De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. Hard//talk is de seismograaf die de trillingen van de tand des tijds registreert. Wat heeft ons afgelopen week bezig gehouden? Wat bespraken we bij de koffieautomaat en waar lagen we wakker van? Deze week vier commentaren van onze redacteuren, in woord en beeld.
Commentaar
Democratische tekorten
Hou op over 'Europa' en de niet-gekozen burgemeester, spreek me niet van de overdaad aan bestuurslagen in dit belachelijk kleine landje met minder inwoners dan een beetje wereldstad. Zwijg. Ik heb een democratisch tekort ontdekt. Gewoon hier, bij mij thuis. En voor ik het wist zag ik ineens een tweede. Een veel groter exemplaar.
Het schier onmogelijke is gebeurd: ik heb geen enkel tv-debat gekeken, geen DWDD en geen spotjes, geen radio-interviews geluisterd, voor het eerst in tijden twee afleveringen van Buitenhof in successie gemist en minder kranten gelezen dan ik doorgaans gezond acht. Zelfs mijn Twitter-feed begon te klagen dat ik haar verwaarloosde. Pas gisteren kwam ik erachter dat ik niet de enige was (14:15). Eigenlijk heb ik alleen op een verloren zondagmiddag de verkiezingsprogramma's doorgespit. Deprimerend en onleesbaar proza en niet een van de betere dagen van mijn zomer.
Heb ik gefaald als burger? Ben ik democratisch tekortgeschoten? Behoort het negeren van die achterlijke debat-formats tot mijn democratische plicht? Moet ik in de krant stukken lezen over politici die vertellen wat hun droombaan is? Moet ik luisteren naar ex-cabaretiers en ex-misdaadverslaggevers die politici aan de tand voelen? Één zo'n televisieavondje met een debat en een nagesprek rechtvaardigt een nieuwe peiling dus kan de volgende dag de krant worden gevuld met informatie over de zoveelste tussenstand.
Nu het voorbij is, open ik weer voorzichtig de luiken en hoor ik dat "de kiezer naar het midden is getrokken". Onzin natuurlijk, de PvdA en de VVD zijn groot geworden door wat toevallig het laatste narratief van deze verkiezingen was: een alles-of-niets tweestrijd. Een stem op Samsom was voor velen een stem tegen Rutte en een vice versa.
Op de verkiezingsavond zelf openbaarde het tweede democratisch tekort zich pas. Het strekt zich uit tot ver voorbij de muren van mijn huis. We hebben met z'n allen niet gestemd om een controlerend orgaan samen te stellen, maar om duidelijk te maken hoe wij over de peilingen dachten. We hebben netjes binnen de lijntjes van het laatste narratief gestemd en duidelijk gemaakt hoe wij ons verhielden tot de tussenstand.
Natuurlijk: Maurice de Hond uitlachen is altijd fijn, maar dat hij ernaast zat, is niet zonder meer de schuld van zijn gebrekkige methoden. Hij en anderen hadden het mis omdat ze buiten zichzelf hadden gerekend. Het falen van de peilingen is ons falen, want het bewijs dat we ons hebben laten leiden door bijzaken. Maar hoe lang zou het duren voordat de kranten gewoon weer iedere maandag, zonder veel nadenken, schrijven: “De PvdA en de VVD staan er slecht voor, in de peilingen.”? Niet lang, vrees ik, we willen het maar al te graag weten.
Door Jan Postma
Commentaar
Fuck de ander
Als je goed nadenkt over wat democratische politiek inhoudt, dan realiseer je je al snel dat het een absurd concept is, en dat elke poging tot het serieus bespreken van een verkiezing evenveel zin heeft als een liefdesrelatie met een Bengaalse tijger. Het idee van een land, met willekeurige grenzen en de vage gemeenschappelijkheid van een taal, is al vrij ongeloofwaardig. Sinds de negentiende eeuw zijn wanhopige pogingen gedaan om daar nog een nationale identiteit en solidariteit aan toe te voegen. Maar het is natuurlijk onzin om te verwachten dat de bewoners van het Limburgse aanhangsel een sikkepit geven om de randstedelijke stadsstaten, en andersom. Voeg daarbij het vreemde kip-of-ei-effect van peilingen, de onzichtbare invloed van geld en de spinnende en gesponnen media en je hebt een bizar schouwspel van menselijke chaos, dat tot volslagen onvoorspelbare uitslagen zoals die van gisteravond leidt.
