Asset 14

Wat een depressie is, dat weet eigenlijk niemand

 1

De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. Er doen allerhande ideeën de ronde over de aard en behandeling van depressies, maar we lijken nog geen grip te krijgen op de kern van het probleem. Misschien is het tijd om anders naar depressies te gaan kijken, aldus Wolter de Boer.

Een Britse psycholoog zou ooit een ‘wetenschappelijke formule’ hebben gebruikt om zo geboorte te geven aan zijn geesteskind: de depressiefste dag van het jaar, ofwel Blue Monday. De ontstaansgeschiedenis van Blue Monday is doordrongen van controverse. Zo bleek de formule totaal geen hout te snijden en ontwikkeld te zijn voor de campagne van een reisbureau. Desondanks ‘vieren’ we de gelegenheid nog ieder jaar, de laatste keer zo’n twee maanden geleden, onder andere met een depressiegala en sponsorlopen. Gelukkig is Blue Monday ook het jaarlijkse startsein geworden om te spreken over wat een depressie is, en hoe we ermee om zouden moeten gaan. Want daar bestaan de meest uiteenlopende ideeën over. Soms komt er in die discussie een fris perspectief langs, dat de potentie heeft de boel goed op te schudden.

In het zojuist verschenen boek De schaduw van de zwarte hond pleit filosoof Bert van den Bergh voor een radicaal andere opvatting van depressie. In de DSM, het classificatiehandboek van de psychiatrie, staat depressie beschreven onder het kopje ‘stemmingsstoornissen’, en volgens Van den Bergh moeten we die categorie serieus nemen. Met stemming bedoelt hij echter niet de stemming als interne gemoedstoestand, maar het proces van áfstemming van het individu op de omgeving. Die afstemming loopt bij veel mensen mis. Onze omgeving zou namelijk dicteren: ‘Wees succesvol, wees alleen, wees een winnaar.’ Dat zet aan tot isolement, en volgens Van den Bergh is isolement nu juist de kern van een depressie. Het ‘ultraliberale’ vrije Westen is tot omgeving verworden waar zijn inwoners zich nog moeilijk toe kunnen verhouden. Zo is depressie als een grote, donkere donderwolk boven ons land komen te hangen.

Vragenlijsten die depressies moeten vaststellen lijken ook heel andere dingen te onderzoeken.

Van den Bergh doet een bijdrage aan een debat dat al lang woedt onder wetenschappers. De DSM definieert depressie in ieder geval als ‘verminderde interesse of plezier’ en/of het hebben van een sombere stemming en noemt daarnaast nog een scala aan andere symptomen, zoals problemen met slapen, eten en concentreren waar iemand al dan niet last van kan hebben. Psychologen zien depressie vaak vooral als een cognitief probleem, terwijl de Hersenstichting het typeert als een hersenziekte. Bovendien meten vragenlijsten die depressies moeten helpen vaststellen wél somberte en interesseverlies, maar lijken ze daarnaast ook heel andere dingen te onderzoeken. Het idee dat depressie geen duidelijk gedefinieerde ziektecategorie is komt ook overeen met ervaringsverhalen en onderzoeken naar individuele symptomen die voor ieder persoon een heel ander beeld laten zien. Kortom: tot dusver lijken we de kern nog niet echt te pakken te hebben.

De analyse in De schaduw van de zwarte hond is een cultuurkritiek, zeker, maar een cultuurkritiek waarin een radicaal andere manier van kijken naar depressie besloten ligt. Of depressie begrijpen als afstemmingsstoornis leidt tot voortvarend inzicht in wat het is en hoe we ermee om moeten gaan, moeten we nog zien. In ieder geval is het een sympathiek idee, omdat het onze blik verruimt en daar behalve het depressieve individu ook zijn depressief-makende omgeving in opneemt. Een inzicht als dit helpt ons waarschijnlijk verder op weg dan van de daken schreeuwen dat depressie een hersenziekte is – dat ontslaat ons al helemaal van het onder de loep nemen van ziekmakende omgevingsinvloeden.



