Asset 14

Het circus met één wild dier

Welkom in het circus van de dood

Ze valt – de acrobate tuimelt van metershoog uit de ring van de trapeze. Gezicht voorwaarts, snoekduik in de circuspiste. Econoom D. en ik zien het gebeuren vanaf het balkon, precies de hoogte waarop men in de 18e eeuw boven een anatomisch snijpracticum hing en door monocletjes keek hoe een anoniem gestorven drommel uit het armenhuis in reepjes werd gesneden in naam der wetenschap. De act was net begonnen, twee katachtige meisjes in voor kinderogen totaal ongeschikte badpakken paaldansten op grote hoogte in een hoelahoep. Hier kwamen we voor: valgevaar zonder vangnet.
En nu valt ze. De man naast mij slaat zijn armen voor de ogen van zijn kind. Een ademteug gaat door de zaal. Mijn lijf voelt alsof iemand met een koude hand me uitwringt: alle lucht, organen en geluiden lekken weg. Alleen de geur blijft hangen: het ruikt naar paard, popcorn, en niet vaak gedragen pantalons. De acrobate landt op haar nek en rug. Ze rolt niet door zoals bij judoka’s. Tien seconden verstrijken in anarchie. De spot blijft op de acrobate gericht. De band speelt door, alsof ze willen zeggen: ‘Meid, schouders eronder en probeer het nog eens.’ D. en ik willen elkaar aankijken. Het licht gaat uit. En weer aan – een cordon rekwisiteurs blokkeert het zicht, ik zie nog net hoe ze door vier man wordt weggedragen. Ze houdt haar handen voor haar gezicht alsof ze huilt.
‘Mensen, ja, dat is schrikken.’ De spreekstalmeester heeft in de chaos het woord gegrepen.  ‘Maar ook dát is het circus! Die spanning. Een momentje …’
Een groot deel van het publiek heeft inmiddels uitgeademd. Mijn zweet plakt aan het fluweel van de stoel. Ook dít is het circus, herhaal ik in gedachten – foutje, vallen, doorgaan, dwarslaesie, dood – wacht even, wat? Artiesten wagen hun leven, publiek betaalt, dat is de afspraak. Maar ben ik, in dit morbide contract dat we sloten bij het binnengaan in dit circus, ook verplicht om te blijven klappen?
‘Ze is aanspreekbaar, ze zit rechtop. Wij gaan intussen verder,’ klinkt de directeur, ‘Warm applaus voor Flórian met zijn práchtige páárden!’

De band zet een meedeiner in en binnen de korste keren wordt er meegeklapt, applaus, Florian en zijn prachtige paarden paraderen door. ‘Dan nu pauze!’
‘Wil je naar huis?’ vraagt D. aan me. Hij vindt een zij-uitgang, ik steek een stresssigaret op, in mijn ooghoek zie ik hoe het meisje per ambulance wordt afgevoerd. Op de gang werden de verse kindertrauma’s gesust in zoete popcorn, schoven mensen worstenbroden naar binnen als degenslikkers, de laatste restjes ongemak gedrenkt in vette saus. Maar de show verlaten, dat gaat zomaar niet. Een publieksbegeleider duwt ons terug naar binnen: we hebben een nooduitgang geopend. In het hele gebouw is het alarm nu afgegaan, weten wij wel dat dat levensgevaarlijk is? Tot mijn verbazing zeggen we ‘sorry’ en laat ik me als een mak schaap weer binnenleiden.
Na de pauze is de sfeer in de zaal … fantastisch. Ik kijk om me heen: er wordt gelachen, geklapt, top-40 gespeeld. Op ieder gezicht tekent zich vreugde af. Mijn voeten willen meetappen, mijn handen voelen de onbedwingbare neiging tot vingerknippen. Het dringt tot me door: er had werkelijk om het even wat kunnen gebeuren in het midden, publiek klapt toch wel. We hadden met zijn allen bij de galg kunnen staan, een standrechtelijke executie, een heksenverbranding – de popcorn was rondgegaan. De collectieve adrenaline wil zo snel mogelijk gesust worden, thank you, next.
D. legt zijn hand op mijn been, maar er is niets meer dat deze angst kan bezweren. Heel even ving ik een glimpje op van het wilde dier dat de massa is, rechtstreeks uit de kooi. Als er op een dag een beroemdheid oproept om boeken te verbranden, wie weet zwaaien de hoi polloi dan met aanstekers. Als een politicus oppert het parlement te bestormen (alles op een catchy muziekje), dan danst de menigte misschien wel in de pas. ‘Dan nu een update,’ zegt de spreekstalmeester, ‘onze acrobate is in het ziekenhuis en goed nieuws, ze heeft alleen een paar fikse kneuzingen.’ Een ‘ooh’ en ‘aah’ gaan door de zaal. Ik wil het heel graag geloven, maar ik heb met mijn eigen ogen gezien hoe het meisje werd weggedragen. Ergens in mij huist het gevoel van bedrogen, begoocheld worden. ‘Maar geen zorgen,’ zegt de directeur, ‘over een paar dagen hangt ze alweer in de ring!’
En daar gaat het om, dat ze weer kan presteren, the show must go on. Het publiek doet de handen op elkaar: applaus. Zijn D. en ik de enigen die niet in de maat klappen in dit systeem? En als bij de volgende vierendeling de vegan hotdogs worden uitgedeeld, sta ik dan niet ook gewoon vooraan in de rij?