Wat we wel kunnen concluderen is dat het populisme geen onderstroom meer is; politiek is populisme geworden. Het herstel van de PvdA na de klappen van Fortuyn begon precies een jaar geleden, toen Diederik Samsom plotseling in alle kranten en TV-programma’s over zijn geheime leven als straatcoach kwam vertellen. Zijn Greenpeace-brilletje was vervangen door contactlenzen en zijn jongensachtige krullen waren woest gemillimeterd. Samsoms stoere uitspraken over Marokkaanse jongeren werden geïllustreerd door mooi verlichte foto’s van hem, gekleed in een zwart bomberjack, de armen over elkaar gekruist. Was dit de portier van de Escape, of een gerespecteerd Kamerlid? De linkse hard-liner was geboren. Een half jaar later vertrok Stotterende Job en greep Dappere Diederik de macht.
De VVD had al langer door dat het haar trouwe, maar beperkte achterban van welgestelde egoïsten moest uitbreiden met de minder gegoede, maar net zo asociale Nederlanders, en begon al in 2010 onder aanvoering van demagoog Stef Blok aan een indrukwekkende split tussen liberalisme en zero tolerance.
Het is eigenlijk vreemd dat het populisme pas zo laat gemeengoed is geworden. Welbeschouwd is het de meest logische keuze in een democratie om je vooral op het grootste potentiële electoraat – de grijze massa – te richten. Tijdens de afgelopen maanden zagen we echter vooral hoe bang de lijsttrekkers zijn voor het volk. Het valt te prijzen dat Samsom tijdens het slotdebat durfde te zeggen dat “politici in een coalitiestelsel geen garanties kunnen geven”, maar de overheersende please-politiek zal onvermijdelijk tot meer teleurstelling, en dus nog meer polarisatie leiden.
Ik had bijna medelijden met Geert Wilders, die gisteravond nederiger dan ooit was en tranen in de ogen kreeg bij het applaus van zijn aanhang. Zijn populisme was tenminste eerlijk, niet gemaskeerd door het minzame lachje van een beschaafde heer. Vertrekt Wilders binnenkort naar de VS, of Israel? Zijn werk is gedaan. Nu de grote partijen definitief de aansluiting met zijn boze massa gevonden hebben, is eindelijk duidelijk dat we niets met andersoortige mensen te maken willen hebben en dat verkiezingen vooral gaan over wie je de macht niet gunt. Democratie 2012: fuck de ander.
Door Rutger Lemm
Rolmodel
Dylanmania
Diederik Samsom houdt van Jan Smit. Ik vind dat dat moet kunnen. Matthijs van Nieuwkerk lijkt er echter moeite mee te hebben. Hij hoopt dat Diederik ook van Bob Dylan houdt. Want tja, als je van Dylan houdt dan heb je nou eenmaal het hart op de goede plaats. De 71-jarige troubadour heeft een nieuw album uit en daar moest met de mogelijk nieuwe leider van het land natuurlijk even bij stil worden gestaan.
De plaat heet Tempest en er staat een nummer op over de Titanic en een rouwlied voor John Lennon. "Lekker actueel dus weer", merkte mijn vriendin op. Maar je mag er niet lichtzinnig over doen, we hebben het hier wel over Bob Dylan. Overal krijgt Tempest tienen en vijf sterren, wat dus betekent dat beter feitelijk onmogelijk is. De Volkskrant kopte zelfs "Bob Dylans allerbeste plaat". Blijkbaar verslaat Tempest dus niemendalletjes als Highway 61 Revisited, Blonde On Blonde en Blood On The Tracks. Enige nuance is echter op z’n plaats, want in de recensie zelf wordt gesproken over "één van zijn allerbeste platen". Dylan heeft dus nog andere allerbeste platen, waarvan sommige mogelijk allerbeter zijn dan andere.
Drie dagen na Samsom mogen Jan Donkers en Mart Smeets bij Matthijs aanschuiven om Tempest te duiden. Behalve de verkiezingen is er immers geen belangrijker onderwerp dan deze plaat. Donkers – die ooit Kraftwerk uit een lijst van muziekvernieuwers stemde, vanwege ‘te blank’ – zegt dat hij Tempest niet vijf, maar vier ballen zou toebedelen. Waarom wordt echter niet duidelijk. Het enige dat hij over het album te melden heeft, is dat Dylan verstaanbaar is. Smeets wil weten of ook mensen jonger dan dertig het album gaan kopen. Ik ben een Dylanofiel vanaf mijn dertiende, maar als Mart ergens opgewonden van wordt, wil ik er niks meer van weten. Zo werken die dingen.
Tempest is een meer dan aardige toevoeging aan het Dylan-oeuvre voor wie reeds alles van de man in de kast had staan, maar wie hier een meesterwerk in hoort, wil wel erg graag deugen, of dementeert gewoon. In Jan Smit-fans heb ik hoe dan ook meer vertrouwen.
Door Kasper van Royen
Nieuws in Beeld
Illustratie: Charlotte Peys