Beeld: Mary Lock via Flickr.

Mail

Wolter de Boer is gefascineerd door de vele, ondoorgrondelijke aspecten van de menselijke geest. Hij studeert Klinische Psychologie en Medische Antropologie aan de Universiteit van Amsterdam en is in het bijzonder geïnteresseerd in de rol van psychologie en psychiatrie in de maatschappij.

Hard//hoofd is gratis en
heeft geen advertenties

Steun Hard//hoofd

Ontvang persoonlijke brieven
van redacteuren

Inschrijven
Lees meer
test
het laatste
:The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

The chosen family: Beelden van queer vruchtbaarheid

Marit Pilage onderzoekt beelden van queer vruchtbaarheid in de kunst om zo de definitie van vruchtbaarheid, zwangerschap en ouderschap te herdefiniëren. Lees meer

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Een woud vol dichtgetimmerde hokjes

Zazie Duinker baant zich een weg door het oerwoud van de (hergedefinieerde) woorden. Lees meer

In de afwezigheid van 1

In de afwezigheid van

Marit Pilage onderzoekt de rol en betekenis van kunst bij zwangerschap en vruchtbaarheid, maar vooral ook bij het uitblijven daarvan. Lees meer

Liever een monster

Liever een monster

Het is moeilijk te accepteren dat mensen kunnen doden, maar waarom maken we van moordenaars karikaturen? Een voorpublicatie uit Lotje Steins Bisschop en Roselien Herderschee Dodelijke gekte. Lees meer

Hoe in Duitsland het Zionistische establishment wint

Hoe in Duitsland elke vorm van empathie met inwoners van Palestina wordt verboden

De situatie in Duitsland is de laatste dagen geëscaleerd. Het politieapparaat en de politiek gebruiken harde repressiemiddelen om vooral Duitse mensen van kleur of met een migratieachtergrond de kop in te drukken. Zij verliezen op dit moment hun vrijheid van meningsuiting. Lees meer

Een villa voor het onbekende

Een villa voor het onbekende

Floris Tesink bezocht het FOMU, waar Grace Ndiritu door associatieve combinatie een expositie invulde. "Dit conflict tussen de fotografie en de ruimte brengt je op een plek die niet te begrijpen is, maar toch verslavend voelt voor degene die zich hieraan overgeeft." Lees meer

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echt subsidies zijn’?

Wat dondert het of fossiele subsidies ‘echte subsidies’ zijn?

‘De grootste catastrofe in de geschiedenis van de mensheid is niet het moment voor afleidingsmanoeuvres.’ Lees meer

:De aankondiging: De kunst van vertrekken (deel 1)

De kunst van vertrekken: de aankondiging

Voor kunstenaars is het essentieel om zichtbaar te zijn voor publiek. Maar wat gebeurt er als een kunstenaar zich terugtrekt of zelfs helemaal stopt met het maken van kunst? In deel 1 van de serie ‘De kunst van het vertrekken’ kijkt Lara den Hartog Jager naar de kunst waarmee sommige kunstenaars afscheid nemen uit de kunstwereld. Lees meer

Een gestolde eeuwigheid

Futiliteit op een gestolde eeuwigheid

De bergen laten Nick Sens al even niet meer met rust. Waar komt de drang vandaan ze, ondanks de mogelijke gevaren, te willen beklimmen? Lees meer

:Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag 1

Koloniale pijn: Papoeavlag niet gewenst tijdens defilé Veteranendag

24 juni was het Veteranendag, acht jaar geleden was het de oud-militairen voor het eerst verboden tijdens het veteranendefilé te lopen met de Morgenster, de vlag van de Papoea’s. Waarom gebeurde dat? Lees meer