 

Florian met zijn práchtige páárden

 

Acrobaat, basculeer, charivari

vandaag ben ik de onderman

jij de saltomaker

ik land op jou, zodra je stevig op me leunt

Stop. Jij verplaatst je. Ik hang op je handen en voeten,

ik ben een vliegtuig, jij  landingsbaan, jij verlegt je maar je krimpt niet.

Aanloop. Jij bent de grap, ik ben jouw zweet

dat over mijn lichaam druipt, nu laat jij los, jij bent het stro

ik ben de prachtige paarden in concentrische cirkels rond jou de dompteur.

Jij wordt een zweepslag, ik ben een slingerbeweging.

Jij wordt een eenwieler op een koord, ik het tweede wiel, jij het derde.

Ik ben een evenwichtsstok, jij verplaatst je weer

jij bent een afwezig net

maar geloof me, je bent zo gewenst.

 

Mail

Marthe van Bronkhorst (zij/haar) is schrijver, theatermaker en psycholoog en studeerde aan de VU Amsterdam en Harvard Medical School. Ze schreef voor onder meer Theater Ins Blau, Sonnevanck, Over het IJ festival, Kluger Hans, Meander, De Revisor en werkt aan een roman over duikers bij uitgeverij De Geus.

Jill Heesbeen is een illustrator die graag werk maakt over de relaties tussen personen op maatschappelijk en op persoonlijk niveau. Zo laat ze je nadenken over de omgang met je medemens. Ook de relatie met jezelf (en de mentale problematiek die daarmee gepaard kan gaan) is een onderwerp dat ze graag verbeeldt.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven

Steun de makers van de toekomst

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe makers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. We zijn bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Wij geloven dat nieuwe makers vooral een scherpe en eigenzinnige stem kunnen ontwikkelen als zij niet worden verleid tot clickbait en sensatie: die vrijheid vormt de basis voor originele verbeelding en nieuwe verhalen.

Steun ons

  • Jochum VeenstraHoofdredacteur
  • Mark de BoorderUitgever
het laatste
Mijn roodbewangde gezicht 2

Mijn roodbewangde gezicht

Het bekijken van jeugdfoto's dwingt Eva te reflecteren op één van haar onbewuste mechanismen: blozen. Lees meer

:De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

De on//smakelijke week: De smakelijke aarde

Sinds vorig jaar voelt Aisha soms de behoefte om zand te eten. Ze gaat op zoek naar waar dit vandaan komt en hoe cultureel bepaald is wat we eetbaar vinden. ‘Is mijn zandbegeerte niet gewoon een hunkering naar verbinding naar iets dat ik ergens ben kwijtgeraakt?’ Lees meer

Mannen die over zichzelf praten

Mannen die over zichzelf praten

Na een aantal dates met een op zich interessante man twijfelt Eva of ze nog wel een keer met hem moet afspreken. Het probleem: hij praat te veel over zichzelf. Lees meer

De dingen die we onszelf vertellen

De dingen die we onszelf vertellen

Aisha Mansaray vraagt zich af waarom mensen elkaars misstappen zo uitvergroten. Zeggen onze ergernissen misschien juist meer over onze eigen gebreken dan die van een ander? Lees meer

Ilustratie van een zwarte vrouw die in een waterplas met haar hand cirkels creëert

Zwarte prinsessen bestaan wél

Onlangs werd Aisha herinnerd aan een gevoel uit haar jeugd toen ze twee tentoonstellingen in de Kunsthal bezocht. Achteraf wilde ze haar vroegere zelf troosten: "Trek je er niets van aan, want zwarte prinsessen bestaan wél." Lees meer

