stress, the individual is prepared to use astrology as a coping device even though under low-stress conditions he does not believe in it.’ In tijden van stress hebben we het nodig om ergens in te geloven. Georganiseerde religie vult dat gat niet meer. Economische onzekerheid en zorgen om gezondheid vergroten de behoefte aan zekerheid. Astrologie biedt die zekerheid: niet door de voorspellende waarde ervan, maar door het op maat gemaakte advies. Horoscopen zijn een hand op je schouder en een vriendelijke stem die zegt dat het wel goedkomt.

Mensen zijn nu eenmaal narrative creatures – we hebben verhalen nodig om ons bestaan te verklaren.

Sprookjes en mythen
Sinds ik verplicht binnen zit, lees ik niet alleen horoscopen. Ik lees ook boeken, en dan het liefst boeken over sprookjes en mythen. Ik heb zin in bekende verhalen, verhalen waarmee ik ben opgegroeid.

Deels is dat gewoon escapisme – doe mij voor nu maar even een andere wereld.
Ik dacht dat pandemieën een kwaad waren uit een ver verleden, toen er nog wereldoorlogen en open rioleringen waren. Dat beeld moet ik bijstellen. Misschien zoek ik daarom naar antwoorden uit de verhalen van een verleden, of als er geen antwoorden zijn, dan in ieder geval een manier om mijn leven nu mee te duiden. Mensen zijn nu eenmaal narrative creatures – we hebben verhalen nodig om ons bestaan te verklaren. Het is niet gek dat we daarom, oog in oog met een abstract kwaad, verhalen lezen. Sprookjes, mythen en astrologie: het zijn allemaal lenzen om uit te proberen en manieren om een verhaal mee te vormen.

Ik kijk dus niet naar astrologie omdat ik er echt in geloof – en tegelijkertijd doe ik dat wel. Ik geloof erin als adviescolumn, als persoonlijkheidstest. Ik geloof erin zoals ik in sprookjes geloof, en in mythen: als lenzen om uit te proberen, manieren om naar de wereld te kijken. Denk ik dat horoscopen een voorspellende waarde hebben? Zeker niet. Zou ik graag een persoonlijke kaart hebben met de sterrenconstellatie op het moment dat ik geboren werd? Absoluut. Die dubbelheid kan ik helaas niet helpen. Mijn sterrenbeeld is niet voor niets Tweelingen.

Beeld: barnimages.com via Flickr


Mail

Else Boer schrijft korte verhalen, artikelen en essays. Haar debuutroman Ik wacht hier verschijnt in 2021.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
Een cactus in een zompig moeras

Een cactus in een zompig moeras

Een cactus kan toch niet groeien in een zompig moeras? In dit essay schetst Jam een realistisch beeld van de autistische ervaring in een kapitalistisch systeem dat productiviteit als het hoogste goed beschouwt. Lees meer

Lieve buren

Lieve buren

Ze hebben dezelfde brievenbus en dezelfde supermarkt, maar Nienke Blanc vraagt zich in deze nooit verzonden brief af of dat het enige is dat ze met haar buren deelt. Lees meer

Best Friend (For The Forseeable Future)

Best Friend (For The Forseeable Future)

Lotte Krakers’ vriendschap met Karlien eindigde mét blauwe vinkjes, maar zonder antwoorden. Het laat Lotte reflecteren op het afdwingen van gelijkenissen in een vriendschap, en het plaatsen van vrienden op voetstukken: ‘Karlien hield me een spiegel voor, waarin ik vooral zag wat ik niet was.’ Lees meer

Je hebt mij getekend voor het leven

Je hebt mij getekend voor het leven

Hoe sluit je een hoofdstuk af? Jop Koopman schreef een brief aan zijn oude baas, in wiens tulpenbedrijf hij als invalkracht een bedrijfsongeval meemaakte. Lees meer

De dooddoener van het kwaad

De dooddoener van het kwaad

Bas Keemink bespreekt de film 'The Zone of Interest', waarin Jonathan Glazer 'Big Brother' naar de Holocaust brengt. Lovende kritieken schrijven dat hij Hannah Arendts theorie, de banaliteit van het kwaad, goed in beeld brengt, maar is dat wel zo? Lees meer

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Exteriors, Annie Ernaux and Photography

Jorne Vriens bezocht een tentoonstelling in Parijs en dit leidde tot een prachtige uiteenzetting over tekst, smartphones, connectie en fotografie. Lees meer

De eerste leugen

De eerste leugen

De eerste keer dat Job van Ballegoijen de Jong loog, was het bijna onschuldig. Een leugentje om bestwil, dacht hij toen, om zijn moeder gerust te stellen. Maar die eerste leugen groeide uit tot een web waarin hij langzaam verstrikte. In zijn debuut 'Morgen vertel ik alles' vertelt hij waarom iedereen een tweede (of derde) kans verdient. Lees meer