 1

Alleen het gehele verhaal kan voor heling zorgen

Bijna 80 jaar na dato erkent de Nederlandse staat 17 augustus 1945 pas als officiële Indonesische onafhankelijkheidsdatum. Benjamin Caton vraagt zich af waarom sommige partijen deze ontwikkelingen tegenwerken en waar hun denkfouten zitten. 'Het is niet nodig is om de ene pijn te ontkennen om erkenning te krijgen voor de andere.' Lees meer

:De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt 1

De roman als tapijt van verweven geschiedenissen: hoe een collectieve schrijversblik houvast biedt

Wat willen we vertellen, wat hebben we te vertellen en hoe willen we dat vertellen? Amber Netten, Marleen Doré en Zuma Knegjes vinden houvast in collectiviteit. Lees meer

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Zelfs een kapotte klok wijst tweemaal per dag de juiste tijd aan

Als klein meisje had Roosje van der Kamp een ritueel waarmee ze hoopte haar ouders te kunnen beschermen tegen de dood. Kan magisch denken in plaats van een poging tot controle, ook een vorm van loslaten zijn? Kan het ook een daad van liefde zijn? Lees meer

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia) 4

De on//smakelijke week: Wondermeisjes (of: de aantrekkingskracht van anorexia)

Toen in juni 2014 een week in het teken van eten stond was Emy Koopman not amused. Ze schreef een nog altijd actueel essay over de vraag of een eetstoornis een modeverschijnsel is. Eten door de ogen van een ex-magerzuchtige. Lees meer

Zeikwijf

De on//smakelijke week: Pisnijd

Van hoge prijzen tot pottenkijkers: een bezoek aan een openbaar toilet is voor vrouwen vaak niet vanzelfsprekend. Sofie Hees verdiept zich in de ins en outs van dit decennia-oude probleem. Lees meer

Ik heb schijt

Ik heb schijt

Maatschappelijke ongelijkheid begint in de buurt waarin je opgroeit laat Milio van de Kamp zien in zijn debuut ‘Misschien moet je iets lager mikken’, dat op 16 mei verschijnt. Een voorpublicatie. Lees meer

Toxic Friendships

Toxic Friendships

Het verbreken van toxic friendships geldt op TikTok als een vorm van self-care, maar is dat wel zo? Rijk Kistemaker buigt zich erover. Lees meer

Factdroppen

Factdroppen

Is het herhalen van feiten een manier om grip te krijgen op een wereld die steeds onzekerder is? Max Beijneveld gaat op zoek naar een alternatief voor ongebreideld factdroppen. Lees meer

Een <em>mountain home</em> in een wereld waar de tijd verdwijnt

Een mountain home in een wereld waar de tijd verdwijnt

Na het luisteren van de podcast Dolly Parton’s America besluit Anna van der Kruis haar eigen fascinatie voor Dolly Parton te onderzoeken. Waarom slikt ze alles wat Dolly haar verkoopt? Hoe kan het dat Dolly zoveel verschillende mensen samenbrengt? Tijdens de zoektocht komt ze erachter dat haar verhouding tot Dolly Parton persoonlijker is dan ze... Lees meer

Porseleinen beeldje van Vrouwe Justitia: vrouw met een roze gedrapeerde jurk en een witte blinddoek rond haar ogen

Academische vrijheid m’n reet

Promovenda Harriët Bergman voelt niet de vrijheid om zich écht kritisch uit te laten over machthebbers. De oorverdovende stilte op rechts na het ontslag van universitair hoofddocent Susanne Täuber bewijst voor haar eens te meer: veel hoeders van het vrije woord geven alleen om de status quo. Lees meer

Lees Hard//hoofd op papier! 

Hard//hoofd verschijnt vanaf nu twee keer per jaar op papier! Dankzij de hulp van onze lezers kunnen we nog vaker een podium bieden aan aanstormend talent. Schrijf je nu in voor slechts €2,50 per maand en ontvang in maart je eerste papieren tijdschrift. Veel leesplezier!

Word trouwe lezer