Automatische concepten 55

Mijn vader en ik, mijlenver uiteen

Hoe blijf je strijdvaardig als misstanden generatie na generatie niet worden opgelost? Marthe van Bronkhorst reflecteert op de relatie met haar vader en hoe ze verschillend met onrecht omgaan. Lees meer

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

'Ik dacht dat je met je vriend ging'

Een koetjes-en-kalfjesgesprek tussen Eva en een collega in de trein wordt ongemakkelijk wanneer hij ongefundeerde aannames doet over haar privéleven. Lees meer

een persoon die naar hun eigen vervormde gezicht staart in de weerspiegeling van een telefoon

AI-angst

Wanneer Aisha in het bibliotheekcafé ineens met een human robot hybrid wordt geconfronteerd die rechtstreeks uit the Uncanny Valley schijnt te komen, lijkt het toppunt van haar industrialisatieverwarring bereikt. Lees meer

Baas in eigen brein

Baas in eigen brein

Marthe van Bronkhorst loopt in haar werk als psycholoog tegen een dilemma aan - is medicatie wel echt altijd de oplossing voor psychische problemen? Lees meer

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Een versie van mezelf die ik liever niet wil leren kennen

Eva slaapt de laatste tijd slecht. De nachtelijke hersenspinsels die ze compulsief noteert 'rieken een beetje naar waanzin'. Lees meer

Verliefde klimaatvluchtelingen

Verliefde klimaatvluchtelingen

Het is midden november en 17 graden. Twee geliefden kuieren het strand af en aanschouwen de vreemde schoonheid van het industriële landschap. Waar zullen ze gaan wonen als het water komt? Lees meer

Onthouden dat ik het even moet vergeten 1

Onthouden dat ik het even moet vergeten

Heeft iedereen zo'n fabelachtig goed geheugen voor schijnbaar onbenullige details, of ligt het aan Eva? Lees meer

Vriendschapsverdriet

Vriendschapsverdriet

Marthe van Bronkhorst worstelt met de abrupte beëindiging van een vriendschap. Lees meer

Automatische concepten 86

De lelijke waarheid van het wachten

Wachten is niet Eva's sterkste kant, zeker wanneer er hartstocht in het spel is. Lees meer

22 dingen om te onthouden uit 2022

22 dingen om te onthouden uit 2022

Marthe van Bronkhorst combineert plaktivisten, het WK en boze boeren in haar muzikale terugblik op 2022. Lees meer

Automatische concepten 84

Het probleem van degenen met een baarmoeder

Eva denkt terug aan alle keren dat haar bedpartners ervan uitgingen dat zij wel maatregelen zou treffen ter voorkoming van een zwangerschap. Lees meer

Automatische concepten 83

Je bent onironisch goed

Een muzikaal jaaroverzicht drukt Marthe van Bronkhorst met haar neus op het feit dat ze een onironische wansmaakhebber is. Lees meer

Mensen uit een ander leven

Mensen uit een ander leven

Tijdens een schrijfretraite op het Noord-Franse platteland ontmoet Eva van den Boogaard twee mensen met wie het meteen klikt. Maar zo snel het contact was gelegd, zo snel is het weer verbroken bij het afscheid. Of ziet ze ze nog terug? Lees meer

Column Marthe

De liefde tegen het systeem

Kan de liefde alle verschillen tussen mensen overwinnen? Marthe van Bronkhorst betwijfelt het na een vurig debat tijdens een date. Lees meer

Monddood

Schrijven is eigenlijk monddood maken

Je kan altijd over de rug van de ander schrijven, toch? Marthe van Bronkhorst raakt hierover in discussie op een literaire avond die steeds absurdistischer wordt. Lees meer

Steun de makers van de toekomst. Sluit je aan bij Hard//hoofd!

Hard//hoofd is een vrije ruimte voor nieuwe kunstenaars en schrijvers. Een niet-commercieel platform waar talent online en offline de ruimte krijgt om te experimenteren en zich te ontwikkelen. Wij zijn al meer dan twaalf jaar bewust gratis toegankelijk en advertentievrij. Onze kunstverzamelaars maken dit mogelijk. Sluit je nu aan en ontvang jaarlijks gesigneerde kunstwerken van veelbelovende kunstenaars én je eigen Hard//hoofd-tasje. Veel verzamelplezier!

Steun en verzamel