Leven in laagjes

Leven in laagjes

In dit essay geeft Dani Bouwman een intieme reflectie op identiteit, familie en het verlangen naar een plek waar hij volledig zichzelf kan zijn. Lees meer

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

De overkokende theatraliteit van Pierre Bokma maakt van Zomergasten weer een feestje

Reinout Bongers schreef een nabeschouwing van de Zomergasten-aflevering met Pierre Bokma als gast of, moeten we zeggen, hoofdrol? "Therapie heeft hij wel geprobeerd, maar dat leverde hem - naar eigen zeggen - vooral een lege bankrekening op." Lees meer

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Eerherstel voor mijn stiefmoeder

Toen zijn stiefmoeder Pieta stierf, voelde het voor Jelle Havermans alsof hij werd bevrijd van een van zijn grootste onderdrukkers. Voor ons Sorry-magazine schreef hij dit essay waarin hij jaren later toegeeft dat de vrouw die hem en zijn zusje het leven zuur maakte, ook slachtoffer was van haar eigen tijdsgeest en omgeving. Lees meer

:Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

Aan een dun touwtje: Over onbegrip, offers en intergenerationele solidariteit

In dit persoonlijke essay ontrafelt Laura Korvinus de draden die haar met haar oma verbinden. Langs welke verhalen of assen kan verbondenheid tussen verschillende generaties ontstaan en worden vastgehouden? Deel 1. 
 Onderweg naar mijn grootouders glipt een herinnering mijn gedachten binnen. Op een oude video ben ik aan het spelen aan de rand van... Lees meer

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Op studiobezoek bij Koen van den Broek

Aucke Paulusma ging op studiobezoek bij kunstschilder Koen van den Broek. In de hoop inspiratie op te doen voor zijn eigen kunstenaarscarrière, bespreken ze de kunst. Lees meer

:Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje? 7

Sōsaku hanga: Modernistische kippenvelkunst volgens het boekje?

Waarom blijft prachtige kunst soms onbekend? Janke Boskma kreeg kippenvel van Sōsaku hanga en dook in de Japanse kunstgeschiedenis. Lees meer

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ook boze mensen kunnen kwetsbaar zijn

Ettie reageert voor een laatste keer op een brief van Jochum, door te schrijven over verdriet, kwetsbaarheid, woede en het belang van actief luisteren. Lees meer

:'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

'Hoop is het laatste dat sterft, maar op dit moment is de situatie tamelijk hopeloos': Sana Valiulina te gast in Zomergasten

Juul Kruse bekijkt de Zomergasten-aflevering van Sana Valiulina, waarin zij bovenal probeert hoop te houden en overeind te blijven tegen de achtergrond van immer grimmig Rusland. Lees meer

Een excuus in een klein restaurant

Een excuus in een klein restaurant

Ettie schreef een brief aan Jochum, die hem ontroerde. Hij besloot een brief terug te sturen over excuses, ouders en wat het betekent om zowel een cis-man én queer te zijn. Lees meer

Een goed passend hokje is nog steeds een hokje

Een goed passend hokje is nog steeds een hokje

Vorige week schreef Jochum een brief aan Ettie over zijn ervaring met queer-zijn, biseksualiteit en identiteit tijdens zijn jeugd. In deze brief reageert Ettie met haar eigen ervaring en vraagt ze zich af of iedereen queer zou kunnen zijn. Lees meer

De schipperende kameleon: zomergast Van der Burg is sociaal voor de mensen, maar liberaal in het beleid

De schipperende kameleon: Zomergast Van der Burg is sociaal voor de mensen, maar liberaal in het beleid

Eric van der Burg was op bezoek bij Zomergasten. Marthe van Bronkhorst geeft in dit artikel haar scherpe analyse op de aflevering. Lees meer

Briefwisseling Ettie en Jochum - Brief 2

Wie wil nou een slachtoffer zijn?

Jochum ontving een brief van Ettie over zijn nooit-verstuurde brief aan zijn jeugdliefde. Ettie vindt dat Jochum de vrijheid van de queeridenteit niet goed beschrijft. Hij besluit Ettie een brief terug te sturen en op haar kritiek in te gaan. Lees meer

Briefwisseling Ettie en Jochum - brief 1

Het privilege van lesbisch-zijn

Een nooit verstuurde brief die door Jochum Veenstra op Hard//Hoofd gepubliceerd werd, begon een eigen leven te krijgen in het hoofd van Ettie, die niet zo goed wist wat ze ervan moest vinden en er toen maar over besloot te schrijven. Het resultaat is een niet-verstuurde brief die ze toch besloot op te sturen. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier!

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer