De wereld staat in brand en dat mag niet onbeschreven blijven. Diederik Samsom stelde onlangs dat welvaart uit meer bestaat dan inkomen. Wolter de Boer ziet dat geld en tijd wel noodzakelijk zijn om je als burger te engageren met de problemen van deze tijd.
De Nederlandse jongere ‘ervaart van alle kanten druk’, blijkt uit een recent rapport van de Sociaal-Economische Raad. De nieuwe economische uitdagingen van deze tijd, zoals vergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt, de afkalvende pensioenpotten en de stedelijke huizen die onbetaalbaar worden, zorgen ervoor dat jongeren het niet alleen agendamatig, maar ook financieel steeds benauwder krijgen. Het idee dat ‘welvaart uit zoveel meer bestaat dan inkomen alleen,’ zoals een voormalig politicus vorige maand schreef in de Volkskrant, is natuurlijk wel waar, maar vooral een bliksemafleider van waar het uiteindelijk allemaal om draait: geld. Want juist van inkomen moet er voor iedereen voldoende zijn als we willen dat mensen de tijd hebben om zich te engageren met de hedendaagse uitdagingen.
Iemand die zich de gemiste uren werk niet kan permitteren gaat niet protesteren tegen ongelijkheid
Genieten van de geneugten die horen bij een breder welvaartsbegrip (goede relaties, een groene leefomgeving, een gezond klimaat, bijvoorbeeld) gaat een stuk beter als je je over je inkomen en financiële toekomst niet al te veel zorgen hoeft te maken. Iemand die zich de gemiste uren werk niet kan permitteren gaat niet protesteren tegen ongelijkheid, iemand die niet zeker blijft van een dak boven zijn hoofd, heeft niet de mentale ruimte om zich druk te maken over het klimaat en een zzp’er die niet weet of hij volgende maand nog een inkomen heeft, besteedt zijn tijd liever aan het zoeken van een nieuwe opdracht dan dat hij zich hard maakt voor de collectieve zorgen van onze maatschappij. In een podcast hoorde ik filosoof Joke Hermsen het ‘de tirannie van het tijdsgebrek’ noemen: als iemand niet de rust heeft om te reflecteren op de maatschappij, komt zij of hij ook niet in opstand.
De stijgende huizenprijzen dwingen jongeren om belangrijke levenskeuzes (zoals samenwonen en kinderen krijgen) langer voor zich uit te schuiven.
Tijd en geld zijn nauw met elkaar verweven. Door het opnieuw ingevoerde leenstelsel bouwen jonge mensen al vroeg schulden op als ze zichzelf willen ontwikkelen. Dat zet ze onder druk om hun studieloopbaan zo snel mogelijk te doorlopen. De realiteit van steeds meer flexcontracten verschaft vervolgens een weinig zekere toekomst wanneer dat felbegeerde diploma dan eindelijk op zak is. De stijgende huizenprijzen dwingen jongeren om belangrijke levenskeuzes (zoals samenwonen en kinderen krijgen) langer voor zich uit te schuiven. De hoge verwachtingen die jongeren hebben over de toekomst komen daar nog bij, terwijl de economie die al lang niet meer kan inlossen.
Politici, beleidsmakers en werkgevers zagen aan de poten van de bestaanszekerheid van een hele generatie.
De agenda’s en financiën van een hele generatie komen onder druk te staan omdat politici, beleidsmakers en werkgevers aan de poten van hun bestaanszekerheid zagen. Tijd is een schaars goed en is in zekere zin te koop. Geld en bestaanszekerheid bieden je de tijd om je over andere dingen druk te maken dan je eerste levensbehoeften. Je kunt daarop reflecteren en er eventueel tegen in opstand komen als je tijd hebt. Dat zich nu ondanks ‘de tirannie van het tijdsgebrek’ toch op steeds meer plekken protesten vormen tegen klimaatverandering, ongelijkheid en bezuinigingen in het onderwijs is meer dan prijzenswaardig. Als we willen dat de idealen uit deze bewegingen uitgroeien tot de nieuwe status quo, zullen politici, beleidsmakers en werkgevers voldoende bestaanszekerheid moeten verschaffen. Zo stellen we alle burgers in staat zich te engageren met de problemen van deze tijd.